Giải Thưởng Karlspreis 2025

 

Ursula von der Leyen – “Tiếng nói mạnh mẽ của châu Âu” và người mẹ của bảy đứa trẻ nhận Karlspreis 2025
Vào ngày 29 tháng 5 năm 2025, tại thành phố Aachen – trái tim lịch sử của châu Âu thời Charlemagne, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen chính thức trở thành người nhận Giải thưởng Quốc tế Karlspreis – phần thưởng danh giá nhất dành cho những đóng góp to lớn vào tiến trình hội nhập và đoàn kết châu Âu. Tại Quảng trường Chợ trung tâm, nơi những chiếc xe limousine nối đuôi nhau đổ về, hơn 750 quan khách danh dự và hai nguyên thủ cao cấp – Quốc vương Felipe VI của Tây Ban Nha và Thủ tướng Đức Friedrich Merz – đã cùng nhau tôn vinh người phụ nữ được xem là “gương mặt của châu Âu trên trường quốc tế”.
Karlspreis – hay còn gọi là Giải thưởng Charlemagne – vốn mang theo biểu tượng của hoài bão thống nhất châu Âu, đã từng được trao cho những vĩ nhân như Konrad Adenauer, Winston Churchill, François Mitterrand hay Angela Merkel. Năm nay, giải thưởng bước sang tuổi 75 và lựa chọn của hội đồng Karlspreis không nằm ngoài kỳ vọng: Ursula von der Leyen – người được mô tả là “lãnh đạo EU với tầm nhìn, dũng cảm, hành động quyết đoán và cái nhìn xa trông rộng trong thời đại biến chuyển sâu sắc.”

Sinh năm 1958 tại Brussels, con gái của Ernst Albrecht – một chính trị gia kỳ cựu của CDU và từng là Thủ hiến bang Niedersachsen – bà Ursula mang trong mình truyền thống chính trị nhưng cũng rất riêng biệt: Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông tại trường Gymnasium, từ năm 1976 đến 1977, bà theo học ngành khảo cổ học. Năm 1977, bà chuyển sang học kinh tế học tại các trường đại học Göttingen và Münster. Năm 1978, Ursula von der Leyen theo học tại Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London (LSE) dưới bút danh Rose Ladson – cái tên này được đặt theo tên của cụ cố của bà.Năm 1980, bà bắt đầu theo học ngành y tại Đại học Y khoa Hannover (MHH) và hoàn thành vào năm 1987 với kỳ thi quốc gia và được cấp giấy phép hành nghề bác sĩ. Sau đó, bà làm bác sĩ nội trú tại khoa sản của MHH. Năm 1991, bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ y khoa và nhận học vị Tiến sĩ Y khoa (Dr. med.). Trong luận án của mình, bà ghi thời gian học kinh tế là bắt đầu từ năm 1976 và không đề cập đến thời gian học khảo cổ ngắn ngủi trước đó.Sau khi sinh đôi vào năm 1994 – khi bà đã là mẹ của ba đứa con – bà không tiếp tục chương trình đào tạo chuyên khoa. Từ năm 1992 đến 1996, bà sống cùng gia đình ở bang California (Mỹ), nơi chồng bà làm việc tại Đại học Stanford. Sau khi trở về Đức, từ năm 1998 đến 2002, bà làm cộng tác viên khoa học dưới quyền Friedrich Wilhelm Schwartz tại Khoa Dịch tễ học, Y học xã hội và Nghiên cứu hệ thống y tế của Đại học Y Hannover. Năm 2001, bà hoàn thành chương trình và nhận bằng Thạc sĩ Y tế Công cộng (Master of Public Health – MPH). Là người mẹ của bảy người con, và là vợ của Giáo sư y học Heiko von der Leyen. Từ vai trò Bộ trưởng Quốc phòng Đức, bà trở thành nữ Chủ tịch đầu tiên của Ủy ban châu Âu vào năm 2019 – và từ đó, khẳng định vai trò không thể thay thế trong một loạt khủng hoảng và chuyển đổi của châu lục.
Lãnh đạo trong khủng hoảng – hiện thân của châu Âu kiên cường
Trong đại dịch Covid-19, chính bà là người chèo lái nỗ lực đoàn kết các nước EU để có chiến lược vaccine chung – vốn từng bị nghi ngờ, nhưng đã chứng tỏ hiệu quả vượt mong đợi. Khi Nga xâm lược Ukraine năm 2022, bà là một trong những tiếng nói cứng rắn nhất trong khối, đưa ra các gói trừng phạt, ủng hộ viện trợ và mở rộng cửa chính trị cho Kyiv. Đồng thời, bà đóng vai trò chủ đạo trong việc thúc đẩy “Thỏa thuận xanh châu Âu” (Green Deal), đặt mục tiêu đưa EU trở thành khối trung hòa khí hậu vào năm 2050.
Không chỉ thể hiện tầm vóc chính trị, bà von der Leyen còn khiến người ta xúc động bởi cử chỉ nhân văn đầy ý nghĩa: bà tuyên bố sẽ tặng toàn bộ tiền thưởng Karlspreis( 1 triệu € )cho các tổ chức hỗ trợ trẻ em Ukraine. Trong thời điểm chiến tranh khiến hàng triệu đứa trẻ mất mát và tị nạn, hành động này vừa là biểu tượng, vừa là cam kết – rằng châu Âu không quay lưng với tương lai của những thế hệ bị tổn thương.

Từ Aachen đến châu Âu – Một lời khẳng định và kỳ vọng
Việc trao Karlspreis cho Ursula von der Leyen không chỉ là vinh danh cá nhân bà, mà còn là sự khẳng định vai trò của phụ nữ trong lãnh đạo châu Âu, là lời kêu gọi tiếp tục hành động kiên cường và có tầm nhìn trong một thế giới bất ổn. Trong lễ trao giải, tại phòng Khánh tiết – nơi từng là đại sảnh yến tiệc của các vị vua được trao vương miện trong nhà thờ Aachen, người phụ nữ 66 tuổi ấy – giữa những hồi chuông lịch sử – lại nhấn mạnh tương lai: “Chúng ta không bảo vệ châu Âu vì nó đã hoàn hảo, mà bởi vì chúng ta tin vào điều nó có thể trở thành.”
Trong lòng một thành phố mà biên giới không còn là rào cản – nơi Đức, Bỉ và Hà Lan giao thoa – Ursula von der Leyen không chỉ đại diện cho một chính khách thành công. Bà là một người mẹ, một công dân châu Âu, và trên hết, là biểu tượng của một châu Âu không bỏ cuộc.
Ghi chú: Aachen – thành phố lịch sử của hoàng đế Karl Đại đế – không thể có nơi nào xứng đáng hơn để châu Âu trao tặng một lời cảm ơn. Và Ursula von der Leyen, người phụ nữ ấy, chính là hiện thân của một châu Âu đang cố gắng định hình lại chính mình, giữa thách thức và hy vọng.

*** Tran NamAnh tổng hợp và bình luận.