Chùm Thơ Thiền Việt Nam, qua bản dịch Việt và Anh


(Trích Tuyển Tập Thơ Thiền Lê Nguyễn sắp xuất bản)
1. Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585)
Du Phổ Minh tự
Loạn hậu trùng tầm đáo Phổ Minh,
Viên hoa dã thảo mãn nham quynh.
Bi văn tước lạc hòa yên bích,
Phật nhãn thê lương chiếu dạ thanh.
Pháp giới ưng đồng thiên quảng đại,
Hương nhân do thuyết địa anh linh.
Liêu liêu cổ đỉnh kim hà tại,
Thức đắc vô hình thắng hữu hình.
Chùa Phổ Minh: Thuộc xã Túc Mặc, huyện Mỹ Lộc, Phủ Thiên Trường (nay xã Lộc Vượng, huyện Mỹ Lộc, Nam Định), xây dựng từ thời Trần, trong đó có vạc Phổ Minh nổi tiếng. Vạc đã bị quân Minh phá làm súng đạn năm 1426, khi bị nghĩa quân Lam sơn bao vây.
Dịch thơ
Chơi chùa Phổ Minh
Loạn qua, lại ghé Phổ Minh,
Hoa chen cỏ nội, đá xanh ngõ chùa.
Bia văn khói biếc bóng mờ,
Sầu vương mắt Phật sáng bờ đêm thâu.
Mênh mông pháp giới cao sâu,
Người quê còn nhắc sắc màu địa linh.
Đỉnh xưa đâu tá? Lặng thinh,
Vô hình vẫn thắng hữu hình ngàn năm.
Nguyễn Bá Chung
Visit Pho Minh Pagoda
After the troubles, I searched again for Pho Minh Pagoda.
Still the flowers and grass beyond the old stone gate.
Dim steles mingle with blue smoke,
and the Buddha’s icy eyes pierce the sounds of night.
The dharma realm is vast as the sky.
Villagers still talk of how certain lands produce great talents.
Silent, deserted, where are the great old cauldrons now?
We know that the invisible rules over what is seen.
Sam Hamill
Phổ Minh pagoda: located in Túc Mặc village, Mỹ Lộc district, (old district) Thiên
Trường (today Lộc Vượng village, Mỹ Lộc district, Nam Định province), founded in
the Tran dynasty. It had the famous Phổ Minh cauldron. The cauldron was captured
by the Ming troops and turned into weapons in 1426, when they were surrounded by
the Lam Sơn partisans.
2. Thiền sư Liễu Quán (1667–1742)
Thất thập dư niên thế giới trung,
Không không sắc sắc diệc dung thông.
Kim triêu nguyện mãn hoàn gia lý,
Hà tất bôn mang vấn tổ tông?
Dịch thơ
Bảy mươi lẻ có già không,
Sắc không không sắc dung thông đã làu.
Lời nguyền bỗng vẹn trước sau,
Nhà xưa về lại, gốc đâu sá gì?
Nguyễn Bá Chung
Parting Gàthà
For more than seventy years, I’ve been present in this world.
Form is emptiness, emptiness is form.
Today, all aspirations met, I return to my old home.
There’s no need to inquire where I’m from.
Sam Hamill
Thơ Thiền Sư Tuệ Sỹ
Khung Trời Cũ
Đôi mắt ướt tuổi vàng khung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn
Từ núi lạnh đến biển im muôn thuở
Đỉnh đá này và hạt muối đó chưa tan
Cười với nắng một ngày sao chóng thế
Nay mùa đông mai mùa hạ buồn chăng
Đếm tóc bạc tuổi đời chưa đủ
Bụi đường dài gót mỏi đi quanh
Giờ ngó lại bốn vách tường ủ rũ
Suối rừng xa ngược nước xuôi ngàn
A Piece Of Old Sky
Damp young eyes, sky over old gatherings
A deserted hill, a blue dress no longer blue
Rushing, we suddenly see ourselves while away
By lamplight telling stories, a fading moon
From cold mountain to sea, forever silent
This stony crest, those salt grains have not dissolved
Smile in the sunlight: how quickly a day passes
Today winter, tomorrow summer—how sad
We count our silver hairs, but we’re not yet grown
On the dusty road, tired feet walk back and forth
Looking back, we see four sullen walls
A distant stream runs up then down through the forest
Nguyễn Bá Chung and Martha Collins
Tống Biệt Hành
Một bước đường thôi nhưng núi cao
Trời ơi mây trắng đọng phương nào
Đò ngang neo bến đầy sương sớm
Cạn hết ân tình, nước lạnh sao?
Một bước đường xa, xa biển khơi
Mấy trùng sương mỏng nhuộm tơ trời
Thuyền chưa ra bến bình minh đỏ
Nhưng mấy nghìn năm tống biệt rồi
Cho hết đêm hè trông bóng ma
Tàn thu khói mộng trắng Ngân hà
Trời không ngưng gió chờ sương đọng
Nhưng mấy nghìn sau ố nhạt nhòa
Cho hết mùa thu biệt lữ hành
Rừng thu mưa máu dạt lều tranh
Ta so phấn nhụy trên màu úa
Trên phím dương cầm, hay máu xanh
Leave-Taking
Just one step on the road but the mountain’s high
Oh heaven, where do they gather, the white clouds?
At the pier, ferries are filled with morning dew
Kindness has dried up; is the water cold?
One step on the far road, far from the sea
Layers of mist tint the silken sky
The boat’s not yet at the pier; it’s early morning
For thousands of years, people have said goodbye
At the end of summer nights you can see ghosts
In autumn, dream-smoke whitens the Milky Way
The sky doesn’t stop the wind to wait for dew
But thousands of years later, the color’s faded
At the end of autumn, farewell, the journey starts
In the forest, blood is raining on thatched huts
We compare: stamens are like that faded color
Like ivory piano keys, or blue blood
Nguyễn Bá Chung and Martha Collins

Thơ Thiền Sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh
Xót xa
Đến chùa,
dừng gót phong vân
Mới hay
tóc đã
trắng ngần sương pha
Với tay
nhặt một xác hoa
Đề câu thơ,
thấy xót xa cuộc người.
Poignant
Go to the temple,
Cease the search for wind and clouds.
You discover
That your hair
Is now dewy white.
Your hand reaches
To catch a falling posy.
Go and write a poem
About how poignant life is.
Nguyễn Bá Chung and Bruce Weigl
Đạo Sĩ Và Hư Vô
Ta ngồi mãi giữa hư vô lòng núi
Bỗng thấy chiều hớt hải đuổi theo mây
Khối thời gian rơi vào triền đá lặng
Hiện tại nào mất hút ở đầu cây
Đời đạo sĩ, con còng già bỏ tổ
Lên non cao còn sợ nước triều lên
Bụi đầy áo, phủi hoài tay cũng mỏi
Có nhiều khi ẩn dật cũng ưu phiền
Ta ghé bến đìu hiu tìm hạt lệ
Rơi quanh mình với nỗi chết xanh xao
Hoa đốm bay đã vô tri tròng mắt
Còn bầu trời ai hái những vì sao!
Đời đạo sĩ, con chim trên đỉnh núi
Ngợi ca ngày nắng mới, giữa mù sương
Chim rướm máu bởi hồn thơ u khoát
Rớt xuống trần như lửa cháy tà dương
Ta bước xuống, đêm, và vầng trăng lạnh
Khóm lau già run rẩy nước sương mưa
Trọn thân thế ta chối từ vinh hạnh
Theo con đường lặng lẽ tự ngàn xưa
Chừ vô biên chỉ còn là hơi thở
Và nụ cười bất diệt ở quanh đây
Đời đạo sĩ, con còng già bỏ tổ
Hóa thân làm lau cỏ ở đồi tây!
The Monastic and Emptiness
I sit in the emptiness of the mountain.
The afternoon anxiously chases a cloud.
Time falls on the silent slope of stone
Whose presence is quickly lost in the tops of trees.
Monastic life, an old crab quitting its nest
for the mountain, fearful of the rising tide.
Dust covers my shirt, weary after many dustings.
Seclusion sometimes also brings questions.
I come to rest on a deserted dock to look for a tear
Falling around me, a pale-faced death.
Flight of the illusory flowers dulls the eyes.
In the sky, who is to gather the stars?
Life of a monastic: a bird on the mountain’s peak
Singing of the new sunlight in the blinding mist.
Because of the dark soul of poetry, the bird oozes blood
That falls down on the world like sunset fires.
I walk down in the night and rigid moon.
A clump of old reeds shake with rain-water.
With all of my body I decline glories and honors.
I follow the thousand year old silent path.
Listen, the unlimited only lives in the breath,
And the smile is indestructible around here.
Life of a monastic: an old crab quitting its nest
Turns into reeds and grass on the western hill.
Nguyễn Bá Chung and Bruce Weigl

*ảnh 1 tháp chùa Phổ Minh từ Wikipedia