Vanvn– Từ ngã tư Gia Bình thuộc thị xã Trảng Bàng chúng tôi đi về hướng cầu Bình Thủy để đến khu nghĩa trang Bàu Cheo, thuộc khu phố Chánh, phường Gia Bình, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Đây là nơi an nghỉ của các vị tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ thôn Gia Bình từ hơn 200 năm trước.
Nhớ thuở xưa, thôn Gia Bình chính thức được thành lập vào năm 1845 sau quyết định của quyền Tuyên phủ sứ Tây Ninh Cao Hữu Dực. Khi đó, Gia Bình là một trong 12 thôn mới thành lập thuộc thuộc tổng Hàm Ninh, huyện Quang Hóa, phủ Tây Ninh. Trong công cuộc lập thôn Gia Bình đã lưu dấu công lao của các bậc tiền nhân hiện đang an nghỉ tại nghĩa trang Bàu Cheo, tiêu biểu có hai ngôi mộ của đức ông Dương Tấn Phong – Thủy tổ tộc họ Dương Gia Bình cùng đức ông Dương Tấn Quá khẩn hoang mở cõi, khai cơ lập nghiệp, quy dân lập thôn, xây dựng nên các thiết chế văn hóa – xã hội tại Gia Bình, với công lao to lớn đó được cư dân tôn làm thần Thành Hoàng Bổn Cảnh phụng thờ tại đình Trung Gia Bình.
Nơi nghĩa trang vẫn còn di tích bàu nước và hàng trăm ngôi mộ – nơi an nghỉ nghìn thu của nhiều thế hệ. Bên cạnh hai ngôi mộ của nhị vị tiền hiền họ Dương, còn có nhiều ngôi mộ của các nhân vật danh tiếng như Đại Hương cả Lê Văn Thuận, danh họa Tạ Văn Kiến (thường gọi là họa sĩ Năm Kiến, nghệ danh Hòa Bình),… trong nghĩa trang Bàu Cheo có hai khu vực của người Hoa họ Tiêu và họ Diệp.
Khu nghĩa trang còn nhiều ngôi mộ cổ bằng đá ong, đá xanh, hợp chất,… rất mỹ thuật, bia mộ khắc chữ Nho, về sau phần nhiều các mộ khắc song ngữ Hán – Việt hay thuần chữ quốc ngữ. Kiểu dáng của những ngôi mộ mang nét đặc trưng của các tộc người, dòng họ và từng giai đoạn thời gian từ cổ, xưa đến hiện đại. Hiện nay, nghĩa trang bị những người dân ở lân cận lấn đất, xây tường cao kiên cố sát một số ngôi mộ, ban quản lý nghĩa trang cùng người dân đang vận động trả lại không gian cho nghĩa trang.
Tháng 9.2022, nhà nghiên cứu Dương Công Đức – Phó Trưởng ban Quản lý nghĩa trang Bàu Cheo cùng với người dân địa phương lập bia lưu niệm “Nghĩa trang cổ mộ Bàu Cheo” để tỏ lòng hiếu kính của các thế hệ hậu sinh đến các vị tiền nhân đã có công khai cơ lập nghiệp, quy dân, lập thôn, ấp và kỷ niệm 177 năm (1845 – 2022) thành lập thôn Gia Bình. Trên bia có khắc dòng chữ: “Nguyện đời đời ghi sâu ơn đức, công lao của các bậc tiền nhân”.
Đến cuối năm 2024, nhà nghiên cứu Dương Công Đức đứng ra xây dựng cổng và đường dẫn vào nghĩa trang Bào Cheo. Phần cổng được xây dựng theo lối kiến trúc xưa ở Nam bộ, mái lợp ngói, mặt trước đắp chữ “Nghĩa trang Bàu Cheo. Gia Bình – Trảng Bàng – Tây Ninh”, mặt sau đề “Đời đời nhớ ơn công lao tiền nhân”.
Công trình được hoàn thành và do Đoàn phường Gia Bình tổ chức khánh thành vào ngày 27 tết Ất Tỵ. Buổi lễ được tổ chức trang trọng theo nghi thức cổ truyền với sự chứng kiến của đồng chí Cao Văn Thanh – Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Gia Bình, nhà nghiên cứu Nguyễn Quốc Việt – Nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Tây Ninh, Ban Khánh tiết đình Trung Gia Bình, Ban Quản lý nghĩa trang Bàu Cheo, họ Dương Gia Bình, các vị bô lão, thân nhân, người dân và đoàn viên thanh niên.
Trong trang phục áo dài truyền thống, mọi người cùng dâng hương ở hương án đặt giữa cổng nghĩa trang, trong chúc văn dâng lên các vị tiền nhân có đoạn: “Nguyện giữ truyền thống của tiền nhân, phát triển địa phương Gia Bình văn minh, hiện đại, nghĩa tình. Hậu duệ, con cháu nguyện gìn giữ và tôn tạo nghĩa trang ngày thêm khang trang, sạch sẽ, tôn nghiêm để báo đáp ân sủng của tiền nhân”. Sau khi cúng ở cổng mọi người cùng thắp hương trên các mộ phần trong nghĩa trang.
Việc để cho Đoàn phường Gia Bình tổ chức lễ khánh thành cũng là một cách giáo dục truyền thống đến thế hệ trẻ tấm lòng uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ đến thâm ân của các bậc tiền nhân đang an nghĩ tại nghĩa trang Bàu Cheo có nhiều đóng góp cho quê hương Gia Bình.
Sau tết nguyên đán Ất Tỵ, nhà nghiên cứu Dương Công Đức cùng nhân dân tiếp tục trùng tu mộ của hai vị tiền hiền Dương Tấn Phong và tiền hiền Dương Tấn Quá, tôn tạo thêm cảnh quan trong khu nghĩa trang.
Đến trung tuần tháng 4 (nông lịch) việc trùng tu mộ nhị vị tiền hiền được hoàn thiện. Hai ngôi mộ được trùng tu bề thế theo kiểu thức mộ cổ vùng Nam bộ với bình phong, tường bao quanh mộ, bia mộ, trên các mộ trang trí hoa sen, sơn màu truyền thống, riêng mộ tiền hiền Dương Tấn Phong có cổng dẫn vào mộ xây thấp để người vào thăm mộ cúi đầu chào tiền nhân. Nơi phần mộ tiền hiền Dương Tấn Quá còn lưu giữ được bia đá xanh từ thuở ban đầu lập mộ có nội dung “Dương phủ. Cao huyền thượng cổ Dương Tấn Quá. Chi vị”. Một số ngôi mộ xung quang mộ hai vị tiền hiền cũng được trùng tu, trồng các cây lớn trong khuôn viên nghĩa trang lấy bóng mát, xây dựng khách đình để có nơi thân nhân đến viếng mộ chuẩn bị đồ cúng, nghỉ ngơi và hàn huyên tâm sự.
Ngày 18.5.2025, Ban Quản lý nghĩa trang Bàu Cheo tổ chức lễ tạ mả. Buổi lễ diễn ra ấm cúng với sự tham gia của Ban Khánh tiết đình Trung Gia Bình, Đoàn phường Gia Bình, các vị bô lão, thân nhân và người dân địa phương.
Mọi người đến cúng tạ mả đem theo hoa, quả, nhang, đèn, heo quay, gà luộc, bánh ít, bánh bông lan,… những món gợi nhớ thời khẩn hoang, dân dã, quen thuộc trong vườn nhà đến cúng tiền nhân. Nghi thức tạ mả do ông Vương Văn Mum – Trưởng ban Khánh tiết cùng Ban Khánh tiết đình Trung Gia Bình thực hiện theo truyền thống, rồi lần lượt các thế hệ hậu bối vào dâng hương và tham quan các ngôi mộ tiền nhân. Sau phần nghi lễ, các vị bô lão đã có buổi họp tại nghĩa trang thống nhất các việc tiếp tục trùng tu, tôn tạo nghĩa trang, đề ra nội quy để chăm sóc tốt nghĩa trang và chọn ngày 25 tết hằng năm từ 7 giờ đến 10 giờ là thời gian tảo mộ chung của các tộc họ, gia đình tại nghĩa trang.
Nghĩa trang Bàu Cheo với hàng trăm ngôi mộ cổ của các vị tiền nhân là một phần quan trọng của lịch sử phường Gia Bình và tiến trình hình thành của vùng đất Tây Ninh. Việc bảo tồn, trùng tu, tôn tạo các ngôi mộ cổ và nghĩa trang nhằm thể hiện tấm lòng biết ơn, gìn giữ nếp sống tốt đẹp của thế hệ hôm nay, giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau và xây dựng nghĩa trang trở thành nơi để trở về khi nhắc nhớ đến nguồn cội, tri ân tổ tiên.
PHÍ THÀNH PHÁT
.jpg)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét