Số người mắc ung thư gan ở Việt Nam rất cao: 7 yếu tố nguy cơ cũng nên biết để phòng

Trong gia đình có thể nhiều người cùng mắc ung thư gan
Đang điều trị ung thư gan tại Trung tâm y học hạt nhân và ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai anh N.C.T (45 tuổi, Hà Nội) tâm sự, gia đình anh có tới 3 người cùng mắc ung thư gan ở các thời điểm khác nhau.
Cách đây khoảng 10 năm, bố anh T đã từng mất vì căn bệnh ung thư gan. Sau đó anh trai anh T mắc ung thư gan và cũng qua đời cách đây một vài năm. Hiện nay, anh T cũng đang phải điều trị căn bệnh đầy ám ảnh của gia đình.
Theo anh T dù biết bố và anh anh mắc ung thư gan nhưng anh không nghĩ tới việc đi khám. Do anh T chủ quan cho rằng ít uống rượu bia, không hút thuốc lá sẽ không có nguy cơ mắc ung thư gan.
Nhưng anh T vẫn không tránh được căn bệnh ung thư gan, nguyên nhân mắc ung thư gan của anh T được các bác sĩ chẩn đoán do bị xơ gan trên nền viêm gan virút.
Theo GS.TS Mai Trọng Khoa, Nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Nguyên Giám đốc Trung tâm y học hạt nhân và ung bướu trường hợp nhiều người trong gia đình bị mắc ung thư gan không phải là hiếm gặp.
GS. Khoa cũng đã từng điều trị cho trường hợp gia đình có tới 3-4 người bị mắc ung thư gan

7 yếu tố nguy cơ cao gây ra ung thư gan

Theo GS. Khoa cơ chế sinh bệnh ung thư gan đến nay vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, một số nguyên cứu đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ sau dễ gây ra ung thư:
Xơ gan: 70-80% ung thư gan tại Việt Nam xuất phát từ xơ gan. Tại các nước Châu Âu như Pháp nghiện rượu là nguyên nhân gây ra xơ gan 90% ở nam giới và 70% ở nữ giới, trong đó có 10-20% tiến triển thành ung thư hóa.
"Tại Việt Nam khoảng 80% bệnh nhân ung thư gan tại Việt nam xuất phát từ viêm gan B, viêm gan C virus và xơ gan", GS. Khoa nói.

Xơ gan dễ phát triển thành ung thư gan.

Viêm gan virút: Việc nhiễm viêm gan virút mãn tính, tại Việt Nam chủ yếu là viêm gan B, không được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ, kết hợp với việc uống rượu bia dẫn đến việc tổn thương gan, hình thành xơ gan và ung thư gan.
Người viêm gan B có nguy cơ ung thư cao hơn gấp 200 lần so với người không mắc viêm gan B. Có khoảng 15-20% xơ gan do nhiễm viêm gan B biến chứng thanh ung thư gan.
Tại Việt Nam viêm gan virút C tuy ít hơn viêm gan virút B, tuy nhiên cũng gia tăng trong những năm gần đây. Viêm gan virút C có mối quan hệ với bệnh ung thư gan.
Rượu, thuốc lá: Các chất độc có trong rượu gây ra ngộ độc và hủy hoại tế bào gan. Người thường xuyên uống rượu sẽ làm tăng nguy cơ bị xơ gan, tiến triển thành ung thư gan.
Hút thuốc lá làm gia tăng tất cả các loại ung thư nói chung trong đó có ung thư gan.
Afatoxin: Thực phẩm có chứa Afatoxin có nhiều trong các loại hạt, ngũ cốc bị mốc có chứa chất độc hủy hoạt tế bào gan và làm tăng nguy cơ gây ung thư.
Dioxine: Việt Nam là nước chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh với hàng triệu tấn chất độc màu da cam có chứa Dioxine, đây là chất độc làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Các bệnh của gan: Một số bệnh lý của gan như nhiễm sắc tố sắt, xơ đường mật nguyên phát… làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan.
GS. Khoa khuyến cáo: "Hậu quả của ung thư gan làm tổn thương gan dẫn đến suy chức năng gan, vàng da vàng mắt, suy kiệt, bụng cổ chướng và bệnh nhân tử vong".
Phòng ung thư gan người dân nên đi làm xét nghiệm kiểm tra xem có bị nhiễm viêm gan B, C virút điều trị sớm để tránh tổn thương gan. Đối với người không có viêm gan nên tiêm phòng ngừa. Có lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục, hạn chế rượu bia thuốc lá.

VẬN ĐỘNG THẾ NÀO ĐỂ GIẢM MỠ TRONG MÁU - BS Lê Văn Vinh

Trong cuộc sống văn minh và đầy đủ dinh dưỡng như hiện nay, bệnh lý tim mạch và đột quị cũng như béo phì chiếm một tỷ lệ tử vong hoặc tàn phế rất cao không chỉ xảy đến cho người già mà còn cho người trẻ nữa nếu không biết cách hạn chế dinh dưỡng và tập luyện một cách hợp lý trong sự thu nhập đường và mỡ vào cơ thể chúng ta.
Có rất nhiều người nghĩ rằng chơi thể dục thể thao với cường độ mạnh là hoặc thể dục qua loa sơ sơ là có thể làm tiêu mỡ,đường nhưng sự thật là không phải thế…Rốt cuộc theo với thời gian năm tháng bệnh tật kéo đến rất sớm như gan nhiễm mỡ, cao huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quị…..Do đó bài viết này nhằm giúp quí bạn hiểu rõ và nắm vững sự vận động hợp lý trong mục tiêu ngừa và trị liệu các rối loạn chuyễn hóa mỡ bằng phương thức vận động.

TỪ MỘT LÁ THƯ THẮC MẮC…

Tôi năm nay 55 tuổi, thử máu thấy cholesterol cao, mỡ máu tăng (triglycerid) , gan nhiễm mỡ, vợ tôi 50 tuổi người gầy ốm cũng bị cao như tôi. Tôi đánh tennis, vợ tôi chơi vũ cầu liên tục 2 giờ mỗi ngày, Sáu tháng sau thử lại cả 2 người thì vẫn thấy mỡ và cholesterol cao không giảm cùng với sự tồn tại gan nhiễm mỡ. Tôi thắc mắc là tại sao có vận động cơ thể tối đa đều đặn như thế mà không giảm mỡ trong máu và vợ tôi gầy ốm mà tại sao vẫn bị mỡ cao ?

ĐỐI TƯỢNG BỊ MỠ CAO TRONG MÁU

- Thông thường là những người ăn uống nhiều chất mỡ, tinh bột, đường và lười vận động

- Không có nghĩa là mập mới bị mỡ cao trong máu, vì khi cơ thể đến lứa tuối trên 50, chuyển hóa đã bắt đầu kém không chuyển hóa hết mỡ hằng ngày do thức ăn đưa vào trong cơ thế, do đó dù ăn ít mỡ hoặc gầy ốm cũng có thể bị mỡ cao trong máu gọi là rối loạn chuyển hóa mỡ do tuổi già.

VẬN ĐỘNG THẾ NÀO ?

Thường thường người ta đều tưởng rằng vận động thể thao thể dục với cường độ mạnh như chạy marathon, tennis, vũ cầu kéo dài, bơi đua, tập tạ, đánh võ, chạy xe đạp nhanh.v.v..cho đến khi thở mệt hỗn hển, mồ hôi ra như tắm tức là có tác dụng giảm mỡ trong máu (cholesterol, triglycerid) . Rồi khi đi thử máu thấy mỡ vẫn còn cao như cũ hoặc siêu âm thấy gan vẫn còn bị nhiễm mỡ, không bớt gì hết. Tại sao ? Ta hãy phân tích sự chuyển hóa của mỡ trong sự vận động sau đây:

Cường độ vận động gồm 2 loại, đó là vận động có oxy và vận động không có oxy :

Vận động có oxy : là loại vận động có cường độ nhẹ và vừa như đi bộ, chạy chậm, nhảy dây, đi xe đạp chậm, tập dưỡng sinh…cơ thể có đủ oxy, cơ bắp chủ yếu xử dụng năng lượng thu được từ sự oxy hóa acid béo, mỡ được tiêu hao nhanh. Nếu vận động nhẹ mà thời gian dài thì sự giảm mỡ sẽ trên 80%, nếu vận động với cường độ vừa thì tỷ lệ tiêu hao mỡ và đường bằng nhau tức là 50/50%. Nếu vận động có cường độ lớn mạnh mẽ thì sự tiêu hao mỡ chỉ chiếm 15 – 20 % mà thôi.

Chỉ sau 20 phút vận động, cơ thể mới bắt đầu dùng mỡ để tạo năng lượng, trong 20 phút này chỉ có đường glucose được tiêu thụ mà thôi do đó muốn tiêu hao mỡ thì phải vận động trên 30 phút khi đó mỡ và glycogen (là loại đường từ glucose được dự trữ ở gan và cơ) mới được chuyển hóa thành năng lượng. Cùng với sự kéo dài thời gian vận động thì sẽ tiêu hao được mỡ từ 70 – 90%. Do đó vận động dưới 30 phút là không có tác dụng giảm mỡ gì cả dù cường độ lớn hay nhỏ.

Thời gian vận động phải liên tục không gián đoạn ví dụ đi bộ nên đi bộ nhanh hơn là đi bộ chậm trên 30 phút liên tục không nghỉ nửa chừng chứ không phải đi một đoạn rồi nghỉ rồi đi lại. Như vậy là không có tác dụng tiêu mỡ và nên nhớ lúc vận động phải có thở hít sâu, đều đặn bằng mũi hít vào và bằng miệng thở ra. Tóm lại vậnđộng trung bình từ 45 – 60 phút là tốt nhất, nếu ít quá thì tác dụng chẳng là bao

Trong sự vận động như đi bộ thì theo nghiên cứu nếu đi nhanh vào buổi sáng 1-2 giờ,lượng chất béo tiêu hao không đáng là bao như trái lại buổi tối dù chỉ đi bộnửa giờ lượng chất béo tiêu hao lại tăng rõ rệt. Sở dĩ như thế là do đồng hồ sinh học của cơ thể quyết định. Thống kê cho thấy 2 giờ sau ăn tối đi bộ khoảng 40 – 60 phút thì lượng chất béo tiêu hao nhiều nhất, có thể làm giảm sự them ăn, rất có lợi cho sự giảm cholesterol và triglycerid máu

Khoảng cách đi bộ càng dài thì mỡ máu càng giảm

Tốc độ đi khoảng 10km/giờ tức là đi nhanh mới đạt mục tiêu giảm mỡ nhiều.

Vận động không có oxy : là loại vận động có cường độ mạnh mẽ như chạy, đá bóng, bóng rỗ, nhảy cao, nhảy xa, bơi đua, tập tạ, tennis…Vận động này đòi hỏi oxy thật cao, trong lúc cơ thể không cung cấp đủ oxy , năng lượng có được là từ chuyển hóa đường glucose theo con đường vô khí (không có oxy), cuối cùng sẽ tạo acid lactic tăng cao sẽ ức chế sự phóng thích acid béo tự do, giảm sự chuyển hóa mỡ lipid. Do đó, đối với cường độ vận động quá lớn sẽ không có tác dụng giảm mỡ trong cơ thể, chỉ tiêu hao chất đường mà thôi.

Hơn nữa, khi vận động mạnh mẽ, ta phải thở nhanh và gấp để bù oxygen thiếu hụt thì sẽ đưa đến sự gia tăng thông khí phổi tức là thở hỗn hển, thở cạn làm tăng sự thải CO2 nhanh­,cuối cùng nồng độ CO2 giảm trong máu và sự bù đắp lượng oxy thu vào không cao. Kết quả là sẽ làm co thắt mạch máu não và cơ tim đồng thời ức chế sự di chuyển oxygen từ huyết sắc tố sang các tế bào. Mức độ C02 quá thấp có thể đưa đến thiếu máu não và thiếu máu cơ tim cục bộ. Chính điều này gây ra những tai biến như đột quị, nhồi máu cơ tim, cao huyết áp nhất là ở lứa tuổi 50 trở lên khi vận động mạnh. Ngay cả tuổi trẻ cũng có thể bị nếu sự vận động mạnh mẽ này kéo dài như ở các cầu thủ bóng đá, tuy họ còn trẻ nhưng vẫn bị đột quị trong lúc đá bóng mà thỉnh thoảng chúng ta thường thấy.

Làm thế nào biết được vận động có oxy hoặc không có oxy ?

Lượng tiêu hao oxy tỷ lệ thuận với nhịp tim nên chỉ cần đo mạch đập của mình trong lúc luyện tập là biết được sự vận động có thích hợp hay không.

Muốn cho mỡ được đốt cháy thì phải vận động nhẹ và vừa. Thời gian vận động càng dài, tốc độ càng chậm thì lượng mỡ tiêu hao càng nhiều. Ta có thể theo công thức sau đây để giảm mỡ một cách lý tưởng :

Nhịp tim : (220-số tuổi) x (60% hoặc70%)

Ví dụ : Người 50 tuổi thì phải có nhịp tim tối đa trong lúc vận động là :

220-50 x 70% = 119 lần/phút

Như thế ta phải kiểm tra nhịp tim bằng cách đo mạch đập ở cổ tay phải nhỏ hơn hoặc bằng 119 lần /phút thì mới có tác dụng giảm mỡ. Nếu trên số ấy thì là vận động mạnh chỉ có đường và protein tiêu hao mà thôi

Từ đó ta thấy những máy đi bộ ở nhà của các nước Tây phương luôn luôn có một cái hộp nhỏ gắn ở trên và trước mặt máy để đo nhịp tim của người tập, rất tiện lợi cho ta điều chỉnh cường độ đi bộ của chính mình có oxy hay là không có oxy

VÀI ĐIỂM CẦN LƯU Ý

-Lẽ dĩ nhiên tập luyện vận động phải kèm theo chế độ dinh dưỡng hạn chế tinh bột đường và mỡ
- Ăn vừa phải trái cây vì đường của trái cây là fructose; nếu dư, thì sẽ biến thành mỡ trong cơ thể
- Nước ngọt, bánh kẹo cũng phải hạn chế

- Nếu vận động mỗi ngày trên 30 phút thôi cho dù không thay đổi chế độ ăn uống cũng có thể làm thể trọng giảm dần trong nửa năm. Nhưng nếu tiết thực mà không vận động thì sẽ không giảm mỡ và không giảm thể trọng

-Nếu thời gian vận động trong 20 phút thì chỉ có thể khống chế tăng thể trọng mà không thể giảm thể trọng

- Phải vận động đều đặn, tối thiểu 3 lần/tuần, nếu hằng ngày thì càng tốt. Sau khi vận động thì hiệu ứng miễn dịch, giảm mỡ có lợi cho sức khỏe chỉ tồn tại 48 giờ mà thôi; nếu không vận động trở lại thì hiệu ứng đó không còn nữa

- Sự vận động hợp lý như đi bộ nhanh 60 phút/ngày sẽ cho ta nhiều tác dụng ích lợi như : giảm cholesterol và triglycerid máu, HDL tỷ trọng cao (high density lipoprotein) có lợi gia tăng trong việc huy động mỡ từ ngoại biên như thành mạch máu trở về gan giúp cho mạch máu không bị xơ vữa tránh đột quị và nhồi máu cơ tim. Và LDL tỷ trọng thấp (low density lipoprotein) có hại giảm (LDL có nhiệm vụ chuyển mỡ ra ngọai biênứ đọng ở thành mạch máu rất nguy hiểm)

- Vận động hợp lý cũng làm giảm huyết áp, ngừa bệnh tiểu đường type 2 và bệnh béo phì

- Dưỡng sinh khí công có tác dụng giảm mỡ không ? Chỉ có khí công động là có thể giảm mỡ được với điều kiện phải luyện tập liên tục trên 30 phút hằng ngày kèm theo chế đô ăn kiêng hợp lý.

Tóm lại, muốn giảm mỡ hoặc chống béo phì thì nên vận động nhẹ vừa, kéo dài liên tục trên 30 phút, lý tưởng là 1 giờ kết hợp với tiết thực giảm mỡ, đường, và đơn giản nhất là đi bộ nhanh mà ai ai cũng có thể thực hiện được.

(Từ Cảnh chuyển)

Tết Nhớ Xuân Xưa Thơ của Đỗ Chiêu Đức

Là người lớn tuổi , thường hoài niệm, nhất là ở những giây phút quan trọng trong cuộc đời. Tác giả còn là người xa quê, thì nổi niềm của kẻ tha hương đọng lại thành những câu chữ khiến người ta càng phải đọc hơn

 NHỚ TẾT QUÊ XƯA

Làng quê xưa TẾT rộn niềm vui,

Chẳng phải như nay cứ ngậm ngùi

Bánh tráng phơi tràn đầy sân bãi,

Bánh phồng quết vội mấy canh vùi.

Lư đồng bóng láng chưn đèn mới,

Bánh tét thơm lừng bánh ướt lui.

Pháo chuột đầu thôn vang tí tách,

Xóm làng rộn rả, nhớ khôn nguôi !

Đỗ Chiêu Đức

TẾT NHỚ XUÂN XƯA

Mỗi độ xuân sang lại nhớ nhà,

Nhớ non nhớ nước nhớ ông cha.

Vấn vương đất mẹ hoài đeo đẵng,

Ray rức lòng quê mãi thiết tha.

Đất khách im lìm hoa cỏ nhạt,

Xuân xưa đầm ấm gió mây hòa.

Phương trời thăm thẳm hồn ngơ ngẩn,

Vườn cũ vời trông mắt lệ nhòa !

   Đỗ Chiêu Đức
Mồng 1 Tết Mậu Tuất 2018

Đi Chợ Tết

Sáng nay em đi chợ Tết,

Qua hàng đậu, nếp, lá dong.

Nhớ chiều ba mươi khói bếp,

Bánh chưng lửa đỏ rực lòng !

Ngang qua hàng mứt thấy thèm,

Mứt bí, mứt dừa, mứt quấc.

Chưa ăn lòng đà ngọt lịm,

Để dành mời khách đầu xuân !

Qua hàng hạt dưa đỏ hồng,

Nhớ xác pháo vương ngoài ngỏ.

Chưa cắn hạt dưa mà ngỡ,

Anh đà ngơ ngẩn… môi hồng !

Qua hàng lụa tơ xinh đẹp,

Em anh cùng thích đơn sơ,

Giản dị áo xuân em mặc,

Anh nhìn dáng đã ngẩn ngơ !

Qua hàng trái cây ngày Tết,

Nhớ mâm ngũ qủa mẹ đơm.

Cầu Dừa Đủ Xài…Cam…hết,

Mong sao no ấm áo cơm !

Qua hàng rau xanh, ớt đỏ,

Cà chua, hành lá, ngò thơm…

Bát canh miến gà ngút khói,

Chưa ăn mắt đã lom lom !

Qua chợ hoa  lòng xao xuyến,

Muôn hồng ngàn tía đua hương,

Tạo nên mùa xuân lưu luyến,

Khoe màu cho vạn người thương !

Chen chút trong lòng chợ Tết,

Kẻ mua người bán đề huề.

Rộn rã đất trời đều … Tết,

Ôm sao cho hết đem về !?

            Đỗ Chiêu Đức

Trung Quốc xây đập ngay núi lửa, Ecuador ôm nợ tỉ đô (ThuyMy.Blog )

Trong bài điều tra mang tựa đề « Con đập đắt giá làm Ecuador chìm sâu trong nợ nần với Trung Quốc », New York Times tuần này thuật lại chi tiết về một công trình thủy điện tệ hại đã làm Ecuador bị ràng buộc với Bắc Kinh qua khối nợ lớn, cộng với tai tiếng tham nhũng.

Xây đập thủy điện ngay dưới núi lửa đang hoạt động

Đập thủy điện này được xây ngay dưới chân một ngọn núi lửa đang hoạt động, với những cột tro xám phun lên bầu trời. Các viên chức từ nhiều thập niên qua đã cảnh báo việc xây đập tại đây, và các nhà địa chất nói rằng một trận động đất có thể phá hủy tất cả.

Nay chỉ mới hai năm sau khi khánh thành, hàng ngàn vết nứt đã xuất hiện. Hồ trữ nước bị cát và cây cối phủ lấp, và trong lần duy nhất mà các kỹ sư cố gắng khai thông toàn bộ, con đập bị rung chuyển mạnh, làm mạng lưới điện quốc gia bị cúp.

Đập thủy điện khổng lồ trong rừng rậm do Trung Quốc cho vay tiền và xây dựng lên, được cho là nhằm giải quyết nạn thiếu điện tại Ecuador, với tham vọng đưa đất nước Nam Mỹ này ra khỏi nạn nghèo khó. Thế nhưng nay con đập này lại nằm trong số các xì-căng-đan tầm quốc gia, khiến Ecuador phải đối mặt với khối lượng nợ nguy hiểm, tạo ra nguy cơ bị lệ thuộc lâu dài vào Trung Quốc.

Hầu như tất cả các quan chức cao cấp Ecuador có liên quan đến việc xây dựng đập thủy điện này đều bị vào tù hoặc lãnh án tham nhũng, trong đó có một cựu phó tổng thống, một cựu bộ trưởng Điện Lực, và cựu quan chức chống tham nhũng phụ trách dự án trên.

Tổ máy made in China gặp nhiều trục trặc, nhưng nợ vẫn phải trả đủ.

Ra sức bơm dầu, cắt phúc lợi xã hội để trả nợ Trung Quốc 

Ecuador đang nợ Trung Quốc đến 19 tỉ đô la, không chỉ vì đập thủy điện mang tên Coca Codo Sinclair trên đây, mà còn do xây cầu đường, hệ thống tưới tiêu, trường học, bệnh viện và nhiều con đập khác. Mặc kệ cho Ecuador xoay sở để trả nợ, Bắc Kinh xoa tay hài lòng. Trung Quốc nắm trong tay đến 80% món hàng xuất khẩu giá trị nhất của Ecuador, đó là dầu lửa, vì đa số các hợp đồng xây dựng được trả bằng dầu với giá rất rẻ.

Làm thế nào bơm lên đủ dầu để trả cho Trung Quốc là mối đau đầu của chính quyền Ecuador hiện nay. Họ phải khoan dầu sâu trong vùng Amazon, gây thêm mối nguy phá rừng. Nợ ngập đầu, tổng thống Lenin Moreno đành cắt giảm thẳng tay nhiều món trợ cấp xã hội, nhiều cơ quan chính phủ, sa thải trên 1.000 công chức. Đa số nhà kinh tế dự báo Ecuador đang rơi dần vào suy thoái.

Bộ trưởng Năng lượng Ecuador, ông Carlos Pérez tuyên bố : « Trung Quốc thủ lợi từ Ecuador. Chiến lược của họ rất rõ : họ muốn nắm quyền kiểm soát nền kinh tế của các nước ». 

Bắc Kinh vừa thành chủ nợ lớn, vừa cô lập được Đài Loan

Trung Quốc đã nung nấu ý đồ từ hàng chục năm trước, khi nhảy vào châu Mỹ la-tinh trong thời kỳ khủng hoảng tài chính, đưa ra củ cà rốt tín dụng với lời khuyến dụ là sẽ quan hệ bình đẳng với các đối tác – hàm ý bán cầu này sẽ không còn bị Mỹ « thống trị ». Và Bắc Kinh đã thành công.

Nay Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại hàng đầu của các nước Nam Mỹ - sân sau của Hoa Kỳ - xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng đồng thời với việc rải đầy các món nợ trong khu vực. Bên cạnh đó còn là lợi ích chính trị : một số nước châu Mỹ la-tinh đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan để trở thành đối tác của Bắc Kinh.

Tuy nhiên đập thủy điện Coca Codo Sinclair đã chứng tỏ quan hệ đôi bên không hề bình đẳng. Là người đi vay nợ, Ecuador đành chấp nhận con đập có nhiều khiếm khuyết trong thiết kế, nghiên cứu kỹ thuật lỗi thời đến mấy chục năm.

Núi lửa Reventador vẫn đang trong tình trạng hoạt động.

Bất chấp nguy cơ núi lửa phun, hạn hán...

Khi Fernando Santos, cựu bộ trưởng Năng lượng trong thập niên 80 biết được đập thủy điện khổng lồ này đang được xây dựng, ông không thể tin nổi. Trong thời kỳ ông còn tại chức, chính phủ đã bác bỏ phiên bản quy mô nhỏ hơn của dự án này, vì lý do núi lửa. Một trận động đất đã vùi lấp cơ sở hạ tầng dầu khí trong khu vực vào năm 1987.

Ngoài ra còn có những cảnh báo khác. Một báo cáo độc lập năm 2010 báo động rằng lượng nước có thể cung cấp cho con đập đã không được nghiên cứu từ 30 năm qua, và Ecuador đã phải chịu đựng nhiều trận hạn hán.

Luciano Cepeda, cựu tổng công trình sư kể lại, các quan chức vẫn thúc đẩy dự án vì « một nghiên cứu mới sẽ làm mất thêm nhiều năm ». Một yếu tố quan trọng hơn về địa chính trị : tổng thống thời đó là Rafael Correa, thiên tả và dân túy, muốn nhanh chóng hiện đại hóa đất nước và ra khỏi quỹ đạo của Mỹ.

Ông Correa tố cáo các định chế tài chính phương Tây, chỉ trích Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hạn chế chi tiêu của mình. Năm 2008, ông không chịu trả 3,2 tỉ nợ vay, quay sang nhờ Trung Quốc giúp. Tổng thống có được tiền, nhưng đất nước lại bị một cuộc khủng hoảng mới : hạn hán làm nhiều đập thủy điện không hoạt động được. Thay vì tìm kiếm các nguồn năng lượng khác, ông Correa lại tăng gấp đôi thủy điện. 

Tập Cận Bình đến Ecuador để dự lễ khai trương đập Coca Codo Sinclair tháng 11/2016. Ảnh Estuardo Vera.

È cổ trả nợ cho đập thủy điện dỏm khi chạy, khi không

Coca Codo Sinclair được cho là sẽ cung cấp một phần ba lượng điện cho toàn quốc, được xây dựng ngay dưới chân núi lửa Reventador, với quy mô lớn gấp đôi so với các dự án đã bị bác nhiều thập niên trước. 

Khi đập này được đưa vào hoạt động cuối năm 2016, Tập Cận Bình đã bay đến Ecuador để dự lễ khánh thành. Chỉ hai ngày trước chuyến viếng thăm của chủ tịch Trung Quốc, tình hình con đập rơi vào hỗn loạn. Các kỹ sư rất cố gắng, nhưng công trình có công suất thiết kế 1.500 megawatt không thể vận hành với mạng lưới điện quốc gia. Con đập rung chuyển một cách nguy hiểm, gây ra nạn mất điện tại nhiều vùng trên toàn quốc. 

Ngày nay, đập Coca Codo Sinclair chỉ chạy được một nửa công suất. Theo các chuyên gia, với thiết kế cổ lỗ sỉ như thế cũng như theo chu kỳ mùa mưa và mùa khô, đập này chỉ phát điện được vài giờ mỗi ngày, và sáu tháng trong một năm – với điều kiện mọi sự đều tốt đẹp.

Tuy vậy Ecuador vẫn phải è cổ trả nợ. Món vay xây đập 1,7 tỉ đô la rất béo bở cho Trung Quốc : lãi suất đến 7% trong vòng 15 năm, tính ra mỗi năm Ecuador phải trả 125 triệu đô la tiền lãi. Ngày nay nhiều người dân Ecuador phàn nàn gánh nặng đang đè lên vai họ : một gia đình cho biết hàng tháng phải trả 60 đô la tiền điện tuy chính phủ hứa giảm giá năng lượng.

Cựu phó tổng thống Jorte Glas Espinel bị áp giải về nhà tù Latacunga, cách Quito 70 km. Ảnh ICS

« Nghiện » vay nợ cho những dự án không cần thiết

Ở ngay lối vào con đập vẫn còn tấm bảng ghi « Jorge Glas Espinel, phó tổng thống, đã thúc đẩy công trình đại quy mô này ».

Ông Glas đang ngồi tù, với bản án sáu năm tù giam do tham nhũng. Tư pháp Ecuador xác nhận có băng ghi âm trong đó phó tổng thống cùng với Carlos Pólit, phụ trách cơ quan chống tham nhũng đang bàn bạc về món tiền hối lộ của Trung Quốc. Một cuộc điều tra khác cho thấy một người thân cận của ông Glas đã chuyển 17,4 triệu đô la vào một tài khoản HSBC ở Hồng Kông.

Món nợ khổng lồ khiến các nhà lãnh đạo mới ở Ecuador tỏ ra bất mãn đối với Trung Quốc. Tân bộ trưởng Năng Lượng đe dọa không trả nợ xây đập thủy điện, và Bắc Kinh đã có một ít nhượng bộ, chẳng hạn trả thêm 92 xu cho mỗi thùng dầu, và chỉ thu nợ bằng 80% lượng dầu xuất khẩu của Ecuador thay vì 90% như trước. Nhưng chính phủ vẫn còn đến 11,7 tỉ đô la phải trả.

Tháng trước, tổng thống Moreno phải bay sang Trung Quốc để thương lượng lại một số món nợ và vay thêm 900 triệu đô la nữa. Tân chính phủ cũng quay sang các định chế từng bị cựu tổng thống Correa chê bai là Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Ông Santos, cựu bộ trưởng Năng lượng than thở : « Chúng tôi đã nghiện vay nợ ». Một người khác nói thêm : « Giờ thì chúng tôi đã nhận ra rằng có nhiều thứ thật ra không cần đến, như con đập này chẳng hạn ! ».

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20190116-trung-quoc-xay-dap-ngay-nui-lua-ecuador-om-no-ti-do 

THÀNH NGỮ ĐIỂN TÍCH 14 : HOA ĐÀO NĂM NGOÁI

                        

     

        HOA ĐÀO NĂM NGOÁI là Khứ Niên Đào Hoa 去年桃花, xuất phát từ thành ngữ Nhân Diện Đào Hoa 人面桃花, chỉ hoa đào và mặt của người đẹp. Người đẹp có gương mặt ửng hồng đẹp như hoa đào theo Truyện "Thôi Hộ" trong "Bổn Sự Thi" của Mạnh Khải  có ghi lại tích sau đây :

         THÔI HỘ (772-846), tự là Ân Công, người đất Bác Lăng đời Đường ( thuộc Định Châu tỉnh Hà Bắc hiện nay ). Một năm vào tiết Thanh minh, khi mà "cỏ non xanh rợn chân trời", chàng thư sinh lạc đệ Thôi Hộ cũng đạp thanh ngắm cảnh. Mãi tìm nguồn thơ với cảnh đẹp của mùa xuân, chàng lạc bước vào một thôn trang phía nam của Trường An với non xanh nước biếc, kịp đến khi quay gót trở về, thì mới thấy cổ khô khát nước. Nhìn xa xa phía trước mặt trong một rừng đào rực rỡ thấp thoáng có bóng một mái nhà. Thôi Hộ bèn đến gỏ cửa xin chén nước uống.

         

                   

        Ra mở cửa là một cô gái trẻ đẹp. Thấy là một chàng trai lạ, bèn quay mặt đi vào. Thôi Hộ vội vàng thi lễ và tỏ ý muốn xin một chén nước để giải khát. Một lát sau, cô gái e thẹn bưng ra cho chàng một tách trà thơm, hương bay ngào ngạt. Choáng váng trước vẻ thẹn thùng kiều diễm, mặt ửng hồng như đóa hoa đào của nàng, chàng ngơ ngẩn thần hồn, nhấp chén trả mà như nhấp chén quỳnh tương.

                 

        Còn nàng thì cũng e thẹn liếc nhìn chàng, hai bên " tình trong như đã mặt ngoài còn e". Sau khi cám ơn và cáo từ ra về, Thôi Hộ nghĩ thầm rằng, nếu sau này đại đăng khoa xong, tiểu đăng khoa mà được một nương tử  như thế nầy thì cũng mãn nguyện lắm rồi. Tuổi trẻ chóng quên, lại phải chăm lo đèn sách, cho nên mãi đến ...

                                       

        Mùa xuân năm sau, khi lại đi ra ngoại thành đạp thanh, Thôi Hộ mới nhớ đến giai nhân của vườn đào năm ngoái mà cố ý ghé thăm để gặp lại người đẹp với chén trà thơm ngát của năm qua. Nhưng ...

        Khi đến nơi thì cửa đóng then cài, cảnh cũ còn đây, hoa đào còn đó, mà người xưa thì đà vắng bóng. Xúc cảnh sinh tình, chàng bèn đề một bài thơ lên cửa như sau :

           去年今日此門中，  Khứ niên kim nhật thử môn trung,

          

                人面桃花相映红。  Nhân diện đào hoa tương ánh hồng.

          

                人面不知何處去，  Nhân diện bất tri hà xứ khứ ?

         

                桃花依舊笑東風。  Đào hoa y cựu tiếu đông phong.

Có nghĩa :

                 Năm ngoái hôm nay cũng cửa này,

                 Mặt người hoa đẹp má hây hây,

                 Mặt người nay biết về đâu nhỉ ?

                 Như trước hoa đào vẫn nở đây !

               

        Chàng ngẩn ngơ giây lát, rồi thơ thẩn ra về mà lòng nghe như hụt hẫng trống vắng, nuối tiếc một cái gì đó như bị mất đi; cho nên,

mấy hôm sau, chàng lại lần mò đến vườn đào năm trước. Nhưng, sao lạ thay, có tiếng ai đó đang thổn thức bi thương. Bước đến gỏ cửa. Một ông lão đầu râu tóc bạc đầy vẻ bi thương ra mở cửa. Trông thấy chàng bèn hỏi :" Anh có phải là Thôi Hộ không ? ". Thôi Hộ giật mình hỏi lại :" Sao cụ lại biết ?". Ông lão bèn kể :" Con gái của lão là Giáng Nương từ Tiết Thanh Minh năm ngoái tới nay, cứ ngơ ngơ ngẩn ngẩn như mất hồn, mỗi ngày cứ ngóng ngóng mong mong như chờ đợi ai đó. Mấy hôm trước đây, lão muốn cho nó khuây khỏa mới dắt nó về ngoại gia mấy hôm. Khi trở về, nó thấy bài thơ đề trên cửa bèn khóc òa, biết là sẽ khó còn có cơ hội để gặp lại anh, nên buồn bã bỏ ăn mấy hôm nay, và mới đây đã trút hơi thở cuối cùng, Anh đã hại chết con gái lão rồi !"

                

       Thôi Hộ nghe xong, vô cùng thương cảm và xúc động. Chàng xin phép ông lão để được nhìn Giáng Nương lần cuối. Khi vào bên trong phòng, thấy Giáng Hương như đang nằm ngủ, Thôi Hộ kêu to lên rằng : "Nàng ơi, Thôi Hộ đã tới đây, ta đã đến với nàng đây rồi !" Nước mắt của chàng rơi trên mặt nàng, thì lạ thay, nàng khẻ rên lên một tiếng, rồi từ từ mở mắt ra, nhết mép mĩm cười. Nàng đã hồi sinh trong tình yêu kỳ diệu !

       Sau đám cưới, vợ chồng tình đầu ý hợp. Trong thâm tâm Thôi Hộ rất thỏa mãn với cô vợ vừa hiền thục vừa đẹp đẽ. Giáng Nương lại hết lòng săn sóc giúp đở và khuyến khích chồng sôi kinh nấu sử, nên Thôi Hộ đã đậu Tiến Sĩ vào năm Trinh Nguyên thứ 12 đời vua Đường Đức Tông và hoạn lộ hanh thong, làm quan đến chức Lãnh Nam Tiết Độ Sứ, để lại một giai thoại đẹp trong làng thi ca lúc bấy giờ. 

       Bài thơ " Khứ niên kim nhật thử môn trung..." của Thôi Hộ, trước đây, trong lớp thầy dạy văn thường đề tựa của bài thơ là " ĐỀ TÍCH SỞ KIẾN XỨ 題昔所見處. Có nghĩa : Cảm đề cái nơi mà mình đã thấy năm xưa. Nhưng gần đây, tất cả các tài liệu trên mạng đều ghi là : ĐỀ ĐÔ THÀNH NAM TRANG 題都城南莊. Có nghĩa : Cảm đề thôn trang phía nam của đô thành ( Tràng An ). It khi thấy có bài thơ cổ nào lại thay đổi hẵn tựa của bài thơ như thế !

             

       Trong Truyện Kiều, sau khi hộ tang chú ở Liêu Dương, Kim Trọng trở lại vườn thúy tìm Kiều, thì " Nhìn phong cảnh cũ nay đà khác xưa ". Chỉ thấy :

                     Đầy vườn cỏ mọc lau thưa,

               Song trăng quạnh quẽ vách mưa rả rời.

                     Trước sau nào thấy mặt người,

               Hoa Đào Năm Ngoái còn cười gió đông.

       Khi Vương Viên Ngoại gặp Kim Trọng cũng kể lể : " Chàng ôi biết nỗi nước nầy cho chưa ? Kiều nhi phận mỏng như tờ, một lời đã lỗi tóc tơ với chàng !" chớ không như cha của Giáng Nương, khi nàng tỉnh lại thì gả nàng cho Thôi Hộ để hai người được đoàn tụ bên nhau.

               

      Trong thập niên 60 của thế kỷ trước, nhạc sĩ Lê Dinh và Nguyễn Hiền đã phổ nhạc chuyện tình đầy thi vị của Thôi Hộ thành bản nhạc " Hoa Đào Năm Trước " đã thịnh hành một thời và mãi cho đến hiện nay, ở hải ngoại nầy, các ca sĩ vẫn còn hát bài hát trữ tình và nên thơ nầy. Mời bấm vào link dưới đây để nghe giọng hát truyền cảm của Mai Thiên Vân với HOA ĐÀO NĂM TRƯỚC.

        https://www.youtube.com/watch?v=gg910uVfb5w

                                                         Đỗ Chiêu Đức

FDA khuyến cáo 7 mẹo làm sạch trái cây, rau củ bạn nên biết

Các quan chức y tế liên bang Hoa Kỳ ước tính rằng gần 48 triệu người bị bệnh do thực phẩm bị nhiễm vi trùng gây hại mỗi năm và một số nguyên nhân dưới đây có thể làm bạn ngạc nhiên.

Theo công bố của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vào năm 2015, có hơn 600 triệu người mắc bệnh do ăn phải các thực phẩm ô nhiễm và khoảng 420.000 ca tử vong. Đáng chú ý, gần 1/3 ca tử vong là trẻ em.

Mặc dù, hầu hết mọi người biết các sản phẩm động vật phải được xử lý cẩn thận để ngăn ngừa bệnh tật, nhưng trái cây và rau củ cũng có thể là thủ phạm gây ra dịch bệnh. Trong những năm gần đây, Hoa Kỳ đã có nhiều đợt bùng phát bệnh do trái cây và rau củ bị ô nhiễm như rau bina, dưa đỏ, cà chua và rau diếp.

Sản phẩm tươi có thể bị ô nhiễm theo nhiều cách. (Ảnh: Pixabay)

Glenda Lewis, một chuyên gia về Bệnh từ thực phẩm, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), cho biết sản phẩm tươi có thể bị ô nhiễm theo nhiều cách. Trong giai đoạn tăng trưởng, sản phẩm có thể bị ô nhiễm bởi động vật, các chất có hại trong đất hoặc nước và vệ sinh kém của người làm. Sau khi sản phẩm được thu hoạch, nó đi qua tay nhiều người, làm tăng nguy cơ ô nhiễm. Sự ô nhiễm thậm chí có thể xảy ra sau khi sản phẩm đã được mua, trong quá trình chuẩn bị thực phẩm hoặc thông qua việc bảo quản không đúng cách.

Nếu có thể, FDA khuyên nên chọn sản phẩm không bị bầm tím hoặc hư hỏng, và đảm bảo rằng các mặt hàng được tươi ngon. Ngoài ra, hãy làm theo các khuyến nghị sau:

1. Rửa tay bằng nước ấm và xà phòng trước và sau khi chuẩn bị sản phẩm tươi.
2. Nếu thực phẩm bầm tím, hư hại xảy ra trước khi ăn hoặc xử lý, hãy cắt bỏ các khu vực này trước khi chuẩn bị hoặc ăn.
3. Rửa sạch rau củ và dụng cụ cắt (thái) trước. Như thế, bụi bẩn và vi khuẩn không được chuyển từ dao thớt, vỏ ngoài vào trái cây hoặc rau củ.
4. Nhẹ nhàng rửa sạch sản phẩm dưới vòi nước chảy.
5. Sử dụng một bàn chải rau sạch để chà sản phẩm chắc chắn, chẳng hạn như dưa và dưa chuột
6. Lau khô thực phẩm bằng vải sạch hoặc khăn giấy để tiếp tục giảm vi khuẩn có thể có ở bề mặt.
7. Loại bỏ các lá ngoài cùng của một đầu của rau diếp hoặc bắp cải.

Chuyên gia thực phẩm Lewis nói rằng người tiêu dùng nên lưu trữ các sản phẩm trong tủ lạnh ở hoặc ở nơi thoáng mát dưới 40 độ C.

Theo FDA khuyến cáo
Mộc Chi

Theo dõi kênh YouTube ĐKN: https://goo.gl/2GhYTZ
Tải ứng dụng DKN.TV: http://onelink.to/dknapp

Thơ Xướng Họa : Hoài Cổ với BÀ HUYỆN THANH QUAN (Như Thị,Mai Xuân Thanh,Liêu Xuyên,Nhật Hồng Nguyễn Thanh Vân )

XƯỚNG : KÝ ỨC THỜI KHÓI LỬA

“Tung hoành trục khoán”

LỐI XƯA XE NGỰA HỒN THU THẢO

NỀN CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG

                                   Bà Huyện Thanh Quan

LỐI cũng bàng hoàng ứa giọt sương

XƯA em lạc lõng chạy ven đường

XE rời trận mạc còn lưu luyến

NGỰA bỏ biên đình mãi nhớ thương

HỒN lãng đãng mơ về bản quán

THU phiêu diêu mộng ở sa trường

THẢO nguyên sót lại mầm đau đớn

NỀN  CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG
Như Thị

HỌA : VANG BÓNG MỘT THỜI

"Lối Xưa Xe Ngựa Hồn Thu Thảo

NỀN CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG"

( Bà Huyện Thanh Quan )

( Tung Hoành Trục Khoán )

LỐI mộng đi về giữa khói sương

XƯA quen hàng xóm lội quanh đường

XE hơi nổ máy hoài thương nhớ

NGỰA bạch dong cương mãi vấn vương

HỒN núi sông âm vang đất nước

THU quê hương tiếng vọng sân trường

THẢO thơm trù mật đâu tồn tại 

NỀN CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG

MAI XUÂN THANH

CHẠNH NHỚ NGƯỜI XƯA

LỐI nhỏ đìu hiu mấy dặm sương,

XƯA ta - em đã sống chung đường.

XE nghiêng bánh đổ đành tan nát,

NGỰA quỵ chân run phải thảm thương.

HỒN khổ Hạ Xuân buồn nắng quái,

THU sầu năm tháng lạnh đêm trường.

THẢO căn gốc trụi giờ còn đó...

NỀN CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG !

LIÊU XUYÊN

ĐỜI BÔN TẨU

“Tung hoành trục khoán”

Lối Xưa Xe Ngựa Hồn Thu Thảo

Nền Cũ Lâu Đài Bóng Tịch Dương

                   Bà Huyện Thanh Quan

LỐI nhỏ đời ta tóc điểm sương,

XƯA cùng nhau đã bước chung đường.

XE lao tìm sống men đường vắng,

NGỰA chạy cầu sinh thoát dặm trường.

HỒN phách tan hoang đành nước mất,

THU trời tàn tạ khổ đời thương.

THẢO sầu đất hận giờ cam chịu…

NỀN  CŨ LÂU ĐÀI BÓNG TỊCH DƯƠNG

Nhật Hồng Nguyễn Thanh Vân