Thứ Ba, 19 tháng 3, 2024

Thơ Xướng Họa : NIỀM RIÊNG -: Trần Văn Dật & Hoàng Đằng

 Niềm Riêng - Trần Văn Dật & Thơ họa: Niềm Riêng - Hoàng Đằng

 Niềm Riêng

Quê hương nhìn lại ngái xa rồi

Từ giã ra đi lúc thiếu thời

Ngày đó kể chi lời nhạo báng

Giờ đây hổ thẹn nỗi chê bai

Xót xa một kiếp đầy mơ tưởng

Ray rứt cả đời không “nhập vai”(1))

Tự trách chẳng gì giúp xóm, quận

Niềm riêng ôm ấp lấy mình thôi!…

Trần Văn Dật 

   2-3-2024

(1)Nhập vai: (Diễn viên) tự đặt mình vào hoàn cảnh của nhân vật

Diễn viên diễn xuất rất nhập vai


Thơ Họa:


NIỀM RIÊNG

"Sửa khăn nâng gối" thiếu lâu RỒI

Từ thuở xuân xanh đến lão THỜI

Những ước cháu con khôn với lớn

Mặc cho làng xóm chê cùng BAI

Đẩy đưa phần số thôi đành vậy

Được mất công danh nỏ sánh AI

Mưa nắng nắng mưa trời bắt chịu

Thái lai bỉ cực thế mà THÔI

Hoàng Đằng

05/3/2024


 Mời Xem :



Thơ Xướng Họa : Trần văn Dật và Hoàng Đằng : CHUYỆN THẾ GIAN

TẾT ÁM (Thơ Cao Bồi Già và Bài Họa Của Các Thi Hửu )


ĐOC LẠI CÁC BÀI THƠ NẦY ĐỂ NHỚ VỀ 1 CÁI TẾT NĂM CŨ THƠI CÓ COVIC 19


TẾT ẢM
Tết đến năm nay rõ thật buồn,
Phố phường vắng cả bóng người buôn.
Lưa thưa lạt - lá bày hông chợ,
Lác đác đào - mai điểm góc đường.
Kẻ bán rầu rầu mong ngóng mãi,
Khách qua ngần ngại ghé xem suông.
Tình hình ảm đạm trùm quanh cả,
Tết nhất năm nay lạ khác …thường!
CAO BỒI GIÀ (15-01-2020)
 

HỌA 1 : SAO LẠ VẬY?

Năm sang Tết đến thãm thương buồn,
Hiu quạnh bao trùm cảnh bán buôn.
Lác đác hàng rong rao phố chợ,
Lang thang xe gác ngóng bên đường.
Ăn xin lật khật lê thân đói,
Quán cóc gọi mời rát tiếng suông.
Chuột đến móc bươi tan cội rể,
Quê hương diển biến khác xa thường!
HỒ NGUYỄN (15-01-2020)
 

HỌA 2 :NHÌN VÀ NGẪM

Bức tranh tương phản ngó sao buồn
Thái cực hai đàng cảnh bán buôn
Siêu thị đông vui người sắm Tết
Chợ con vắng vẻ kẻ qua đường
Lớp giàu thừa bạc, chi tiêu khẩm
Dân khó không tiền, ngắm nghía suông
Cách biệt giai tầng ngày lộ rõ
Quan trên vô cảm vẫn xem thường.
Sông Thu
( 15/01/2020 )
 

HỌA 3 :TẾT SẦU BIÊN GIỚI 

 Kính hoạ " Tết Ảm " của Nhà Thơ. CAO BỒI GIÀ. CMN
Ôi chao Tết đến tự dưng buồn
Như có gì thương nhớ bản buôn
Xuân trước mai vàng vươn đỉnh núi
Ngày nay đào lạt rụng ven đường
Chòi canh hàng lậu tràn đêm cạn
Biên giới thuốc lào phà khói suông
Heo hút đường quê vài tiếng pháo
Lai rai ly đế nhậu vô thường ...
Hawthorne 15 -1 - 2020 CAO MỴ NHÂN

HỌA 4 : :TẾT CHUỘT BUỒN THƯƠNG 

 Đọc Xuôi: 

Năm này Tết Chuột rõ thương buồn,
Phố vắng thưa người ít bán buôn.
Bầm vập quýt chanh sầu lạnh quán,
Héo tàn mai cúc vất đầy đường !
Cam đành chịu khổ heo gà ế,
Ngắm lại rồi nhìn chợ khách suông !
Tham nhũng cẩu quan luôn nặng thuế,
Ham ăn cán ngố quá khinh thường !
 

Đọc Ngược:
Thường khinh quá ngố cán ăn ham,
Thuế nặng luôn quan cẩu nhũng tham.
Suông khách chợ nhìn rồi lại ngắm,
Ế gà heo khổ chịu đành cam !
Đường đầy vất cúc mai tàn héo,
Quán lạnh sầu chanh quýt vập bầm !
Buôn bán ít người thưa vắng phố…
Buồn thương rõ Chuột Tết này năm !
Liêu Xuyên

Ảnh  PV.Ngoc Huệ : Cửa đông chợ Long Hoa Tây Ninh 2023



Kiếm sắc - Nguyễn Huy Thiệp

“Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”
Nguyễn Du


Trong số người gần gũi với Thế tổ Nguyễn Phúc Ánh những năm mưu phục lại cơ đồ nhà Nguyễn có một hào kiệt mà không sử sách nào nhắc đến. Người đó là Ðặng Phú Lân.

Lân quê ở Hưng Hóa, cha là Ðặng Phú Bình, trước là thuộc tướng của Trịnh Bồng. Bình tính ngang tàng, võ công thâm hậu, thấy chúa Trịnh hèn mà cách xử thế keo kiệt, không xứng đáng với bậc vương giả nên bỏ Trịnh Bồng vào Ðàng Trong. Khi Tây Sơn nổi lên, Bình theo Nguyễn Nhạc, Nguyễn Nhạc không tin Bình, cho Bình là dân Bắc Hà trí xảo, không trung tín. Nhạc chỉ cho Bình làm một chức quan võ nhỏ ở vùng sơn cước mãi tây Bình Thuận. Bình bất đắc chí, suốt ngày uống rượu, nhiều khi say quá, cứ trông về phía trời Bắc mà khóc hu hu. Lân can thế nào cũng không được. Về sau Bình ngã nước, râu tóc rụng hết, gầy tọp đi, da vàng như nghệ, chỉ nằm chờ chết. Bình có một thanh kiếm gia truyền, sắc như nước, sống kiếm đổ chì, sức chém khủng khiếp. Trước khi chết, Bình trao thanh kiếm lại cho Lân, bảo rằng: “Con ơi, nước đang có loạn. Tây Sơn bây giờ đang lên như thế chẻ tre. Nhưng ta thấy sức chơi của bọn người này bất quá chỉ như trọc phú nhà giàu, Ánh vác giang sơn sao được? Ta đồ rằng mệnh Tây Sơn có hạn. Hiện Gia Ðịnh có Nguyễn Phúc Ánh là nòi vương giả, con gắng vào đấy tìm xem”. Lân khóc, mắt chảy có máu. Bình giãy mấy cái, mồ hôi toát đầm đìa, người cứ lạnh dần rồi chết. Lân lấy kiếm đào huyệt chôn cha; tìm đường vào Gia Ðịnh theo Nguyễn Phúc Ánh. Lúc bấy giờ Lân mới hai mươi tám tuổi.

Nguyễn Phúc Ánh ở Gia Ðịnh tìm cách lật đổ Tây Sơn, khi này thế đã mạnh. Ánh là người đa mưu túc kế, tính kiên trì, không tin ai, dùng người lấy chữ “hiệp”, chữ “lễ” làm trọng, không coi “nhân”, “nghĩa”, “trí”, “tín” ra gì. Thỉnh thoảng, Ánh vào trong đất Thuận Quảng, xuất quỷ nhập thần. Người Ðàng Trong sợ Ánh hơn là thích Ánh. Ánh đi đến đâu nghe nói cũng có mây đen cuồn cuộn bay đằng trước, dân cư thấy có mưa là biết Ánh vừa đi qua.

Lân gặp Ánh. Ánh thấy Lân khôi ngô, ăn nói khoan hòa mà thủ đoạn táo bạo thì thích lắm, cho ở luôn bên mình. Một lần thuyền Ánh qua cửa Tiền Giang, có bốn người đi theo, trong đó có Lân. Bấy giờ có con cá sấu rất to cứ bơi theo, đuổi thế nào cũng không được. Mọi người lo sợ, thấy phải có người nhảy xuống làm mồi cho cá sấu thì mới thoát.

Ánh hỏi: “Ai vì nước Việt mà chết?”

Ba người kia tình nguyện chết, chỉ có Lân ngồi im. Ánh trừng mắt hỏi Lân: “Trượng phu quý mạng sống thế à?”

Lân chắp tay: “Chúa công đừng giận. Nước Việt thì không ai hại được. Còn thoát hàm cá sấu, cần gì phí một mạng người!”

Nói rồi nhặt hòn đá ở mạn thuyền ném con vịt giời bay qua. Vịt giời rơi xuống nước, cá sấu thấy vậy vội bỏ thuyền lao đến chỗ vịt giời. Ánh cười ha hả bảo rằng: “Thế này thì nghiệp ta thế nào Trời cũng cho thành”.

Ánh đi đâu cũng cho Lân đi theo, cũng nhiều khi Ánh xem ý Lân để liệu xử thế với người, lần nào cũng trúng. Có lần, lúc này thế Ánh như diều gặp gió, trước Tết Nguyên đán, các tướng lĩnh, các nhà hào phú quanh vùng, cả dân chúng Gia Ðịnh nữa cũng mang lễ vật đến mừng, Ánh cho Lân ra nhận lễ vật. Lân ra nhận, cho ráo vào cả một kho. Khách đến chúc mừng Ánh, chỉ đi chân tay không mà vào. Bọn Lê Văn Duyệt, Nguyễn Văn Thành, Võ Tánh thấy lễ vật của mình cũng bị xếp cùng với lễ vật những người khác thì căm tức. Bọn này phàn nàn với Ánh, ý trách Ánh để tả hữu coi thường mình. Ánh cười bảo rằng: “Lân là người có văn, có võ, lại cương trực, trung thành với chủ, cứ để hắn khu xử. Hắn có cách khu xử của hắn. Những người gần ta không phải kẻ tầm thường đâu”.

Sáng mồng một, lập đàn tế thần, Ánh cho Lân đứng ra chia lộc thánh. Lân chia phần đều ai cũng như ai, mọi người rất hớn hở. Sau việc này, Ánh hỏi Lân, Lân đáp: “Nghiệp chúa công chưa thành, thế mà đã có kẻ dâng lễ vật nhiều, dâng lễ vật ít. Biết lễ vật của từng người, chúa công sau này dùng họ khó.” Ánh bảo: “Phải!” Lân lại nói: “Việc chia phần đều nhau là để ai cũng thấy mình phải cố gắng”. Ánh bảo: “Cũng phải”. Ngồi một lúc Ánh nói: “Chỉ e ngươi căn cơ quá chăng?” Lân đáp: “Ðầy tớ không căn cơ có hại cho chủ”. Ánh bảo: “Ngươi là dân Bắc Hà; Ngươi không hiểu dân Ðàng Trong như ta được. Ngươi tưởng làm thế là chu toàn, nhưng bậc vương giả thích sự tiện lợi hơn cả”. Lân bảo: “Chúa công nói phải, căn cơ chỉ hợp với bần tiện, nhưng đất của Chúa công bây giờ nhiều hơn đất của Tây Sơn hay của Tây Sơn nhiều hơn?” Ánh cau mày đáp: “Ta chỉ vỏn vẹn có ba thước đất chôn thây thôi”. Lân bảo: “Không phải thế. Chúa công được lòng trời đất, chỉ cần Chúa công thành tâm”. Ánh ngồi im, lát sau lại hỏi: “Nhạc không nói làm gì. Lữ không nói làm gì. Huệ có cách gì mà giỏi giang thế?” Lân đáp: “Huệ giỏi dùng người tài nhưng không giỏi dùng người thường. Chúa công khác Huệ”. Ánh ngồi im không nói năng gì.

Khi Nguyễn Huệ chết, con trai là Nguyễn Quang Toản lên ngôi, Tây Sơn năm bè bảy mối. Ánh mừng lắm sai mở tiệc mừng. Lân đứng ra can: “Chúa công đừng làm thế, dân chúng nhìn vào không cho ta là người đại lượng”. Ánh bảo: “Huệ coi ta là quốc thù, hịch truyền khắp nơi, lời lẽ bẩn thỉu lắm. Ta với Huệ không đội trời chung. Nó chết ta cười cũng không được ư?” Lân đáp: “Huệ không có tội gì, chỉ là một người tài, bị trời hành, cũng như Chúa công vậy. Nhưng lực lượng của Huệ không được hưởng phúc lâu dài, thế là Huệ dăm bảy đường thiệt. Ta lấy lộc của kẻ được hưởng phúc trời mà cư xử, trời thấy ta phải, người cũng thấy ta phải”. Ánh nghe Lân nhưng nghiến răng nói: “Khi nào ta thành nghiệp lớn, ta phanh thây nó, ta chôn ba họ nó”. Lân bảo: “Chẳng lâu đâu, Chúa công cứ nhịn cười, lúc ấy cười một thể”. Quả nhiên sau này khi Ánh chiếm Thăng Long, thống nhất giang sơn, Ánh trả thù Tây Sơn rất thảm khốc.

Khi Ánh chiếm Phú Xuân, cướp được một ca nữ xinh đẹp lạ lùng, tên là Ngô Thị Vinh Hoa, vừa tròn mười tám tuổi. Vinh Hoa hát hay, đàn giỏi, điệu bộ rất duyên dáng. Một đêm, Ánh hứng khởi, sai Lân đưa Vinh Hoa vào bày tiệc, ngồi nghe hát. Lân bảo: “Hát bài Triều Thiên Tử“. Vinh Hoa ôm đàn hát:

Kìa xanh xanh
Mấy nụ non
Mấy lá non
Nhờ mưa xuân mang sữa cho
Nhờ gió xuân mang khí thở cho
Nhờ đất mang lương thực cho
Chẳng chịu cho ai hái
Càng lớn, nhan sắc càng mỹ miều
Càng lớn, phẩm hạnh càng thanh sạch
Càng lớn, càng cả thẹn
Thơ nào tả được vẻ đẹp này
Bút nào vẽ được ý tứ này
Ai tương tư mà chau mày
Ngủ thì thôi, tỉnh lại nhớ
Ấy là trời cho
Vẻ đẹp hoàn hảo
Vẻ đẹp thiên kim.

Ánh vỗ tay reo: “Hát hay quá”. Lân lại bảo:” Hát bài Tình Sông Núi“. Vinh Hoa ôm đàn hát:

Kìa núi cao cao
Kìa sông xanh xanh
Núi do đâu mà ra
Sông do đâu mà ra
Tráng sĩ xa nhà
Lặn lội trên đường
Nơi cố hương
Mẹ già bạc đầu
Gái quý đêm nằm trằn trọc
Lấy gì trả nghĩa tình
Uống chén rượu sầu
Mời núi cao một chén
Lạy thiên tử ba lạy
Chẳng quên tình sông núi
Chỉ thương tình mẹ già với người đẹp phương xa.

Ánh cau mày: “Hát hay nhưng buồn quá”. Vinh Hoa quì xuống lạy: “Tiện thiếp làm rầu lòng người trời”. Lân đỡ dậy, bảo rằng: “Người chớ lo, Chúa công lòng rộng, những thứ tình cảm sướt mướt của bọn người thường không hợp với Chúa công đâu”. Nói xong, Lân sụp xuống lạy Ánh: “Ngày mai Chúa công ra trận vui thú ít thôi, cần nghỉ ngơi”. Ánh thở dài đứng lên: “Cũng phải ngươi ép ta, đến nay là chín năm rồi, ta còn nhớ. Từ khi ngươi cắp gươm hầu ta, ăn ngủ cũng phải tính giờ. Xưa kia ta đâu phải vậy?” Lân đáp: “Chúa công chịu mệnh trời, gánh nặng hơn người”. Ánh bảo: “Ta chỉ thích như người thường thôi!” Tuy nói thế nhưng cũng rũ áo vào trướng. Vinh Hoa ôm đàn lui ra. Hôm sau, Ánh bảo Lân: “Ta đi mà cứ văng vẳng tiếng hát ca nữ bên tai, tiếng gió thổi, tiếng gươm dao không át được”. Lân bảo: “Chúa công còn nhiều cơ hội nghe hát, nhưng cơ hội diệt Tây Sơn chỉ có một”.

Ánh họp các tướng, bàn kế hoạch đánh ra Thăng Long. Lê Văn Duyệt tâu: “Bắc Hà có nhiều danh sĩ tài giỏi. Sao cho cờ của ta đến đâu, bọn khốn nạn này mà theo thì dân chúng cũng phải theo thôi”. Ánh bảo: “Không được. Ta ủy mệnh trời, cần gì mua chuộc ai? Ta đến đâu, đào hố đến đấy, chôn chúng nó xuống, dân chúng không theo không được”. Quan tướng ai cũng thấy phải, ngồi yên lặng cả.

Ðêm ấy Ánh thao thức không ngủ được, gọi Lân đến bảo múa kiếm cho xem. Lân cầm thanh kiếm gia truyền, múa loang loáng, nghe như có gió thổi bốn bề. Ánh nhìn toát cả mồ hôi, đoạn bảo đưa kiếm cho xem. Ánh cầm thanh kiếm hai tay, phát đứt một cây hoa dại vòng gốc như cột nhà mà chỉ bằng một nhát. Nhựa cây phun ra như máu trắng. Ánh hỏi: “Kiếm của ngươi sao sắc bén vậy?” Lân bảo: “Ðây là kiếm thần, không rõ xuất xứ, tổ phụ truyền lại”. Ánh hỏi: “Sao bây giờ ta mới thấy nó?” Lân bảo: “Trước Chúa công chỉ thấy đầu rơi dưới kiếm, bây giờ mới nhìn rõ kiếm. Thế là sắp thanh bình thịnh trị rồi đó”. Ánh cầm thanh kiếm không muốn rời tay.

Ánh hỏi: “Trưa nay khi nói việc ta muốn chôn danh sĩ Bắc Hà, sao ngươi tái mặt?” Lân tâu: “Lân là người Bắc Hà nên tủi phận mình sợ cho mình”. Ánh bảo: “Ta chỉ ghét bọn chữ nghĩa thôi, còn ngươi là con nhà võ thì sợ gì. Chữ nghĩa chúng nó thối lắm, ngụy biện xảo trá tinh vi. Hành tung chúng, ta chẳng lo. Toàn lũ ốm o, như dòi chồn hèn mọn cả”. Lân bảo: “Ða số như thế, chôn cũng đáng. Chỉ có đôi người khá, chúa công được họ thì thêm sang cho chúa công”. Ánh bảo: “Ta không tin bọn nó theo ta. Chúng nó quen tỉ tê với chữ nghĩa thì sẽ coi ta là vô đạo, không có tâm thế. Rửa đầu óc chúng nó mệt lắm”. Lân bảo: “Thế là chúa công vẫn quen dùng người thường, ở bậc cao nhân còn gì còn chuyện vô đạo, hữu đạo? Tâm ở sự thành, đâu phải ở lòng? Chúng không chịu hiểu là lỗi ở chúng. Ðã ai hiểu việc chúa công dùng Bá Ða Lộc, dùng người ngoại quốc? Chúa công còn phải mang tiếng ba trăm năm”. Ánh lo sợ nói: “Phải làm sao?” Lân bảo: “Chẳng làm sao được, nhưng bên cạnh chúa công có vài người như Ngô Thì Nhậm thì không sao cả”.

Ánh bảo: “Ta muốn cho ngươi đi trước, chiêu mộ đôi ba người, thế là công to lắm”. Lân sụp lạy: “Ðược thế còn gì bằng, Lân cũng không thẹn mặt với nơi sinh ra mình”. Ánh bảo: “Ta giữ thanh kiếm này để khi ngươi quay về, có tin hay, ta có cớ mà khen thêm. Còn không được việc, ta có linh khí mà trừng phạt”. Lân tái mặt nhưng đành phải chịu.

ít bữa sau, Lân cãi trang, giắt theo ít vàng bạc, tìm đường ra Bắc Hà. Lúc này Bắc Hà nhốn nháo lắm, triều đình Tây Sơn như trứng để đầu đẳng. Bọn tướng của Tây Sơn tranh giành nhau, chẳng còn biết giữ gìn tiếng tăm nữa. Lân thân cô, thế cô, lang thang đây đó, đi khắp nơi tìm người tài giỏi nhưng không thấy ai ưng ý.

Một hôm, Lân vào nghỉ ở một quán trọ ven đường, thấy có một người cốt cách hiền lành, dáng điệu bồn chồn đang ngồi uống nước chè suông. Hai người nói chuyện. Lân ngạc nhiên thấy người này trong trẻo lạ thường, tâm hồn sạch như nước ở suối ra. Lân cố mời rượu, người này chỉ uống một tí đã đỏ mặt. Con gái chủ quán rất xinh đứng ra hầu rượu. Người trẻ tuổi bảo: “Khách ở nơi xa đến, mệt mỏi vì công danh không đâu, chưa biết thế nào là đường đi lối lại, cô Cầm hát một bài cho nghe đi”. Lân thoáng ngạc nhiên, rồi bình tâm lại, vật nài mãi, cô con gái chủ quán bèn ôm đàn ra đưa cho người trẻ tuổi. Người trẻ tuổi gảy đàn, cốt cách rất ư thanh lịch. Cô con gái chủ quán hát:

Kìa trăm năm
Tài mệnh là gì
Chỉ thấy đớn đau
Nhờ mưa mang sữa cho
Nhờ đất mang lương thực cho
Chẳng chịu cho ai hái
Ai hái cũng phí
Nhan sắc mỹ miều cũng qua thôi
Phẩm hạnh thanh sạch cũng nhạt thôi
Càng lớn càng cả thẹn
Cố tả được vẻ đẹp này
Gắng vẽ được ý tứ này
Ai tương tư cho rầu lòng
Ngủ thì thôi, tỉnh lại nhớ
Ấy là trời buộc
Cô quạnh vì nàng
Ta đi săn, đi câu
Vẻ đẹp hoàn hảo
Vẻ đẹp thiên kim
Bao giờ bốc mộ
Nhỏ cho một giọt nước mắt
Kìa trăm năm
Tài mệnh là gì
Chỉ thấy đớn đau

Lân nghe xong, thở dài trào máu ra từ ngũ khiếu. Lân kêu to: “Trời hỡi trời, sao giống bài Triều Thiên Tử vậy?” Cô con gái chủ quán cười cười chỉ tay vào người trẻ tuổi: “Bài này không có tên, do người này làm ra, chỉ để riêng cho Cầm hát”. Lân thở dài nói: “Bài hát hay quá, thật Lân này chưa biết thế nào là đường đi lối lại”. Nói rồi Lân cáo từ vào trong nằm nghỉ. Hôm sau Lân dậy sớm, bỏ đi không chào chủ quán, cũng không hỏi người khách trẻ tuổi với cô Cầm, con gái chủ quán.

Khi Lân đến được Thăng Long thì Nguyễn Ánh đã vào thành rồi. Quân Ánh đi như nước lụt, Lân như cánh bèo bị sóng cuốn trôi. Thâm tâm Lân cũng chẳng biết nên vui hay buồn, chỉ thấy trong lòng cảm động.

Lân gặp Ánh xin chịu tội vì không làm được việc. Ánh ngồi trên ngai vàng, tả hữu gươm giáo sáng quắc hai bên. Lân tự trói mình, quì xuống sân rồng. Ánh bảo: “Ngươi theo hầu ta thế là chín năm một trăm ngày. Chín năm không làm hỏng việc gì, còn một trăm ngày thì hỏng việc, vô tích sự. Thế là trèo lên cây mà không hái được quả, đáng tội chết”. Lân không nói năng gì, vươn cổ ra chịu chém. Nghe nói Nguyễn Ánh đã sai đao phủ dùng thanh kiếm gia truyền của Lân để chém đầu Lân. Khi chém đầu, máu phun ra không đỏ mà trắng như nhựa cây, một lúc sau thì bết lại.

Ðoạn kết

Tôi, người viết truyện này, gần đây lên Ðà Bắc, đến Tu Lý ở trong nhà một người Mường. Chủ nhà tên là Quách Ngọc Minh có cho xem bài vị thờ tổ tiên. Tôi hết sức ngạc nhiên khi ông Quách Ngọc Minh cho biết tổ tiên ông là người Kinh. Ông Quách Ngọc Minh có nói tổ phụ ông tên là Ðặng Phú Lân, có vợ tên là Ngô Thị Vinh Hoa vốn là một ca nữ. Lân và Hoa trốn vua lên Ðà Bắc, giả làm người Mường, về sau lập trại, sinh con đẻ cái ở đây. Ông Quách Ngọc Minh có nói tổ phụ ông sinh thời từng gặp Nguyễn Du, tác giả cuốn Ðoạn Trường Tân Thanh nổi tiếng. Tôi còn được con gái ông Quách Ngọc Minh tên là Quách Thị Trinh hát cho nghe một bài hát xưa, lời lẽ rất thanh tao về những chồi cây xanh.

Viết truyện ngắn này, tôi muốn để tặng gia đình ông Quách Ngọc Minh để cám ơn thịnh tình của gia đình ông đối với riêng tôi. Tôi cũng xin cảm ơn một số nhà nghiên cứu lịch sử và bạn bè quen biết đã giúp tôi sưu tầm chỉnh lý những tư liệu cần thiết cho công việc viết văn, vốn rất nhọc nhằn, phức tạp, lại buồn tẻ nữa – của tôi…

Nguyễn Huy Thiệp




Hà Nội 1988

Hoa Huỳnh chuyển


Thứ Hai, 18 tháng 3, 2024

BẬN RỘN, NGHĨ XEM !!., NÓI VỚI ANH ! , TRÊN ĐỈNH NÚI BÀ- Thơ Ngô Kế Đang

  1./ BẬN RỘN !?
 
Ở xứ lạnh làm tình người nhiễm lạnh
Cạn của tiền nên hết ấm tình thâm ?
Xa quê hương, lòng chẳng còn canh cánh
Một bóng hình cò mẹ lội quanh năm
Cò mẹ những mấy mươi năm vất vả
Cắc củm nuôi con nào quản thân già
Nước đổ từ nguồn, chảy ra biển cả
Tung cánh bay rồi...Thắt thỏm trông xa ..
Ở nơi đây ít tiền và nghèo bạc
Nhưng lại giàu nhân nghĩa sống xưa nay
Liếc mắt biết giả , chân hay phản trắc
Đời phù du nào ai biết chẳng ai ?
Khoảng cách xa nhưng giờ thì ngắn lại
Bấm nút thôi cũng thấy, chuyện trò
nhau
Dường như có điều gì làm ngang trái
Chỉ biết gần , quên mất chuyện từ lâu
5g17.07/3/2024
Ngô Kế Đang.

 

2./  NGHĨ XEM !!!

Tính theo chỉ số đưa ra
Lương hưu trượt giá vẫn là thiệt thôi !
Mỗi người cống hiến cả đời
Bằng không bằng được , kém thời nghĩ sao ?
Sinh hoạt chật vật thôi nào
Lại thêm bệnh hoạn , trước sau thiếu tiền .
Ai rồi cũng phải cao niên
Về hưu chỉ biết muộn phiền vậy thôi
Cầm cân nẩy mực người ơi!
Công bằng , hợp lý thì đời an yên
Sống , ai chẳng phải cần tiền ?
Chết, lo mai táng, các tiền trượt tăng!
11g14.08/3/2024.
Ngô Kế Đang.
 

3./NÓI VỚI ANH
 
Đường vắng bóng, người đi đơn độc
Nghĩ mình đủ sức , dốc lòng qua ?
Trẻ thời phải cậy nhờ cha
Vào đời lắm việc phải nhờ già thôi !
Chớ coi rẻ những người đi trước
Nhiều hi sinh mới được hôm nay
Đừng nên ỷ lại mình tài
Có quyền nên chẳng cần ai khuyên mình !
Đang quyền chức, thực tình ai cải
Nói thì nghe, ai dại trái lời
Xưa nay nước chảy , thuyền trôi
Ai không danh lợi, nghe rồi rửa tai !
Cứ hoạnh hoẹ,người hưu gánh nặng
Thì nghĩ xem , thằng thắn nói đi
Ngày xưa trong sạch nên chi
Bây giờ chờ đợi lương thì xét, ban
Bọn tham nhũng "cắn" ngàn , vạn tỷ
" Khắc phục xong", chết chỉ là tha
Chẳng cần hưu, lãnh tiền già
"Hy sinh" đời bố , để mà cho con !
Mai anh nghỉ , có cần hưu nhỉ ?
Đến chết già, sống chỉ lương không ?
Hay là nhẹ cánh ruỗi dông
Đáp nơi xứ khác , tiền trong ngân hàng?
Những người hưu nào than nào trách
Chỉ mượn lời bộc bạch vậy thôi
Cơm ăn áo mặc sống đời
Nhân dân nuôi dưỡng, khổ thời cố thôi !
10g39.15/3/2024.
4./
TRÊN ĐỈNH NÚI BÀ
 
Ta về lên đỉnh núi Bà
Miễn Nam cao nhất hẳn là ở đây
Đi đâu, lòng chẳng nhạt phai
Tây Ninh, ta nhớ những ngày chiến chinh
Đất nuôi bao vạn sanh linh
Một miền thánh địa , an bình đạo ta
Mênh mông đất rộng , muôn nhà
Gần xa về ở , tạo ra từng vùng
Này là khu vực Gò Công
Long An gần đó , cũng không khó tìm
Rồi vùng Bình Định mở thêm
Dần vào chân núi , ấm êm từng ngày...
Về lên tận đỉnh mới hay
Trên cao trông rộng , ngày mai đẹp giàu
Lưu dân, ôi đẹp làm sao !
Mọi miền đất nước cùng nhau hợp thành
Đi xa , ta giữ lòng mình
Là con nhà đạo trọn tình , chẳng xa
6g33.16/3/2024
Ngô Kế Đang

 

Năm loại thực phẩm hàng đầu chứa nấm mốc

Thường xuất hiện ban đầu như một mảng trắng mờ trên bánh mì cũ, nấm mốc là một vấn đề trầm trọng hơn nhiều người nghĩ. Đó là một loại nấm phổ biến trong môi trường của chúng ta, hiện diện tinh tế trong nhiều loại thực phẩm, từ cà phê buổi sáng đến các loại hạt trong ngăn đựng thức ăn nhẹ. Mặc dù đóng vai trò phân hủy chất hữu cơ vốn rất quan trọng trong tự nhiên, nhưng sự hiện diện vô hình của nấm mốc trong thực phẩm có thể gây ra những rủi ro cho sức khỏe.


Nấm mốc không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy được. Trong khi một số loại nấm mốc có thể quan sát rõ khi phát triển, thì một số loại khác lại phát triển âm thầm và sản sinh ra chất độc dưới bề mặt thực phẩm. Những chất độc này có thể tồn tại trong thực phẩm, không bị phát hiện và có khả năng gây hại, ngay cả sau khi đã loại bỏ nấm mốc.


Hậu quả sức khỏe của việc tiếp xúc với nấm mốc


BM


Việc tiếp xúc với nấm mốc thường bị đánh giá thấp, nhưng có thể gây ra những hậu quả sâu rộng. Nấm mốc sản sinh độc tố nấm mốc, đặc biệt trong điều kiện ấm và ẩm. Những độc tố này có thể gây ra các phản ứng khác nhau, từ dị ứng nhẹ đến các vấn đề sức khỏe trầm trọng.


Tiến sĩ David Corry, giáo sư tại Đại học Y khoa Baylor ở Houston nói: “Tôi nghĩ rằng hầu hết mọi người, bao gồm cả các bác sĩ ở Hoa Kỳ, không biết về tất cả các cách mà nấm mốc trong thực phẩm có thể gây bệnh.”


Aflatoxin, một loại độc tố của nấm Aspergillus, đặc biệt đáng lo ngại. Aflatoxin có liên quan tới 28% trường hợp ung thư gan trên toàn thế giới. Có tới 155,000 trường hợp ung thư gan hàng năm là do tiếp xúc với aflatoxin trong khẩu phần ăn.


Nấm mốc có các triệu chứng như mệt mỏi mạn tính và sương mù não giống với các tình trạng bệnh lý khác, dẫn đến khó khăn trong việc chẩn đoán.


BM


Ông Corry cho biết, việc chẩn đoán sai thường là do cộng đồng y tế thiếu nhận thức về ảnh hưởng sức khỏe của các loại nấm thông thường và độc tố trong nấm, cùng với các triệu chứng đa dạng của ngộ độc độc tố nấm mốc có thể giống với nhiều bệnh không liên quan khác nhau.


Phản ứng của cơ thể khi tiếp xúc càng làm tăng thêm tính phức tạp của việc chẩn đoán các bệnh liên quan đến nấm mốc. Nếu kéo dài, phản ứng bảo vệ ban đầu của hệ miễn dịch có thể dẫn đến tình trạng viêm thầm lặng, gây tổn thương tiềm tàng cho ruột và các cơ quan như não và gan.


Tiến sĩ Corry cho biết tình trạng nhiễm nấm mốc nặng trong thực phẩm gây ra một số nguy cơ sức khỏe khác, đặc biệt là khi bào tử nấm mốc phát tán trong không khí.


Ông nói, “Các bào tử có thể gây ra phản ứng dị ứng trầm trọng ở đường hô hấp nếu người bệnh đã mẫn cảm với loại nấm mốc đó trước đó.”


Những phản ứng này bao gồm từ các triệu chứng nhẹ như ho và hắt hơi đến các tình trạng trầm trọng như cơn hen suyễn nặng hơn và nhiễm trùng đường hô hấp có khả năng đe dọa tính mạng.


BM


Việc tiếp xúc với nấm mốc kéo dài cũng có liên quan đến viêm não, vốn có thể làm suy giảm chức năng nhận thức và góp phần gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm thần, bao gồm trầm cảm và lo lắng.


Nấm mốc và độc tố nấm mốc có thể phá vỡ hệ vi sinh vật đường ruột, làm đảo lộn sự cân bằng của vi khuẩn. Sự mất cân bằng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tổng thể vì ruột giữ vai trò chính đối với miễn dịch và hấp thụ chất dinh dưỡng.


Con đường của nấm mốc từ trang trại tới nhà bếp


BM


Sự xâm nhập của nấm mốc vào thực phẩm là một quá trình phức tạp và thường bị che khuất. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) công nhận aflatoxin là “nguy cơ không thể tránh khỏi” trong sản xuất thực phẩm. Theo cơ quan này, khoảng 25% cây lương thực toàn cầu bị nhiễm độc tố nấm mốc, đặc biệt là aflatoxin.


Đường lây nhiễm của nấm mốc từ trang trại đến bàn ăn sẽ giúp chúng ta hiểu về cách nấm mốc xâm nhập vào thực phẩm. Con đường này bao gồm các giai đoạn như trước khi thu hoạch, thu hoạch, bảo quản, chế biến và vận chuyển, bảo quản tại nhà và bán lẻ.


Năm thủ phạm trong nhà bếp


BM


Tiến sĩ Corry cảnh báo, nhà bếp có thể trở thành nơi sinh sản của nấm mốc cùng các sinh phẩm của chúng.


Ông nói, “Nấm mốc có thể phát triển trong và trên hầu hết mọi loại thực phẩm, vì vậy mọi người cần trở thành chuyên gia kiểm tra tất cả các loại thực phẩm để xác định tình trạng nhiễm nấm mốc và có cách giải quyết phù hợp.”


Đối với nhiều sản phẩm như thạch, sữa chua, sản phẩm tươi sống và thịt, chúng ta có thể nhìn thấy nấm mốc bằng mắt thường. Điều này cho thấy sự ô nhiễm, do đó cần phải cắt bỏ hoặc loại bỏ các phần bị hư hỏng. Ngược lại, một số thực phẩm như phô mai và một số loại thịt đã qua chế biến, vốn có khả năng bị nấm mốc nhưng an toàn khi tiêu thụ.


Các trường hợp dễ gây nhầm lẫn nhất là những thực phẩm có thể chứa độc tố nấm mốc nhưng không thể nhìn thấy sau khi chế biến. Dưới đây là 5 loại thực phẩm phổ biến có khả năng là tâm điểm của nấm mốc.


1_ Cà phê


BM

Từ trang trại nhiệt đới đến tách cà phê, hạt cà phê có nguy cơ nhiễm nấm mốc trong mọi giai đoạn. Quá trình chế biến ẩm ướt, tình trạng vận chuyển ẩm thấp kéo dài trong bao vải bố và thậm chí cả quá trình rang đều tiềm ẩn nguy cơ.

Nghiên cứu cho thấy nhiều hạt cà phê, bao gồm các loại cà phê hòa tan, cổ điển và cà phê rang, có thể chứa ochratoxin A (OTA). Đây là sản phẩm phụ của nấm mốc, liên quan đến nguy cơ ung thư và tiềm ẩn tổn thương thận, có khả năng chống lại acid và nhiệt độ cao. Điều này khiến việc loại bỏ nấm khỏi thực phẩm bị ô nhiễm trở nên khó khăn.


Một nghiên cứu trên 128 mẫu cà phê cho thấy 56% có chứa OTA. Mặc dù nồng độ OTA hầu hết nằm trong giới hạn an toàn, nhưng vẫn có những lo ngại về hiệu ứng tích lũy qua việc tiêu thụ hàng ngày, đặc biệt là khi xem xét đến mức độ phổ biến của OTA.


BM


Ông Andrew Salisbury của Purity Coffee chỉ ra thách thức trong việc loại bỏ OTA khỏi cà phê trên trang web của công ty. Ông nói, “Chúng tôi có thể cho bạn thấy một số nghiên cứu chứng minh rằng Ochratoxin A phổ biến trong cà phê và không bị loại bỏ khi rang cà phê ở nhiệt độ cao đến mức hầu như không còn chất chống oxy hóa.”


Để giảm nấm mốc và độc tố nấm mốc trong cà phê, các chuyên gia khuyên bạn nên chọn những hạt cà phê được trồng ở vùng cao, có khí hậu mát hơn, khô hơn, được chế biến ướt và phơi nắng, đồng thời chọn những thương hiệu được chứng nhận là không có nấm mốc và độc tố.


2_ Các loại hạt và đậu phộng


BM


Mặc dù các loại hạt và đậu phộng được ngợi ca vì bổ dưỡng nhưng cũng ẩn chứa một nguy cơ tiềm ẩn: aflatoxin. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy hàm lượng aflatoxin cao trong trái hồ trăn, đậu phộng và các loại hạt hỗn hợp, thường vượt quá tiêu chuẩn an toàn.


Các chuyên gia khuyến nghị một số giải pháp chính để bảo vệ khỏi nấm mốc và độc tố nấm mốc trong các loại hạt. Bảo quản tốt là rất quan trọng: Bảo quản các loại hạt trong hộp kín ở những nơi tối, mát mẻ hoặc bảo quản đông lạnh. Trước khi mua, hãy kiểm tra xem có dấu hiệu nấm mốc hoặc hư hỏng nào không.


3_ Bắp


BM


Bắp, một loại thực phẩm không thể thiếu trong khẩu phần ăn của con người và động vật, cũng dễ bị nhiễm nấm mốc. Khi bắp bị nhiễm độc tố nấm mốc như aflatoxin, sẽ gây ra những rủi ro đáng lưu tâm cho sức khỏe trong toàn bộ chuỗi thức ăn. Do tính chịu nhiệt trong quá trình nấu nướng và chế biến, nên những độc tố nấm mốc này có thể tích tụ trong mô của động vật ăn bắp bị mốc.


Một nghiên cứu toàn diện kéo dài bảy năm của Hoa Kỳ cho thấy bắp và thức ăn ủ chua bị nhiễm độc tố nấm mốc trên diện rộng.


Do Hoa Kỳ là nước sản xuất bắp lớn và sử dụng một lượng đáng kể bắp làm thức ăn chăn nuôi, nên mối lo ngại về sức khỏe ngày càng tăng. Do sự chênh lệch về quy định, với giới hạn aflatoxin được đặt ở mức 20 phần tỷ đối với bắp cho người và lên tới 300 phần tỷ đối với thức ăn cho bò nuôi lấy thịt. Điều này làm tăng nguy cơ truyền độc tố gián tiếp sang người qua thịt, sữa, và trứng.


Tác động của độc tố nấm mốc đối với vật nuôi đã được xác định rõ ràng. Các nghiên cứu cho thấy động vật ăn thức ăn nhiễm aflatoxin bị giảm năng suất, tổn thương hệ miễn dịch và nặng hơn là tử vong. Về mặt kinh tế, USDA ước tính thiệt hại nông nghiệp toàn cầu lên tới hàng tỷ USD mỗi năm do nhiễm độc tố nấm mốc.


Bắp xuất hiện phổ biến trong bữa ăn, vì vậy nên lựa chọn các sản phẩm hữu cơ thay vì các sản phẩm thông thường để giảm phơi nhiễm. Tương tự, tiêu thụ thịt động vật ăn cỏ và thịt thành phẩm cũng có thể giúp giảm thiểu phơi nhiễm độc tố nấm mốc.


4_ Thịt khô


BM


Các loại thịt khô, chẳng hạn như thịt heo muối, salami và xúc xích thịt heo lên men, nổi tiếng với hương vị đậm đà cùng phương pháp thủ công. Tuy nhiên, chính những quy trình tạo nên sự khác biệt này cũng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm nấm mốc.


Trong phương pháp xử lý khô truyền thống, thịt được ủ trong điều kiện hoàn hảo để phát triển hương vị nhưng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho nấm mốc phát triển. Trong khi một số loại nấm mốc vô hại hoặc thậm chí làm tăng hương vị và kết cấu thì một số loại khác lại có thể gây hại.


Nghiên cứu đang tiến hành đang đánh giá nồng độ độc tố nấm mốc trong thịt được xử lý khô. Một nghiên cứu về Độc tính hóa học và thực phẩm năm 2018 đã tiết lộ sự hiện diện của độc tố nấm mốc trong các sản phẩm thịt khô khác nhau.


Người tiêu dùng phải được thông báo về việc sản xuất và rủi ro của thịt khô. Hiểu biết về nguồn gốc, phương pháp sản xuất và bất kỳ dấu hiệu hư hỏng hoặc nhiễm nấm mốc có độc tố gây hại, là điều cần thiết khi ăn các sản phẩm này.


5_ Trái cây sấy khô


BM


Trái cây sấy khô phổ biến vì vị ngọt và lợi ích dinh dưỡng, cũng đối mặt với nguy cơ nhiễm độc tố nấm mốc. Quá trình sấy khô những loại trái cây này không chỉ làm cô đặc đường tự nhiên mà còn có khả năng khuếch đại độc tố nấm mốc, đặc biệt nếu sản phẩm ban đầu đã bị ô nhiễm.


Nghiên cứu gần đây nhấn mạnh sự hiện diện của độc tố nấm mốc trong trái cây sấy khô. Một cuộc khảo sát trên Tập san Microbiology Insights (Hiểu biết sâu sắc về Vi sinh vật) cho thấy độc tố nấm mốc có thể được phát hiện trong các sản phẩm trái cây sấy khô, thường thấy ở nho khô, trái mơ và nam việt quất.


Trái cây sấy khô tự làm có thể được kiểm soát chất lượng và an toàn hơn cho những người yêu thích. Các loại mua ở cửa tiệm, tuy tiện lợi nhưng có thể bị ẩm, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển. Việc sấy khô tại nhà cho phép giám sát chặt chẽ quá trình, giảm thiểu nguy cơ nấm mốc. Tuy nhiên, việc chú ý đến độ ẩm là rất quan trọng, ngay cả đối với trái cây sấy khô tại nhà, để bảo đảm lợi ích sức khỏe của sản phẩm. Nếu trái cây không được sấy khô đủ kỹ, nấm mốc có thể xuất hiện.


Giải pháp an toàn thực phẩm để tránh nấm mốc


BM


Mặc dù việc thỉnh thoảng tiếp xúc với độc tố nấm mốc có thể không ảnh hưởng đáng kể đến một người khỏe mạnh, nhưng điều quan trọng là phải xem xét hiệu ứng tích lũy của độc tố, từ ô nhiễm môi trường đến hóa chất gia dụng. Tải lượng chất độc cao hơn có thể làm tăng nguy cơ bị các vấn đề sức khỏe liên quan đến nấm mốc. Vì vậy, sự hiểu biết và giảm bớt tiếp xúc toàn diện của chúng ta với những chất độc này, bao gồm cả những chất từ nấm mốc trong thực phẩm, là điều cần thiết.


BM


Thực hiện các giải pháp thiết thực như bảo quản thực phẩm thích hợp, kiểm tra cẩn thận dấu hiệu nấm mốc và tiêu dùng an toàn là chìa khóa để giảm thiểu nguy cơ nấm mốc trong khẩu phần ăn uống. Các giải pháp quan trọng bao gồm bảo quản thực phẩm trong điều kiện khô ráo, thoáng mát và tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng xem có dấu hiệu nấm mốc hay không.


Bất chấp những nỗ lực tốt nhất trong việc xử lý thực phẩm, như duy trì nhiệt độ tủ lạnh thích hợp và loại bỏ những đồ còn sót lại trong thời gian dài, điều quan trọng là phải nhận ra rằng chỉ làm lạnh không phải là một giải pháp hoàn hảo.


Tiến sĩ Corry cảnh báo, “Nấm mốc cuối cùng sẽ phát triển trên thực phẩm được làm lạnh nếu liên tục để lâu trong tủ lạnh. Làm lạnh không phải là giải pháp bảo đảm chống lại ô nhiễm nấm mốc.”


BM

Ông cũng nhấn mạnh việc chủ động quản lý sức khỏe liên quan đến nấm mốc thực phẩm. Tiến sĩ Corry cho biết, “Những ai nghi ngờ các vấn đề sức khỏe của mình có liên quan đến nấm mốc từ thực phẩm cần phải kiểm soát nguồn cung cấp thực phẩm và áp dụng các giải pháp an toàn thực phẩm đã thảo luận ở trên.”


Ông khuyên những người đang tìm kiếm sự chăm sóc y tế cho các bệnh liên quan đến nấm mốc hãy tìm một bác sĩ có chuyên môn sâu, đồng thời thừa nhận sự thiếu nhận thức chung trong cộng đồng y tế.

Sức Khỏe Là Vàng 645

 

Thơ Xướng Họa : NIỀM RIÊNG -: Trần Văn Dật & Hoàng Đằng

  Niềm Riêng - Trần Văn Dật & Thơ họa: Niềm Riêng - Hoàng Đằng   Niềm Riêng Quê hương nhìn lại ngái xa rồi Từ giã ra đi lúc thiế...