Đôi nét về nhạc lễ ở Tây Ninh" - Phí Thành Phát

 In trên báo Tây Ninh - Thứ hai, 31.3.2025

Tây Ninh nằm trong dòng chảy lịch sử, văn hóa của vùng đất phương Nam, nên nhạc lễ ở Tây Ninh cũng có nguồn gốc chung của nhạc lễ Nam bộ, phục vụ tín ngưỡng, lễ thức và đời sống tinh thần của người dân.

Trong suốt chiều dài lịch sử hình thành và phát triển của nhạc lễ, nhạc tài tử Nam bộ đã có nhiều nghệ nhân, nhạc sư, nhạc công, nhạc sĩ, ca sĩ. Trong đó, có các nghệ nhân, nhạc sư có nhiều đóng góp cho nhạc lễ, nhạc tài tử ở Tây Ninh, với các ông Cao Quỳnh Diêu được Hội thánh Cao Đài Tây Ninh phong cho chức Tiếp Lễ Nhạc Quân, ông Cao Quỳnh Cư, Cao Hoài Sang là những nghệ nhân cổ nhạc tích cực góp phần đưa cổ nhạc vào nhạc lễ Cao Đài.

Đến nay, ở Tây Ninh có các nghệ nhân dân gian, nghệ nhân ưu tú về nhạc lễ, đờn ca tài tử Nam bộ như nghệ nhân Đỗ Văn Trượng (Thanh Hiền), nghệ nhân Huỳnh Hữu Trí, nghệ nhân Nguyễn Văn Long (Sáu Long), nghệ nhân Huỳnh Hữu Ngoan, nghệ nhân Lê Văn Lập (Đức Lập), nghệ nhân Phan Thanh Trí (Thành Trí), nghệ nhân Lê Hữu Đức, nghệ nhân Đoàn Văn Sang, nghệ nhân Út Đội. Trong đợt xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực Di sản văn hóa phi vật thể lần thứ Tư, loại hình nhạc lễ, đờn ca tài tử Tây Ninh có 1 nghệ nhân nhân dân Lê Văn Lập (Bến Cầu) và 7 nghệ nhân ưu tú gồm Võ Văn Đội, Đoàn Văn Sang (Gò Dầu), Bùi Văn Bé Em, Phạm Thị Ngọc Vân, Phan Thanh Tú (Hòa Thành), Nguyễn Tấn Phát, Nguyễn Đức Nguyên (thành phố Tây Ninh). Các nghệ nhân đã có nhiều đóng góp cho nghệ thuật nhạc lễ và đờn ca tài tử ở Tây Ninh và cả Nam bộ.

Hiện trên địa bàn tỉnh Tây Ninh ở mỗi huyện/thị xã/thành phố đều có ít nhất một ban nhạc lễ dân gian. Như ở thị xã Trảng Bàng có các ban nhạc lễ Tám Bổn (Lê Thành Tánh), Sáu Văn (phường An Hòa), Quốc Duy (phường Gia Lộc), Nhân (phường Gia Bình), Tư Nhiều, Danh, Quý (phường Lộc Hưng)… huyện Gò Dầu có các ban nhạc lễ Đoàn Văn Sang (xã Phước Thạnh), Trung (thị trấn Gò Dầu)… huyện Châu Thành có ban nhạc lễ Phạm Văn Xị (xã Thanh Điền), thành phố Tây Ninh có ban nhạc lễ Phi Long,… Bên cạnh đó, từ Tòa thánh Tây Ninh đến các thánh thất, điện thờ Phật mẫu ở các địa phương của đạo Cao Đài đều có các ban nhạc lễ. Cũng có nhiều nhạc công đi biểu diễn, thực hành nghi lễ vừa đi theo ban vừa hoạt động cá nhân.

Phí Thành Phát