Vài Thông tin về fentanyl và sự tác hại của nó đối với con người

 

I) Fentanyl được sản xuất ở đâu?

Fentanyl lần đầu tiên được tạo ra vào năm 1960 bởi Tiến sĩ Paul Janssen, một nhà dược học người Bỉ và là người sáng lập Janssen Pharmaceuticals. Nó được phát triển như một thuốc giảm đau tổng hợp mạnh mẽ để sử dụng trong y tế, chủ yếu là thuốc giảm đau và thuốc gây mê.

Ngày nay, fentanyl dược phẩm được sản xuất hợp pháp trong các phòng thí nghiệm trên toàn thế giới cho mục đích y tế. Tuy nhiên, fentanyl bất hợp pháp, nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng quá liều hiện nay, chủ yếu được sản xuất ở Trung Quốc và Mexico.

Dưới đây là một số thông tin quan trọng về fentanyl:

1. Công dụng: Fentanyl được sử dụng để giảm đau cho bệnh nhân trải qua phẫu thuật hoặc điều trị bệnh ung thư. Nó có thể được sử dụng dưới dạng miếng dán qua da, tiêm, viên nén hoặc qua đường uống (dưới dạng thuốc xịt miệng hoặc viên ngậm).
2. Cường độ tác dụng: Fentanyl mạnh hơn morphine khoảng 50 đến 100 lần, và là một trong những opioid mạnh nhất. Vì vậy, ngay cả một liều nhỏ fentanyl cũng có thể gây ra tác dụng mạnh và nguy hiểm.
3. Nguy cơ quá liều: Fentanyl có thể gây tử vong do quá liều rất dễ dàng, đặc biệt nếu sử dụng khi không có sự giám sát y tế. Việc sử dụng fentanyl không theo chỉ định hoặc sử dụng nó từ nguồn không hợp pháp (như fentanyl giả mạo) có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng.
4. Sử dụng ngoài y tế: Fentanyl cũng được sản xuất và buôn bán trái phép dưới dạng bột hoặc viên nén giả mạo, thường được pha trộn vào heroin hoặc các loại ma túy khác. Điều này làm tăng nguy cơ người sử dụng gặp phải quá liều mà không nhận thức được vì fentanyl rất dễ gây ngộ độc ngay cả với một lượng nhỏ.
5. Tác dụng phụ: Fentanyl có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, táo bón, chóng mặt, suy hô hấp, và thậm chí là ngừng thở. Sự ức chế hệ hô hấp là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong do quá liều fentanyl.
6. Chống chỉ định và cảnh báo: Fentanyl không nên được sử dụng cho những người chưa có tiền sử sử dụng opioid, hoặc có các vấn đề về hô hấp, bệnh tim mạch, hoặc nghiện ma túy.

Nơi sản xuất chính:

Trung Quốc: Cho đến những cuộc trấn áp gần đây, Trung Quốc là nhà cung cấp chính của fentanyl và các tiền chất fentanyl (nguyên liệu hóa học được sử dụng để sản xuất fentanyl).

Mexico: Các băng nhóm ma túy nhập khẩu tiền chất fentanyl từ Trung Quốc, sau đó sản xuất fentanyl trong các phòng thí nghiệm bí mật và buôn lậu vào Mỹ và các quốc gia khác.

II) Fentanyl được buôn lậu vào Hoa Kỳ bằng con đường nào?

Fentanyl được nhập khẩu vào Hoa Kỳ qua nhiều tuyến đường chính, chủ yếu do các băng nhóm ma túy và các mạng lưới buôn lậu kiểm soát. Đây là cách thức thông thường:

1. Gửi hàng trực tiếp từ Trung Quốc (Phương pháp cũ) Trước năm 2019, Trung Quốc là nhà cung cấp fentanyl chủ yếu, thường gửi trực tiếp vào Mỹ qua các dịch vụ chuyển phát quốc tế (USPS, FedEx, DHL). Các gói nhỏ fentanyl hoặc các chất tương tự fentanyl thường bị dán nhãn sai là các hóa chất khác, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn.
2. Các băng đảng ma túy Mexico (Phương pháp chính hiện nay) Sau khi Trung Quốc siết chặt xuất khẩu fentanyl trực tiếp, các băng đảng Mexico đã chiếm lĩnh việc sản xuất. Quy trình hiện nay thường theo các giai đoạn:

Giai đọan 1: Tiền chất hóa học từ Trung Quốc Các nhà sản xuất Trung Quốc gửi tiền chất fentanyl (nguyên liệu thô) đến Mexico, thường được dán nhãn là hóa chất vô hại. Chúng được gửi đến các cảng của Mexico (ví dụ: Manzanillo, Lázaro Cárdenas) hoặc qua các quốc gia như Ấn Độ.

Giai đọan 2: Sản xuất fentanyl ở Mexico Băng đảng Sinaloa và Băng đảng Tân Thế hệ Jalisco (CJNG) điều hành các phòng thí nghiệm bí mật, nơi họ tổng hợp fentanyl từ các tiền chất.

Giai đọan 3: Buôn lậu vào Mỹ Các băng đảng sử dụng nhiều phương thức buôn lậu:

• Vượt biên: Phần lớn fentanyl vào Mỹ qua các cửa khẩu hợp pháp, giấu trong xe cộ, hàng hóa, hoặc thậm chí trong cơ thể người.
• Người mang ma túy: Một số cá nhân mang fentanyl qua biên giới trong quần áo hoặc trong cơ thể.
• Giấu trong hàng hóa: Trộn fentanyl vào các hàng hóa hợp pháp như thuốc viên, bột, hoặc giấu trong các thiết bị điện tử.
• Đường hầm: Một số kẻ buôn lậu sử dụng đường hầm ngầm dọc biên giới Mỹ-Mexico.
• Drone & thuyền: Các băng đảng cũng sử dụng thuyền nhỏ, drone, và thậm chí tàu ngầm để buôn lậu ma túy.

3. Phân phối trong nước ở Mỹ Một khi fentanyl đã vào Mỹ, nó được phân phối qua:

• Các tay buôn trên đường phố và băng nhóm ma túy.
• Bán hàng trực tuyến qua Web tối, sau đó được gửi qua dịch vụ bưu chính Mỹ.
• Các hoạt động ép viên, nơi fentanyl được trộn vào viên thuốc giả (giả làm Oxycodone, Xanax, v.v.). Vì fentanyl rất mạnh (mạnh gấp 50 lần heroin), chỉ cần một lượng nhỏ có thể được buôn lậu dễ dàng, khiến việc ngừng ngừng nó trở nên khó khăn đối với cơ quan chức năng. 

III) Bao nhiêu fentanyl đã được buôn lậu vào Hoa Kỳ từ Canada?

Số lượng fentanyl bị buôn lậu vào Mỹ từ Canada tương đối nhỏ so với lượng từ Mexico, nhưng cũng có một số vụ buôn lậu lớn qua biên giới phía Bắc. Dưới đây là những gì đã biết:

Bao nhiêu fentanyl bị buôn lậu vào Mỹ từ Canada? Mặc dù số liệu cụ thể thay đổi hàng năm, nhưng việc tịch thu tại biên giới Mỹ-Canada thấp hơn nhiều so với tại biên giới Mỹ-Mexico. Vào năm 2023, Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) báo cáo chỉ thu giữ khoảng 68 pound (31 kg) fentanyl tại biên giới phía Bắc, so với hơn 27.000 pound (12.000 kg) tại biên giới phía Nam. Tuy nhiên, Canada đã là nguồn cung cấp các chất tương tự fentanyl bất hợp pháp, đôi khi mạnh hơn fentanyl thông thường.

Fentanyl được buôn lậu từ Canada như thế nào?

• Thư & Gói nhỏ: Canada đã được biết đến là điểm trung chuyển fentanyl từ Trung Quốc, sau đó được gửi đến Mỹ qua các dịch vụ bưu chính.
• Vượt biên: Kẻ buôn lậu giấu fentanyl trong xe cộ vượt qua biên giới vào Mỹ.
• Bán qua Web tối: Một số tay buôn ở Canada bán fentanyl trực tuyến và gửi đến người mua ở Mỹ.
• Đi máy bay: Một số kẻ buôn lậu vận chuyển fentanyl bằng máy bay với lượng nhỏ khó phát hiện.

Những vụ buôn lậu fentanyl nổi bật từ Canada:

• Dự án Cheetah (2020-2021): Một chiến dịch chung giữa Mỹ và Canada thu giữ fentanyl trị giá 32 triệu đô la bị buôn lậu giữa Canada và Mỹ.
• Vụ bắt ở Montreal năm 2017: Một chiến dịch lớn về fentanyl ở Montreal liên quan đến việc buôn lậu fentanyl và carfentanil vào Mỹ.
• Vụ án Alberta năm 2016: Một kẻ buôn lậu ở Calgary đã gửi thuốc viên có fentanyl cho khách hàng Mỹ qua bưu điện.

Tại sao vai trò của Canada lại nhỏ hơn Mexico?

• Địa lý: Mexico có các hoạt động băng đảng trực tiếp sản xuất và buôn lậu fentanyl với số lượng lớn.
• Thi hành pháp luật: Canada có các quy định nghiêm ngặt hơn và giám sát chặt chẽ việc kê đơn opioid, khiến các băng đảng khó hoạt động tự do.
• Kiểm soát bưu chính mạnh mẽ hơn: Canada Post và các cơ quan Mỹ làm việc chặt chẽ để giám sát các lô hàng đáng ngờ.

IV) Một kg fentanyl có thể giết bao nhiêu người?

Fentanyl là một opioid tổng hợp cực kỳ mạnh mẽ, ngay cả một lượng nhỏ cũng có thể gây tử vong. Liều gây chết ước tính của fentanyl cho một người trưởng thành trung bình khoảng 2 miligam (mg), mặc dù điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố như sự dung nạp cá nhân và phương thức tiếp xúc.

Tính toán: 1 kilogram (kg) = 1.000.000 mg Liều gây chết ≈ 2 mg 1 kg fentanyl / 2 mg mỗi người = 500.000 người

Vì vậy, về lý thuyết, 1 kg fentanyl có thể giết khoảng 500.000 người, giả sử mỗi người tiếp xúc với một liều gây chết. Tuy nhiên, đây chỉ là ước tính thô và có thể thay đổi tùy thuộc vào độ tinh khiết, sự dung nạp và các yếu tố khác.

Vì tính chất nguy hiểm của nó, fentanyl đang là một trong những nguyên nhân chính trong đại dịch opioid tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở Mỹ, nơi có tỷ lệ tử vong do fentanyl gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây.

Ý Dân tham khảo