Sự đa dụng của xương
rồng
|
|
Xương rồng (XR) tên mà
nhân dân ta thường gọi đối với loại cây thân xanh, mọng nước, nhiều gai nhỏ,
có nhựa trắng, hoa nhỏ màu vàng, mọc thành tán, thường nở vào mùa xuân, trong
đó có những cây thuộc họ XR chính hiệu: Cactaceae (như các cây: quỳnh, trứng
rồng, càng cua, thanh long) và cả những cây thuộc họ thầu dầu: Euphorbiaceae
(như cây: xương ắn, trạng nguyên…).
| |
Châu Âu biết đến xương
rồng (XR) từ cuối thế kỷ XV, sau khi đã tìm ra châu Mỹ. Năm 1576 Pena và De
l’obel là những nhà thực vật học đầu tiên đề cập đến XR. Nhiều tư liệu đã
khẳng định quê hương của XR là ở châu Mỹ, nhiều nhất là ở các nước Mỹ latinh,
nhưng cũng có tài liệu cho là ở Bắc Trung phi (!). Họ Cactaceae có từ 50-220
chi, với hơn 2.000 loài, thường phân bố tự nhiên từ 36 độ vĩ Bắc đến 45 độ vĩ
Nam, nhiều nhất là ở các vùng nóng khô như sa mạc Chihuahua với diện tích
647.000km2 (chiếm 1/4 lãnh thổ Mexico), nơi được coi là thiên đường của XR vì
có tới hơn 250 loài (do đó trên quốc kỳ và quốc huy của Mexico có in hình cây
XR, biểu tượng của dân tộc – một loại cây có sức sống mãnh liệt và khá phổ
biến ở đất nước này).
XR dùng làm thuốc
Trong y học dân gian ở
nhiều nước đều có dùng XR trong trị liệu, dân vùng Tây Ấn thường giã nát một
loại lá XR đắp lên da chỗ gãy xương, giúp xương mau liền. Người Mexico dùng
rễ 1 loại XR chữa kiết lỵ hoặc nhai một khúc XR Peyote chữa rắn cắn. Thầy
thuốc Trung Hoa dùng rễ và thân cây XR bà gai đơn để chữa trĩ, mụn, nhọt,
bỏng và rắn cắn. Còn ngư dân nước ta dùng nhựa cây này để chữa đầu đinh, da
liễu. Một số vùng dùng XR bà không gai để chữa đau răng và báng, dùng hoa
quỳnh để chữa viêm họng, ho ra máu, tử cung xuất huyết, dùng hoa thanh long
để thanh nhiệt, chỉ khai (cầm ho); dùng thân thanh long để chữa bỏng, gãy
xương, mụn nhọt; dùng quả thanh long để giải nhiệt, nhuận tràng, hạ nồng độ
cholesterol máu, thích hợp với người tiểu đường. Ở Mexico, các thầy thuốc
dùng một loại nước sắc từ một loại cây XR có khả năng làm hạ độ đường trong
máu, giảm được đáng kể liều insulin sử dụng hằng ngày.
Gần đây, cây XR Hoodia
Gordonil ở sa mạc Kalahari (Nam Phi) đã được đưa vào trị liệu, nhờ khai thác
kinh nghiệm của thổ dân Bushmen, do tác dụng cắt cơn đói của nó. Trong thập
niên 1990, nhiều nhà khoa học đã kéo về khá đông ở vùng này và phải mất gần
10 năm mới tìm ra nguyên nhân và phân lập các yếu tố tác dụng của cây Hoodia
và đến 4/1997, công trình mới được cấp quyền bảo hộ cho yếu tố hoạt tính sinh
học trên có tên là P57. Giấy phép khai thác và kinh doanh được cấp cho Công
ty Dược phẩm Anh: Phytopharma. Và sau đó (8/1998), công ty này kết hợp với
Tập đoàn Dược phẩm Pfizer (Mỹ) đầu tư hàng trăm triệu đô-la vào nghiên cứu
loại thuốc giảm béo này. Qua thử nghiệm thấy P57 có khả năng làm giảm
1.000-2.000 calori/ngày, bằng cách tạo ra cảm giác no và dường như không có
tác dụng phụ. Qua thử nghiệm trên chuột và trên những người tình nguyện, sản
phẩm có nhiều hứa hẹn với một thị trường có doanh số khoảng 3 tỷ đô-la/năm
(vì số người mập trên thế giới khá đông đảo). Tuy rằng, sau này Pfizer rút
khỏi dự án (7/2003) nên thời gian trình làng của sản phẩm bị chậm trễ. Có ý
kiến, Pfizer chuyển sang cách tổng hợp vì lo ngại nguồn nguyên liệu là cây
Hoodia bị cạn kiệt.
Thổ dân Bushmen, sau
một thời gian kiện cáo về việc khai thác kinh nghiệm của họ, cuối cùng đã
được chấp nhận tiền đền bù trả trước (gần một triệu đô-la) và sau này khi sản
phẩm lưu hành ở thị trường, họ được hưởng 6% lợi nhuận trong vòng 15 năm. Từ
một tộc người sống cơ cực, bên bờ suy vong, nay được một số tiền lớn hàng
chục triệu đô-la, hy vọng cuộc sống họ sẽ được tốt đẹp hơn, đó là nhờ vào cây
XR Hoodia.
Cũng cần nói thêm,
trong phòng ở hoặc làm việc có trồng cây XR thì không khí sẽ tươi mát, có lợi
cho sức khỏe vì ban đêm cây nhả nhiều ion (-) thiên nhiên rất cần đối với tế
bào cơ thể con người, nhất là người cao tuổi, thích hợp với phong thủy.
XR dùng trong lĩnh vực
khác
- Thổ dân ở Colombia,
Mexico, thường dùng thân những cây XR nến làm vật liệu xây dựng: cột, rầm xà,
vì kèo… vừa nhẹ, vừa bền.
- Loại XR nến có gai,
cao 3-4m được trồng dùng làm hàng rào, ngăn thú dữ.
- Có loại XR, thân
chứa loại sợi dai, bền, se đan thành túi hoặc bao tải đựng lương thực thực
phẩm.
- XR có loại dùng để
nấu thành cồn, rượu vang, rượu mùi còn phế phẩm làm thức ăn gia súc.
XR và ma túy
Từ nhiều thế kỷ nay,
các thầy phù thủy (và thổ dân) ở một số vùng thuộc Mexico đã nhai xương rồng
để tạo trạng thái ngây ngất, đê mê khi hành lễ, tạo niềm tin nơi dân chúng.
Hai loại XR Lophora Williamsi và Anha là nguồn chiết xuất mescalin, gây ảo
giác, rất được thanh niên hippy ở châu Âu ưa chuộng. Mescalin là loại ma túy
nhẹ nên người dùng yên tâm. Có 3 dạng Mescalin: tiêm, hút và nhai. Brazil và
Colombia là hai nơi có khá nhiều phòng thí nghiệm lậu. Trong việc chế biến
Mescalin, thường thêm chất phụ gia để làm tăng độ phê.
Do XR có nhiều công
dụng như trên nên diễn ra tình trạng tận thu XR, phát triển phong trào buôn
lậu XR (lợi nhuận khá cao) kèm theo nạn trộm cắp XR tràn lan ở nhiều nơi. Một
số nhà sinh vật học đã phải lên tiếng kêu cứu “XR SOS” vì nếu không có những
biện pháp bảo hộ kiên quyết thì tương lai một số loài XR chỉ còn trong sách
vở.
DS. Phạm Tiếp
|
Thứ Năm, 18 tháng 4, 2013
Sự đa dạng của cây xương rồng- Dược sĩ Phạm Tiếp
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
EM MÙA THU, CHIỀU MƯA THÁNG MƯỜI - Thơ Ngọc Ánh
Tranh Hứa Xuân Trường EM MÙA THU Em ďi dưới nắng Xuân hồng đó Mái tóc mây trời trong trắng bay Má đào đã ửng hây hây đỏ Em thướt tha ngời tr...
-
CON MỂN VÀ ĐIỀM BÁO KHÔNG MAY MẮN Con thú rừng có tên “ Mển ” hay“ Mang” , còn gọi là hoẵng , kỉ , là mộ...
-
Năm nào cũng vậy, do thức dậy sớm đi chợ sớm, nên má là người đầu tiên mở ngày ba mươi Tết ra. Không biết có phải số má cực, vía má cực kh...
-
Bối cảnh lịch sử: Nguyễn Du (chữ Hán: 阮攸; sinh ngày 3 tháng 1 năm 1766–1820), tên tự Tố Như (素如), hiệu Thanh Hiên (清軒), biệt hiệu Hồ...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét