Về Bài "Thu Vũ Dạ Miên - Bạch Cư Dị

1. Nguyên bản chữ Hán cổ của bài thơ :

  秋雨夜眠           THU VŨ DẠ MIÊN

涼冷三秋夜，    Lương lãnh tam thu dạ,

安閒一老翁。    An nhàn nhất lão ông.

臥遲燈滅後，    Ngọa trì đăng diệt hậu,

睡美雨聲中。    Thụy mỹ vũ thanh trung.
灰宿溫瓶火，    Hôi túc ôn bình hỏa,

香添暖被籠。    Hương thiêm noãn bị lung.

曉晴寒未起，    Hiểu tình hàn vị khởi,

霜葉滿階紅。    Sương diệp mãn giai hồng !

         白居易                             Bạch Cư Dị

     

2. Chú thích :

    - Lương Lãnh : Lương là Mát; Lãnh là Lạnh; Lương Lãnh là Mát  đến thấy lạnh, vì đã Tam Thu là vào khoảng tháng 9 âm lịch.

    - Bình Hỏa : là Cái bình bằng sành hơ trên lửa cho nóng để ôm ngủ cho ấm trong đêm thu lạnh lẽo.

    - Bị Lung : là cái mền bung ra như cái lồng để chui vào cho ấm.

    - Hiểu Tình : là Buổi sáng tạnh ráo không có mưa thu.

    - Sương Diệp : là Những chiếc lá nhuốm sương thu.

3. Bối cảnh xuất xứ của bài thơ :

            Bài thơ trên đây được sáng tác vào năm Đại Hòa thứ 6, đời vua Đường Văn Tông. Lúc bấy giờ Bạch Cư Dị đang là Phủ Doãn của tỉnh Hà Nam, đã trên sáu mươi tuổi và thân thể đã suy nhược già yếu. Việc quan tuy nhàn hạ nhưng vô vị, cộng thêm người bạn thơ thân thiết là Nguyên Chẩn 元稹 vừa mới tạ thế, nên tâm tình

của ông đang xuống dốc buồn chán và lãnh đạm với mọi việc. 

4. Nghĩa Bài Thơ :

                          Ngủ Trong Đêm Mưa Thu

          Một lão ông đang an nhàn ngủ đi trong cái lạnh lẽo của ba tháng mùa thu. Nằm trăn trở hèn lâu khi đèn đóm đà tắt hết, rồi ngủ thiếp đi ngon lành trong tiếng mưa thu. Tro tàn trong lò còn làm ấm lên cái bình sưởi, và trầm hương còn tỏa hương thơm vào tấm chăn thơm ấm áp. Trong buổi sáng mai quang tạnh nhưng lạnh lẽo nầy, ta còn nằm ráng mà chưa muốn thức dậy, trong khi sương thu đã nhuộm đỏ cả các lá cây rụng xuống phủ đỏ cả các bậc thềm !   

5. Diễn Nôm :

                   Ngủ Trong Đêm Mưa Thu

                    

                     Ba tháng thu lạnh lẽo,

                     An nhàn một lão ông.

                     Tắt đèn đi ngủ trễ,

                     Mưa thu say giấc nồng.

                     Bình sưởi tàn tro ấm,

                     Chăn gối thoảng hương nồng.

                     Sáng trời chưa muốn dậy,

                     Sương nhuốm lá đỏ hồng !  

    Lục bát :

             Ba thu lạnh lẽo heo may,

                  An nhàn một lão ông ngoài sáu mươi.

                  Đèn tàn nằm trễ nghe lười,

                  Mưa thu thánh thót ngủ vùi năm canh.  

                  Tro tàn bình ấm còn quanh,

                  Trầm hương thoang thoảng chăn lành lạnh thơm.

                  Sáng ngày biếng dậy chập chờn,

                  Sương thu nhuộm lá đỏ rơn mặt thềm           

                                                         Đỗ Chiêu Đức

Bài Của Mai Lộc

---

Cùng Bạn,

Lâu lắm Cali mới hưởng được một trận mưa  rỉ rả suốt đêm qua và sẽ kéo dài hết ngày hôm nay. Mưa thì có nước xài và ao hồ bớt cạn và những cánh đồng bát ngát cây trái có nước để tưới tiêu thật mừng, tuy nhiên người ta đang lo âu cho những trận đất chuồi núi lở sẽ xảy ra ở những vùng bị bão lửa vừa qua sẽ khủng khiếp nếu mưa bão liên tục. Nhưng thôi tạm để qua một bên cái lo âu muôn đời của kiếp nhân sinh, mời các bạn thơ hãy thưởng thức một bài thơ của Bạch Cư DỊ dưới đây, và riêng tôi cũng thật cảm khái nghe tiếng mưa tí tách bên ngoài đêm qua, nhất là sáng nay dậy sớm , bên ly cà phê nóng thơm lừng, nhìn màn mưa bên ngoài mà cảm thấy vô cùng hạnh phúc, mình được ân huệ của Trời Đất,hơn biết bao nhiêu người khác trên hành tinh nầy đang đói lạnh không nhà! Xin cảm tạ Ơn Trên.

Mailoc

Thu Vũ Dạ Miên 

                Bạch Cư Dị 

Lương lãnh tam thu dạ, 
An nhàn nhất lão ông. 
Ngoạ trì đăng diệt hậu, 
Thuỳ mỹ vũ thanh trung. 
Hôi túc ôn bình hoả, 
Hương thiêm noãn bị lung. 
Hiểu tình hàn vị khởi, 
Sương diệp mãn giai hồng. 


Dịch nghĩa: 

Ngủ Trong Đêm Thu Mưa 

Một đêm giá lạnh trong ba tháng thu; 
có một ông già đang an nhàn. 
Lên giường trễ sau khi tắt đèn; 
ngủ ngon trong tiếng mưa rơi. 
Chỉ còn tro tàn trong lò sưởi; 
bỏ thêm trầm hương vào lồng đốt. 
Buổi sáng quang đãng, khí lạnh chưa tới; 
Lá đỏ đẫm sương rụng đầy thềm. 

- Bản dịch của Mai Lộc -- 

Ba tháng thu một đêm lạnh lẽo 
Một lão nhân trong vẻ an nhàn . 
Lên giường đèn tắt muộn màng 
Vùi say giấc điệp mơ màng nhạc mưa . 
Trong lò hồng tro vừa tắt ngủm 
Thêm trầm hương một nhúm vào lồng 
Rét còn chưa tới, rạng đông 
Sương đêm nhuộm thắm rực hồng lá thu . 

        

 Mailoc phỏng dịch 

Ngon Giấc Đêm Mưa Thu

Ba tháng thu trời lạnh ngủ quên

Nhàn cư ông lão sống êm đềm

Tắt đèn ngủ muộn mưa rền rí̃

Say giấc mơ màng tiếng nhạc đêm

Lò sưởi than hồng còn ấm cúng

Trầm hương chăn gối thoảng thơm thêm

Sáng ra tỉnh mộng chưa ngồi dậy

Lá rụng sương rơi nhuộm đỏ thềm

MAI XUÂN THANH

Ngày 30/11/2018