Đại dịch Ebola,những bữa tiệc tàn ác và sự trả thù của tự nhiên

Những tin mới làm nhiều người quan tâm đến sự 

nghiệp bảo vệ môi trường sống phải rùng mình. Sau đại
dịch HIV, chúng ta đã chứng kiến dịch SARS và bây giờ là
đại dịch virus Ebola.

Tất cả đều có nguồn gốc từ động vật hoang dã và sự
lây lan của nó cũng khởi đầu từ việc săn bắt và sử dụng
động vật hoang dã làm thực phẩm. Tính đến thời điểm này,
tức là chỉ 4 tháng trôi qua kể từ khi dịch Ebola được phát
hiện, virus này đã lan tới 4 nước Tây Phi, bao gồm:
<strong>Guinea, Liberia, Sierra và Nigeria, với
số người nhiễm bệnh lên đến hơn 1900 người và số người
tử vong là hơn 900 người.

Trước sự bùng phát dữ dội này,Ebola được
ví như một cơn cháy rừng và các nước châu Âu, châu
Á đang đặt cảnh giác cao độ bởi Ebola
có thể tràn sang các châu lục khác bất cứ lúc nào.
Đây là một trong những chủng virus nguy hiểm nhất thế giới,
Tổ chức Y tế thế giới cảnh báo tỉ lệ tử vong do Ebola có
thể lên đến 90%.

Ebola có thể lây từ động vật sang người và
từ người sang người. Động vật được xác định là vật
chủ mang virus là dơi, cụ thể ở đây là dơi quạ ăn quả.
Từ dơi, vượn, khỉ hay lợn sẽ bị nhiễm virus Ebola
và từ đó mang virus tới con người. Vậy nên, chúng ta
có thể xác định trước một cách để phòng tránh Ebola, đó
là tránh ăn thịt động vật hoang dã cũng như các loại thịt
sống. Chúng ta nên nhớ, bệnh nhân đầu tiên mắc Ebola
vào đã bị bệnh sau khi ăn thịt khỉ và linh dương.

có hay không có một sự trả thù của tự nhiên đối với
loài người khi hàng loạt đại dịch xuất phát từ việc sử
dụng động vật hoang dã làm thực phẩm? Điều ấy khoa học
sẽ có kết luận. Tuy nhiên đến nay, đã thấy rõ, việc tiêu
diệt các quần thể động vật hoang dã đã đem lại cho loài
người những hiểm họa lớn lao.

Ngay ở Việt Nam, cùng với nạn tàn phá rừng,
chúng ta cũng đang chứng kiến sự tuyệt chủng hàng ngày của
nhiều loài thú hoang dã. Ngay từ năm 2012, Quỹ Quốc tế Bảo
vệ Thiên nhiên (WWF) vừa công bố báo cáo đánh
giá hiện trạng của các quốc gia về tuân thủ và thực thi
các cam kết CITES (Công ước về buôn bán quốc
tế những loài động, thực vật hoang dã nguy cấp). Trong đó,
Việt Nam là một trong những quốc gia thực thi đáng lo ngại
nhất, với thẻ màu đỏ.

Những bữa ăn tàn ác

Tất cả các khách du lịch nhiều tiền, những quan khách đến
công tác tại thị xãNghĩa Lộđều biết đến nhà hàng của ông S. Một nhà hàng không cần biển, không cần đăng ký kinh doanh nhưng nổi tiếng khắp vùng namTây
Bắc suốt hàng chục năm qua. Khách đến đây có thể
được chiêu đãi gần như trọn bộ sưu tập thú hoang dã còn
sống ở Tây Bắc như các giống cầy cáo, các loại hoẵng,
mang, nai, hươu hoang dã, thậm chí cả các loại quý hiếm như
mèo rừng, beo báo đều có thể có. Rắn thì nhiều vô kể, từ
hổ mang chúa đến các loại rắn nước thông thường... Chúng
tôi đã được mời ăn một bữa tại đây với một con cầy
nặng 4 kg và được tặng một con hoẵng 13 kg đông lạnh đàng
hoàng, dĩ nhiên là đông lạnh nguyên con, trừ bộ lòng đã bỏ
đi...
Bước vào một quán nhậu bên đường Nguyễn Tri
Phương Quận 10, Tp.HCM mỗi đêm ở đây
đều tụ tập rất nhiều khách, cả nam lẫn nữ, già lẫn
trẻ. Một vị khách gắp miếng thịt cầy hương cho người
bạn của mình rồi nói: Anh ăn đi, nghe nói thịt cầy hương có
thể bồi bổ tráng dương, tăng cường sinh lực cho phái mạnh.

Mới đây, cư dân mạng và dư luận rất bức xúc trước
loạt ảnh của một nhóm thanh niên giết voọc chà vá được
tung lên mạng. Những tấm ảnh ghi lại cảnh nhóm thanh niên này
đang làm thịt, hành hạ hai con voọc chà vá một cách rất dã
man. Vụ việc này gióng lên hồi chuông báo động về tình
trạng săn bẫy và giết thịt các loài động vật quý hiếm
tại Việt Nam. Theo Sách đỏ Việt Nam, mỗi năm voọc chà, voọc
đen, voọc mũi hếch... chỉ đẻ một con. Đây đang là loài thú
rừng bị con người săn lùng, giết hại bạo tàn nhất.

Một thực tế đáng buồn là tại nhiều tỉnh miền Trung,
tình trạng bẫy voọc diễn ra vô cùng phổ biến. Trung bình
mỗi người sẽ làm khoảng 300 - 500 cái bẫy. Mà khi bẫy sẽ
hết cả đàn. Đội thợ săn được trả lương rất cao để
làm việc này. Ngay sau khi bắt voọc về, nhiều người không
ngại giết sống con voọc bằng cách bửa sọ, lột da và moi
cả trái tim còn đang thoi thóp để ngâm rượu.

Và mới nhất, chiều 3-8, nhận tin báo của quần chúng nhân
dân tại nhà ôngNguyễn Văn Đường (48 tuổi,
ngụ xã Tân Quới, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Thá đang nhốt 1 con chim lạ.

Lực lượng Cảnh sát môi trường kết hợp với Công an xã Tân
Quới đến tìm hiểu và tạm giữ con chim lạ, có trọng lượng
gần 4 kg, chiều dài sải cánh 1,2m. Theo các ngành chức năng,
đây là loại chim quý hiếm nằm trong danh sách đỏ có tên là
Giang Sen, loài vật quý xếp hàng thứ 2 sau Sếu đầu đỏ. Chỉ
trước đó 3 ngày, 7 giờ 30 phút sáng 29-7, từ nguồn tin của
nhân dân, nghi ngờ trên xe có chở động vật hoang dã trái
phép, lực lượng kiểm lâm Thanh Hóa đã kiểm tra xe khách BKS
81B- 00.225. Qua kiểm tra, phát hiện trong khoang dưới gầm xe có
25 cá thể tê tê (tổng trọng lượng 20,5 kg); 25 cá thể rùa
(tổng trọng lượng nặng 25 kg). Đây là các loại động vật
hoang dã, nghiêm cấm mua bán, vận chuyển trái phép.

Việt Namđược xem là quốc gia có sự đa dạng
về sinh học với khoảng 10% tổng số loài chim và thú hoang dã
trên thế giới, song nước ta lại được xếp vào nhóm 15 quốc
gia hàng đầu thế giới về suy giảm số loài thú. Tại Việt
Nam từ năm 2000 đến tháng 6-2013, Cục Kiểm lâm ghi nhận gần
18.500 vụ vi phạm. Tuy nhiên, theo ước tính, con số này mới
chỉ chiếm một phần nhỏ số lượng trên thực tế. Bình quân
mỗi năm có khoảng 3.700 - 4.500 tấn động vật hoang dã bị
buôn bán bất hợp pháp, chủ yếu là các loài linh trưởng,
gấu, tê tê, rùa... và các thành phẩm, dẫn xuất của nó. Và
TP.HCM là 1 trong những "điểm nóng" của nạn
buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã trái phép.

Theo kết quả khảo sát vừa được công bố mới đây của
Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên , không chỉ
dân thành phố mà 30% số người được khảo sát tại nông
thôn cũng đã từng sử dụng mật gấu với mục đích tăng
cường sức khỏe, chữa trị vết thương. Ở Việt
Nam, hổ cũng là loài đang có nguy cơ tuyệt chủng. Chúng
bị săn bắt để lấy da, xương, hay các bộ phận khác. Tiết
hổ thường được cánh đàn ông pha lẫn với rượu và uống
như một món đồ bồi bổ dương khí. Những chiếc nanh hổ
cũng bị nhổ ra đem bán cho những đại gia thích sưu tập với
giá cả chục triệu đồng. Còn thịt hổ được chế biến
thành nhiều món nhậu hoặc nấu cao.

Những lời đồn thổi về tính năng"trị bách
bệnh" của cao hổ cốt khiến nhiều người phải
"săn" cho kỳ được vài lạng cao hổ cốt để "pha
chế" trong bàn tiệc, chứng tỏ đẳng cấp với thiên
hạ. Việc mua, bán, tiếp thị loại cao này cũng khá rầm rộ
trên mạng cũng như tại các nhà hàng, quán nhậu. Giá cả thì
cũng thật phong phú, từ 20-30 triệu đồng/lạng cho đến giá
siêu rẻ" chỉ chừng vài ba triệu đồng. Chính vì
nguồn cầu ngày một gia tăng của giới thượng
lưu đã kéo theo nguồn cung tăng, khiến nạn săn bắt ĐVHD ngày
càng hoành hành. 

(1 con vọc bị hành hạ trước khi bị giết)

Quá khó để bảo tồn động vật hoang dã ?

Có quá nhiều yếu tố khách quan và chủ quan khiến bảo tồn
ĐVHD quý hiếm tại Việt Nam gặp bất cập. Thứ
nhất, hiện hầu hết quần thể ĐVHD VN có số lượng ít. Hơn
nữa, đặc thù rừng Việt Nam lại là các mảng
rừng đều bị chia cắt nhỏ, khu bảo tồn lớn nhất là Yokdon
cũng chỉ hơn 100.000ha, Cát Tiên là 70.000ha... Sự chia cắt sinh
cảnh lớn nên động vật không có hành lang để giao lưu với
nhau. Một yếu tố quan trọng nữa là các khu bảo tồn nước ta
đang bị tác động lớn bởi con người. Áp lực hàng ngày vào
rừng rất lớn trong khi lực lượng chức năng vừa yếu, vừa
thiếu lại không có địa vị pháp lý, thậm chí nhiều nơi còn
không được sự ủng hộ của các cấp chính quyền và các
ngành.

Hiện nay, 2 quy định pháp luật gây lo ngại nhất đối với
các nhà khoa học và các nhà bảo tồn là Nghị định 32/2006 do
Chính phủ ban hành về quản lý thực vật rừng, động vật
rừng nguy cấp quý hiếm và Thông tư 90/2008 do Bộ NN-PTNT ban
hành về việc hướng dẫn xử lý tang vật là động vật rừng
sau khi tịch thu. Căn cứ trên những văn bản này, nhiều loài
ĐVHD có giá trị kinh tế cao bán đấu giá sẽ tăng thêm kinh
phí cho ngân sách. Tuy nhiên, nếu muốn tăng ngân sách nên tăng
khung hình phạt và xử phạt đối tượng vi phạm nghiêm minh,
chứ không chỉ bán đấu giá. Phải tách bạch rõ ràng hai chức
năng bảo vệ ĐVHD và tăng nguồn thu cho ngân sách để bảo
đảm quá trình thực thi pháp luật được minh bạch, nghiêm
khắc.

Điều 190, Bộ Luật Hình sự đã quy định về tội vi phạm
các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm, ngoài
các chế tài phạt tiền, người vi phạm có thể bị tù tới 7
năm. Nhưng cho đến nay, mặc dù động vật hoang dã bị giết
hại, buôn bán hàng ngày, nhưng mới chỉ có vài phiên tòa xử
các vụ vi phạm các quy định bảo vệ động vật hoang dã.
Chế tài không nghiêm chính là nguyên nhân chủ yếu để động
vật hoang dã đang vắng dần đi trong các cánh rừng hiếm hoi
trên đất nước. 

Điều lưu ý cuối cùng dành cho các đại gia và những người
ham thưởng thức động vật hoang dã là hầu hết các thịt và
động vật hoang dã từ nơi săn bắt được về đến thành
phố đều đã thiu thối và các nhà hàng phải sử dụng các
chất tẩy rửa hóa học để làm sạch lẫn làm tươi. Ăn
những của thiu thối này, khỏe chưa thấy đâu, bệnh lại
chắc chắn mắc.