Edith Eva Eger - Điệu vũ oan nghiệt...

EDITH EVA EGER, NGƯỜI CON GÁI VÀ ĐIỆU VŨ OAN NGHIỆT

TRONG TRẠI TẬP TRUNG ĐỨC QUỐC XÃ AUSCHWITZ

    Edith Eva Eger nhìn tấm hình đen trắng phai màu, năm bà 16 tuổi, trong bộ đồ tắm với nụ cười rạng rỡ, được bạn mình, cậu con trai người Do Thái tên Imre, chụp chừng vài tháng trước khi cuộc đời bà tưởng như chấm dứt, rồi thở dài, cũng giống như nhiều người Do Thái khác, Imre đã không sống sót trong cuộc diệt chủng gây ra bởi Đức quốc xã  70 năm trước đây.

    Ngày sinh nhật năm 17 tuổi của Eger là ngày bị giam trong trại tập trung Auschwitz. 70 năm sau, mới thoạt nhìn, dáng bộ bà trông có vẻ yếu ớt nhưng cho tới lúc bà nhanh nhẩu, biểu diễn cho người ký giả mới quen một cú đá khiêu vũ cao khỏi vai, thì người ta mới thấy Eger vẫn còn khỏe mạnh hơn người ta tưởng. Đã 87 tuổi, bà vẫn hảnh diện với những ký ức thời non trẻ khi còn là một vũ công nhỏ bé được huấn luyện, để tranh tài thế vận hội trong đội thể dục của Hung Gia Lợi (Hungary). Nhưng sau đó bà được bảo là phải đi tập dượt chỗ khác vì bà là người Do Thái và không được chấp thuận cho đi dự Thế Vận hội. Giấc mơ đời bà tan ra từng mảnh vụn hoàn toàn khi nghe tin này. Eger là một người Hung gốc Do Thái, đứa con gái nhỏ nhất trong số ba chị em, sống tại thành phố Kosice, mà ngày nay là Slovakia. Cha là một người thợ may và mẹ là một công chức của chính quyền Hung thời bấy giờ.

    Theo lời bà Eger, chưa tới tháng ba năm 1945, những ngày cuối của thế chiến thứ hai, bọn lính Hung theo Đức quốc xã đến nhà bắt cả gia đình bà. Người Do Thái ở Hung là những người trong nhóm cộng đồng Do Thái tại đó bị Đức Quốc xã nhắm tới. Gia đình bà bị đưa tới một trong số các trung tâm tạm giam trước khi, cuối cùng bị lùa lên xe lửa chỡ tới trại tập trung Auschwitz ở Ba Lan, do Đức quốc xã chiếm đóng. Mẹ bà ôm bà trong toa chỡ trâu bò nói rằng không biết mình sẽ đi đâu, cái gì sẽ xảy ra với mình nhưng con nhớ là, không ai có thể cướp đi những gì mà con thấy và giữ trong đầu mình.

    Khi tới trại Auschwitz, tên bác sĩ người Đức Joseph Mengele, một trong những sĩ quan y tế cao cấp của trại, đứng ở cuối hàng dài tù nhân Do Thái, quyết định ai sẽ bị đưa vào các phòng hơi ngạt và ai sẽ trở lại trại tù. Ông ta chỉ vào mẹ của bà, bảo bà đi qua phía bên trái, Eger nắm tay đi theo, nhưng tên bác sĩ kéo bà lại và nói bà sẽ gặp lại mẹ sau, mẹ bà chỉ đi tắm chút xíu thôi. Đó là lần cuối cùng bà nhìn thấy cha mẹ mình. Họ đã chết trong phòng hơi ngạt của trại Auschwitz cùng với hơn 1 triệu người Do Thái khác. Đó không phải là lần chót, mà bà Eger gặp tên bác sĩ SS có biệt danh là “Thiên thần của sự chết” ở trại tập trung Auschwitz. Một ngày, bác sĩ Mengele đến dãy nhà tù ở, cho biết ông ta muốn có cái gì đó giải trí. Những người đồng tù đề cử Eger biểu diễn làm vui cho tên này, người đã ra lệnh giết chết cha mẹ mình. Bà bảo đám Đức quốc xã hát bài Blue Danube khi bà nhảy theo vũ điệu Waltz trước mặt tên tội phạm chiến tranh tàn bạo nhất của tội diệt chủng người Do Thái.

    Bà nhảy múa trong sự sợ hãi, mắt bà nhắm lại và tưởng tượng rằng bản nhạc bà nghe là nhạc Tchaikovsky và mình đang khiêu vũ với bài “Romeo & Juliet” tại đại hý viện Budapest. Tên bác sĩ khá hài lòng và thưởng cho bà thêm phần ăn bánh mì mà bà đã chia cùng với mấy cô gái bị giam, chung phòng giam ăn sau đó. Vài tháng sau, chính các cô gái này đã cứu sống Eger, khi bà gần như ngã quỵ vì bệnh nặng và đói khát trong những ngày bị cưỡng bức lội bộ trên con đường tử thần xuyên quá Áo quốc. Họ đã vòng tay nhau làm thành cái ghế để Eger ngồi lên, rồi khiêng bà trên đường, nhờ đó mà bà không chết. Hơn hai thập niên sau khi có cuộc diệt chủng, khiêu vũ vẫn còn là sự đam mê của bà Eger. Trong căn nhà, đứng trên ngọn đồi nhìn xuống biển Thái Bình Dương, bà chưng không biết bao nhiêu là tượng hình người con gái đangkhiêu vũ. Mỗi chủ nhật bà đều nhảy lại các bước nhảy theo tiếng nhạc mà những người lính Hoa kỳ đã tập bà hát khi họ giải phóng nước Áo năm 1945.

    Có lẽ ví ý chí muốn có một cuộc đời trọn nghĩa, mà người con gái trẻ tên Eger đã sống sót được trước sự tàn phá khủng khiếp của thế chiến thứ hai và cuối cùng đời bà đã nở hoa khi trở thành một người di dân trên đất nước Hoa Kỳ. Sau chiến tranh chấm dứt không lâu, bà Eger gặp và kết hôn với một đồng hương Hung Gia Lợi gốc Do Thái, người đã từng là kháng chiến quân chống Đức Quốc Xã. Hai người cùng đứa con gái nhỏ di dân đến Hoa Kỳ sau khi sống vài năm ở Hung Gia Lợi. Theo lời kể của người con gái lớn của Eger, bà rất e thẹn khi cô ta lớn lên, nhưng mẹ cô, bà Eger đã thay đổi từ những năm 1970 sau một lần bà trở lại thăm trại tập trung Auschwitz. Sau lần đó, bà thay đổi một cách thấy rõ, trước đó hình như luôn luôn nhìn thấy một chút gì u buồn, đằng sau đôi mắt bà nhưng rồi nó biến mất không còn ở đó nữa. Nó đã trả tự do lại cho bà và bà trở thành một người vui tươi như bây giờ.

    Cũng cùng trong những năm 1970 bà Eger bắt đầu theo học ngành tâm lý. Nhiều thập niên sau đó bà vẫn làm việc như một người chuyên về tâm lý học tại một số bệnh viện, đồng thời cũng có phòng khám riêng ở nhà tại thành phố La Jolla. Bà chuyên về điều trị những bệnh nhân bị bấn loạn vì khủng hoảng tinh thần. Theo lời của bác sĩ Saul Levine, giáo sư tâm thần học tại trường đại học California, San Diego, người biết và đã làm việc với bà Eger trong hơn 20 năm, Eger đúng là một chuyên gia theo đúng định nghĩa của nó, bà đã dùng và đem những kinh nghiệm của chính mình áp dụng để giúp bệnh nhân vừa theo phương cách điều trị của bệnh viện và vừa của cá nhân bà.

    Trong suốt thời gian làm công việc của một nhà tâm lý học, bà Eger cũng đã làm việc với quân đội Hoa Kỳ, điều trị những cựu quân nhân Mỹ tham dự cuộc chiến Việt Nam, Iraq và A Phú Hản (Afghanistan). Đồng thời bà trợ giúp việc thành lập các nơi lánh nạn cho giới phụ nữ là nạn nhân của bạo hành gia đình. Eger cho biết, trại tập trung Auschwitz đã cho bà, một món quà tuyệt hảo trong  một cách nhìn nào đó, nhờ nó, bà đã hướng dẩn người khác có được một ý muốn đứng lên và bền chí.

    Bà Eger cũng đã trở thành một người năng động nói chuyện với công chúng, đặc biệt là các buổi nói chuyện có tên Ted Talk và đọc diễn văn tại nhiều trường trung học và đại học ở Hoa Kỳ, mặc dù đôi khi giọng nói còn có hơi phát âm của người Hung Gia Lợi. Eger nói với bệnh nhân rằng, tự yêu mình là tự săn sóc cho mình. Cái trại tập trung lớn nhất là cái ở trong đầu của chúng ta.

    Nhớ lại lần đầu tiên khi nghe Eger nói chuyện trước một số đông thính giả, bác sĩ Levine nói rằng, bà là một sức mạnh của thiên nhiên đất trời. Bảy mươi năm sau ngày Auschwitz được giải phóng, niềm hảnh diện và hân hoan to lớn nhất của Eger, một trong những nạn nhân sống sót của cuộc diệt chủng tàn bạo này, là ba đứa cháu của bà.  

    Bà cao giọng mĩm cười,  khi người ta hỏi tại sao, với bà, đó là sự trả thù tốt nhất dành cho tên đồ tể Hitler mỗi khi  bà nghĩ tới  Auschwitz, trong lúc bà chỉ về hướng một trong nhiều tấm hình, chụp nụ cười hồn nhiên và rạng rỡ của mấy đứa cháu, treo trên tường trong văn phòng làm việc.

   

   

Thuyên Huy 
 Bài viết của mục Chuyện Thế Giới Trong Tuần, được đọc vào mỗi tối thứ hai hàng tuần, trong chương trình tiếng Việt của đài phát thanh FM974 Melbourne - Úc châu".