Giai Thoại Văn Chương :
DƯƠNG GIỐC AI và TẢ BÁ ĐÀO
DƯƠNG GIỐC AI và TẢ BÁ ĐÀO
Như ta đã biết, cặp TRI KỶ nổi tiếng ở thời Xuân Thu là QUẢN TRỌNG
管仲 và BÀO THÚC NHA 鲍叔牙. Cả hai đã chơi với nhau và kết giao với nhau từ
thuở nhỏ. Sau Bào Thúc Nha hiển đạt nhờ theo phò Tề Hoàn Hoàn. Tề Hoàn
Công định phong cho Bào Thúc Nha làm Tể Tướng. Bào Thúc đã giới thiệu và
nhường chức vụ đó cho Quản Trọng. Hai người cùng nhau phò Tề Hoàn Công
trước sau như một. Quản Trọng đã có câu nói như sau : Ta từng ba lần ra
trận, ba lần thua chạy trước, Bào Thúc chẳng cho là ta nhát gan, vì biết
ta còn mẹ già; Ta từng ba lần xin ra làm quan đều bị từ chối, Bào Thúc
không cho là ta bất tài, vì biết ta chưa gặp thời; Ta từng cùng Bào Thúc
đi buôn và luôn chia phần lãi nhiều hơn, Bào Thúc chẳng cho là ta tham,
vì biết ta nghèo. Sanh ra ta là cha mẹ, còn hiểu được ta là chỉ có Bào
Thúc mà thôi!
QUẢN TRỌNG 管仲 và BÀO THÚC NHA 鲍叔牙.
Từ xưa đến nay hễ nhắc đến bạn bè TRI KỶ kết giao, là người ta nhớ
ngay đến QUẢN BÀO CHI GIAO 管鲍之交, là sự kết giao giữa Quản Trọng và Bào
Thúc Nha. Hôm nay ta cũng nói đến hai người bạn tình cờ gặp gỡ, rồi cùng
kết giao huynh đệ và cùng chết để bảo vệ cho nhau, lưu lại tiếng thơm
muôn thuở. Đó là tình bạn kết giao sinh tử giữa TẢ BÁ ĐÀO 左伯桃 và DƯƠNG
GIỐC AI 羊角哀 như sau :
Theo "Quyển thứ 7 của Dụ Thế Minh Ngôn 喻世明言·第七卷" truyện "Dương
Giốc Ai xả mệnh toàn giao 羊角哀捨命全交" của Phùng Mộng Long 馮夢龍 đời Minh.
Truyện kể...
Vua nước Sở là Sở Nguyên Vương 楚元王 rất sùng Nho trọng Đạo, chiêu
hiền đãi sĩ. Người trong thiên hạ nghe tiếng tìm đến rất đông.
Thuở ấy, tại núi Tích Thạch xứ Tây Khương có một hiền sĩ họ Tả 左
tên Bá Đào 伯桃, cha mẹ đều mất sớm, nhưng có chí học hành, sớm trở thành
người có tài an bang tế thế. Nghe tiếng Sở Vương cầu hiền bèn khăn gói
từ biệt hương thân lên đường tìm đến nước Sở.
Một hôm vừa đến đất Ung Châu khi trời đã vào đông, gió bấc mưa
phùng trời mây u ám gió lạnh căm căm. Tả Bá Đào đội mưa đi suốt một
ngày, khi thấy trời đã hoàng hôn, định tìm nơi nghỉ trọ qua đêm. Nhìn ra
phía trước mặt trong rừng trúc xa xa thấy có ánh đèn nhấp nháy, bèn lần
mò tìm đến căn nhà cỏ sau hàng rào tre xiêu vẹo. Một người thanh niên
cường tráng, mày thanh mắt sáng, ra mở cửa mời vào. Sau khi hàn huyên
tâm sự thì biết người thanh niên đó họ Dương 羊 tên Giốc Ai 角哀 cũng mồ
côi từ nhỏ. Thấy bàn tủ trong nhà chứa toàn là sách, cả trên giường ngủ
cũng đều có sách vở ngổn ngang. Đồng thanh tương ứng hai người cùng đàm
đạo trao đổi nhau càng thấy tâm đầu ý hợp. Vốn định chỉ ở trọ qua đêm
không ngờ nấn ná đến ba ngày. Vì mến tài nhau nên cùng nhau kết nghĩa
kim bằng. Tả lớn hơn Dương 5 tuổi nên làm anh, Dương kính Tả như là một
huynh trưởng, Đoạn 2 anh em rủ nhau cùng lên kinh đô nước Sở để tìm chữ
công danh.
Dọc đường, đang lúc
trọng đông, gặp lúc thời tiết khắc nghiệt, mưa tuyết bảo bùng mà phải
băng rừng vượt núi. Tả Bá Đào càng ngày càng kiệt sức, tự biết sức mình
khó lòng vượt qua được đoạn đường dài gian nan hiễm trở nầy, hơn nữa
cũng tự biết rằng tài học vấn của mình không sao bằng được Dương Giốc Ai
và điều quan trọng nhất là lương thực mang theo chỉ còn đủ dùng cho một
người khỏe mạnh cố gắng vượt qua đoạn đường hiễm trở lạnh lẽo nầy, nếu
nấn ná cho cả 2 người thì có nguy cơ cả 2 đều phải chết lạnh chết đói
trong vùng rừng núi mịt mùng gió tuyết nầy. Nên, Tả quyết định hi sinh
bản thân mình mà thành toàn cho người em kết nghĩa hoàn thành tâm nguyện
thi thố tài năng để cầu chút công danh.
Thừa lúc Dương đi tìm củi sưởi ấm trong cơn bão tuyết, Tả bèn cởi
hết quần áo ra, nhường áo để Dương mặc thêm cho đủ ấm. Khi Dương về đến
thì Tả mới thều thào nói cho người em kết nghĩa biết Ý định của mình và
khuyên Dương hãy tranh thủ lên đường, khi nào cầu được công danh hãy
trở lại an táng cho mình, nói xong thì tắt thở. Dương đành phải gạt lệ
lên đường. Người đời sau có thơ khen Tả Bá Đào như sau :
寒來雪三尺， Hàn lai tuyết tam xích,
人去途千里。 Nhân khứ đồ thiên lý.
長途苦雪寒， Trường đồ khổ tuyết hàn,
何況囊無米？ Hà huống nang vô mễ ?
並糧一人生， Tịnh lương nhất nhân sinh,
同行兩人死； Đồng hành lưỡng nhân tử.
兩死誠何益？ Lưỡng tử thành hà ích ?
一生尚有恃。 Nhất sinh thượng hữu thị.
賢哉左伯桃！ Hiền tai Tả Bá Đào !
隕命成人美。 Vẫn mệnh thành nhân mỹ.
Có nghĩa :
Trời đông ba thước tuyết rơi,
Người đi ngàn dặm ngược xuôi chập chùng.
Đường dài trước mặt mông lung,
Trong nang gạo chỉ đủ dùng một thôi.
Huống chi mình đến hai người,
Cùng đi thì chết cả đôi ích gì ?
Một người sống còn có khi...
Bá Đào hiền sĩ chết vì bạn thân,
Thương thay lặng lẽ âm thầm,
Chết vì tri kỷ muôn phần đẹp thay !
Khi đến nước Sở nhờ có Thượng Đại Phu Bùi Trọng 裴仲 tiến cử, sau khi
đã thử tài của Dương Giốc Ai, nên mới sớm được yết kiến Sở Vương và sau
khi ứng đối lưu loát những vấn đề của Sở Vương nêu ra, Dương còn dâng
lên 10 sách lược rất thiết thực để làm cho nước Sở phú cường. Nhà vua tỏ
ra rất vui mừng, bày ngự yến thết đãi rồi phong Dương Giốc Ai làm chức
Trung Đại Phu. Dương khóc và kể lại chuyện Tả Bá Đào đã hy sinh ở giữa
đường để cho mình đi lập công danh. Sở Vương nghe xong rất cảm động và
thương tình cũng truy phong cho Tả Bá Đào làm Trung Đại Phu và cho Dương
Giốc Ai dắt đoàn tùy tùng đi cải táng cho Tả Bá Đào.
Truyện được kết thúc bằng cách cho Dương Giốc Ai tự sát sau khi nằm
chiêm bao thấy Tả Bá Đào về cho biết là mình bị Kinh Kha của ngôi mộ kế
bên đến ức hiếp. Chết để cùng với Tả Bá Đào chống lại Kinh Kha và Cao
Tiệm Ly. Truyện có vẻ hoang đường, nhưng kết thúc như thế cho trọn nghĩa
kim bằng của tình anh em TRI KỶ : Sống chết đều có nhau !
Tùy tùng về báo lại với Sở Nguyên Vương, Vương thương cho cái nghĩa
khí của tình anh em kết bái mà truy phong cho cả hai thành Thượng Đại
Phu và cho lập miếu tế tự với sắc ban bốn chữ "TRUNG NGHĨA CHI TỪ 忠義之祠",
là Từ miếu thờ người Trung Nghĩa.
Sau Quản Trọng và Bào Thúc Nha thì đây cũng là một cặp TRI KỶ nổi tiếng
trong văn học dân gian Trung Hoa xưa. Người đời sau có thơ tán dương
như sau :
古來仁義包天地， Cổ lai nhân nghĩa bao thiên địa,
只在人心方寸間。 Chỉ tại nhân tâm phương thốn gian.
二士廟前秋日淨， Nhị sĩ miếu tiền thu nhật tịnh,
英魂常伴月光寒。 Anh hồn thường bạn nguyệt quang hàn.
Có nghĩa :
Xưa nay nhân nghĩa trùm trời đất,
Chỉ tại lòng người tấc dạ thôi.
Nghĩa sĩ đệ huynh còn trước miếu,
Hương hồn còn mãi ánh trăng trôi !
Hẹn bài viết tới !
杜紹德
Đỗ Chiêu Đức
Mời Xem :
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét