Ngày hết hạn ghi trên lọ thuốc không có nghĩa là thuốc trở thành vô hiệu hay biến thành thuốc độc.
Trước đây tôi có viết một bài về đề tài thuốc hết hạn. Bài viết này nhằm bổ sung và tiếp nối về chủ đề này.
Tương
tự như thức ăn, luật pháp quy định tất cả các loại thuốc đều phải ghi
rõ ngày hết hạn trên nhãn hiệu thuốc. Nhiều người vẫn còn thắc mắc là có
thể dùng thuốc quá hạn bao nhiêu ngày mà vẫn an toàn?
Câu
trả lời tóm gọn: trong đa số trường hợp, ngày hết hạn ghi trên lọ thuốc
không có nghĩa là thuốc trở thành vô hiệu hay biến thành thuốc độc.
Phải hiểu rằng, ngày mãn hạn ghi trên lọ thuốc chỉ có nghĩa là, sau ngày
ấy, hãng thuốc không bảo đảm hoàn toàn 100% công hiệu của thuốc.
Thật
ra để đề phòng bị thưa kiện và để bán được nhiều thuốc, các hãng thuốc
có khuynh hướng ghi ngày hết hạn rất ngắn, ngắn hơn nhiều là ngày thuốc
thật sự mãn hạn. Tuy rằng thuốc càng để lâu, dược tính sẽ giảm lần vì
thành phần cấu tạo nên thuốc có thể từ từ yếu đi theo thời gian. Nhưng,
rất nhiều loại thuốc vẫn giữ được công hiệu nhiều năm sau ngày mãn hạn.
Ngay
chính cơ quan FDA, một mặt đòi hỏi các công ty dược phòng phải thử
nghiệm về độ bền và hiệu năng của thuốc theo thời gian và tùy theo tình
trạng bảo quản được kể là “mạt rệp” nhất. Mặt khác, FDA lại nhân nhượng
cho phép các hãng thuốc gia hạn thêm, nếu cần, như trong trường hợp
thuốc bị khan hiếm, chẳng hạn. Như thế ngày hết hạn của thuốc không có
nghĩa là tuyệt đối.
Rất
nhiều nghiên cứu và ngay cả cơ quan FDA đã công nhận hầu hết thuốc men
đều giữ được công hiệu nhiều năm sau ngày hết hạn. Thí dụ, năm 2006, một
nghiên cứu đăng trên tờ báo dược khoa, Journal of Clinucal
Pharmacology, cho thấy gần 90% thuốc vẫn còn hiệu nghiệm sau ngày hết
hạn từ 1 đến 5 năm.
Nói
chung, ngoại trừ các loại thuốc nước, hầu hết các loại thuốc viên đều
an toàn và hữu hiệu. Ví dụ như thuốc trụ sinh Doxycyclin vẫn còn 80%
dược tính sau hơn 20 năm, hay thuốc Cipro vẫn còn tốt sau hơn 12 năm.
Sau đây là một số ví dụ tiêu biểu khác:
Thuốc
Ibuprofen (Motrin, Advil) nếu là thuốc viên thì vẫn còn hữu hiêu tối
thiểu là 5 năm và còn lâu dài hơn nữa.
1.
Thuốc Ibuprofen (Motrin, Advil) nếu là thuốc viên thì vẫn còn hữu hiêu
tối thiểu là 5 năm và còn lâu dài hơn nữa. Nếu là thuốc nước, “sy-rô”,
thì dễ bị nhiễm chất dơ vì thế nên giữ trong tủ lạnh. Cho dù vậy, thuốc
vẫn an toàn cho dù ngày hết hạn không lâu bằng thuốc viên.
2.
Thuốc Tylenol, acetaminiphen cũng còn hiệu lực tối thiểu là 5 năm. Nên
bảo quản thuốc trong chỗ mát và tránh ánh nắng mặt trời.
3.
Thuốc Aspirin, tương tự như các loại thuốc trên, hữu hiệu đến 5 năm và
nhiều hơn. Không nên giữ thuốc trong tủ thuốc trong phòng tắm, vì hơi
nước có thể làm hư thuốc mau chóng.
4.
Thuốc trụ sinh, nên dùng ngay và không nên để dành. Tuy nhiên hầu hết
thuốc trụ sinh vẫn còn công hiệu ít nhất là sau một năm.
5. Thuốc ho. Đa số các loại thuốc ho là thuốc nước, syrup, thì không nên giữ dài hạn, và nên bảo quản trong tủ lạnh.
6.
Thuốc xịt mũi, thuốc hít vào phổi thì không nên để lâu. Các loại thuốc
nầy thường chứa các loại hoá phẫm phụ để bảo quản thuốc. Theo thời gian,
các chất nầy dể biến đổi, tăng nguy cơ bị nhiễm độc.
7.
Thuốc nhỏ mắt. Các loại thuốc nầy phải dùng ngay và nên loại bỏ sau
ngày hết hạn. Đôi mắt rất quý, không nên liều mạng và tiếc của.
8.
Thuốc ngủ, thuốc an thần. Hầu hết các loại thuốc ngủ bán không cần toa
đều giữ được công hiệu sau nhiều năm. Tuy nhiên, hiệu năng giảm đi khá
nhanh so với các loại thuốc khác. Vấn đề ở đây là khi hiệu năng giảm,
người dùng thuốc có khuynh hướng sẽ dùng nhiều hơn quá liều lượng, do
đó, gây ra phản ứng phụ.
9.
Thuốc chống dị ứng, nếu là thuốc viên, đa số có tuổi thọ trên vài chục
năm. Ví dụ như thuốc Diphenhydramine (Benadryl) được biết vẫn còn công
dụng sau 15 năm. Các loại thuốc nước, nên quăng bỏ sau ngày hết hạn.
10.
Thuốc Valium là một loại thuốc an thần có toa bác sĩ khá thông dụng.
Lời khuyên của các dược sĩ là nên dùng thuốc trước một năm.
Nói
chung, hầu hết thuốc men, nếu được bảo quản tốt đều có công hiệu tối
thiểu từ 1 đến 5 năm. Tuy nhiên, các loại thuốc trị bệnh tim, bệnh hen
suyễn dị ứng cấp kỳ thì không nên dùng lâu quá ngày hết hạn. Nói như
thế cũng không có nghĩa là trong trường hợp khẩn cấp lại nhất định không
dùng tạm một vài viên thuốc quá hạn. Và nếu lỡ thiếu thuốc chưa mua kịp
thuốc mới thì dùng tạm một vài viên cũng không hại gì. Có còn hơn
không!
B.S Hồ Ngọc Minh
Từ Cảnh chuyển
