Những điều tuyệt vời chỉ có tại nhà ga xe lửa Nhật Bản

Nhật Bản là một trong những quốc gia có tỉ lệ tự tử cao nhất thế giới. Các ga tàu điện luôn là địa điểm lý tưởng để người ta tìm đến cái chết. Để ngăn chặn việc này, một số nhà ga đã có những biện pháp vô cùng hiệu quả…

Tokyo là nơi có các nhà ga xe lửa đông đúc nhất thế giới, vận chuyển hơn 13 tỷ lượt khách mỗi năm.

Tokyo là nơi có các nhà ga xe lửa đông đúc nhất thế giới, vận chuyển hơn 13 tỷ lượt khách mỗi năm. Để làm tốt được điều này, các nhà ga đòi hỏi phải được trang bị kỹ thuật cao cùng kế hoạch hoạt động bài bản và tâm lý học.
Ẩn sau vẻ ngoài nhộn nhịp của các nhà ga này là những tính năng không nổi bật được thiết kế để vô tình thao túng hành vi của hành khách, thông qua ánh sáng, âm thanh…
Sự sáng tạo của Nhật Bản trong lĩnh vực này phản ánh sự quan tâm sâu sắc của nước này với ngành giao thông công cộng.
Các ga tàu, tại Nhật Bản nói riêng và thế giới nói chung, chính là nơi tuyệt vời để nhìn thấy thuyết “cú huých” – cách sử dụng sự hiểu biết sâu sắc về hành vi của con người để đưa ra những công cụ chính sách công hiệu nhất. Người đi tiên phong cho lý thuyết này là nhà kinh tế học hành vi Richard Thaler, ông đã được trao giải Nobel Kinh tế Năm 2017.
Giáo sư Cass Sunstein của trường Đại học Luật Harvard cho rằng: Lý thuyết “cú huých” nghe có vẻ đơn giản, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến quyết định của mọi người để đạt được lợi ích tốt nhất của chính họ (hoặc xã hội). Chẳng hạn như việc đăng ký chương trình hưu trí tư nhân, hoặc hiến tặng nội tạng.

Tại Vương quốc Anh, có một văn phòng chính phủ dành riêng cho việc nghiên cứu áp dụng lý thuyết “cú huých”. Đây là nơi làm việc của nhóm Chuyên sâu về Hành vi BIT (hay còn được biết là Cơ quan Cú huých) và công việc của họ thường liên quan mật thiết đến lĩnh vực quá cảnh.
Nhìn lại Nhật Bản, những gì được thiết lập tại các nhà ga của họ được xem là vô cùng khéo léo trong việc vận dụng lý thuyết “cú huých”.
Các “cú huých” của Nhật Bản phản ánh lối tư duy cao hơn. Trong đó, trật tự xã hội là thứ được đặt làm trung tâm. Người dân Nhật Bản có ý thức xếp hàng trên thang cuốn tự động và dễ dàng điều hướng các thứ lộn xộn một cách nhanh chóng. Nói một cách dễ hiểu hơn, các nhà ga của Tokyo có thể giải quyết mọi tình huống mà không cần quá nhiều sự hỗ trợ. Điều này cho phép các nhà khai thác đường sắt tập trung vào việc kiểm soát tâm lý sâu hơn.

Nhà ga Akihabara.

Các tấm bảng đèn LED màu xanh giúp giảm số vụ tự tử
Nhật Bản là một trong những nước có tỷ lệ tự tử cao nhất trong số các quốc gia OECD, trong đó nhiều người thượng chọn cách nhảy vào đường ray khi tàu đang chạy đến để kết thúc sinh mệnh của mình, và trung bình mỗi ngày có 1 trường hợp xảy ra. Đó là một cái chết thê thảm, gây nên sự rối loạn, thậm chí phá hủy hệ thống vận hành của nhà ga.
Để giải quyết vấn đề này, một số nhà ga trên khắp Nhật Bản đã lắp đặt hệ thống hàng rào cao ngang ngực. Nhưng nó có chi phí khá tốn kém. Ngoài ra, khoảng 70% các nhà ga lớn có lượng tải khách nhiều nhất, không có đủ không gian cho việc lắp đặt hàng rào.
Cho nên thay vì phải lắp đặt hàng rào cho 243 nhà ga ở Tokyo vào năm 2032 (với chi phí 4,7 tỷ USD), các nhà khai thác đường sắt đã đưa ra nhiều phương pháp thay thế khác.

Đứng ở hai đầu của sân ga Shinjuku, người ta có thể nhìn thấy một bảng điều khiển vuông nhỏ bằng đèn LED, phát ra ánh sáng xanh nổi bật.
Mặc dù những tấm bảng này có thể dễ dàng bị bỏ qua khi chúng nép mình giữa các máy bán hàng tự động và áp phích an toàn, nhưng những tấm biển màu xanh này được tạo ra để cứu mạng sống của nhiều người. Nó hoạt động dựa trên lý thuyết việc tiếp xúc với ánh sáng xanh có tác dụng xoa dịu tâm trạng của con người.
Năm 2009, nhiều nhà ga ở Nhật Bản bắt đầu lắp đặt các bảng đèn LED như một biện pháp ngăn chặn tự sát. Chúng nằm tại vị trí quan trọng ở cuối mỗi sân gà, điển hình là khu vực bị cô lập và ít có hoạt động buôn bán, bởi đây chính là địa điểm thường được nhiều người chọn để tự tử.

Một số nhà ga khác như Shin-Koiwa ở Tokyo đã tăng hiệu quả của bảng đèn LED, bằng cách lắp thêm mái vòm màu để hắt ánh sáng màu xanh xuống sàn.
Cách tiếp cận này được chứng minh là có hiệu quả đáng kinh ngạc. Theo báo cáo của các nhà nghiên cứu tại Đại học Tokyo, được công bố trên tạp chí Journal of Affective Disorders năm 2013: Số lượng người tự tử tại các nhà ga có bảng đèn xanh giảm 84%. Nghiên cứu phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian 10 năm.

Một nghiên cứu tiếp theo cho thấy không có sự gia tăng số lần tự tử tại các trạm lân cận thiếu bảng đèn LED.
Ý tưởng này đã được Vương quốc Anh học hỏi và phát triển. Theo đó, một số nhà ga ở Anh đã lắp đặt các bảng đèn LED màu xanh.

Một số nhà ga ở Anh đã lắp đặt các bảng đèn LED màu xanh., để làm xoa dịu tinh thần

Phát bài hát êm dịu xoa dịu sự căng thẳng
Việc đi lại trong giờ cao điểm ở Nhật Bản không dành cho những người yếu tim. Bởi khi này các đoàn tàu bị kẹt cứng với sự quá tải lên đến 200%, và thời gian đoàn tàu khởi hành rất chuẩn xác. Bạn có thể cảm nhận rõ sự chuẩn xác này qua việc công ty đường sắt Metropolitan Intercity Railway đã phải xin lỗi chỉ vì một chuyến tàu khởi hành sớm 20 giây vào hôm 14/11/2017.

Tàu TX-2000 trên tuyến Tsukuba Express. (Ảnh: Tokyo Railway Labyrinth)

Thêm vào đó, những tiếng còi inh tai báo hiệu đoàn tàu khởi hành càng khiến cho mọi thứ trở nên căng thẳng hơn. Nhưng chưa dừng lại ở đó, tiếng gọi của những người sắp trễ tàu cùng tiếng chạy của họ càng khiến không gian trở nên ồn ào, huyên náo và mệt mỏi.
Để giữ được sự bình tĩnh cho mọi người trước môi trường căng thẳng với quá nhiều âm thanh, vào năm 1989 nhà điều hành đường sắt lớn JR East đã ủy nhiệm cho Yamaha và nhà soạn nhạc Hiroaki Ide tạo ra những giai điệu phức hợp. Nó chính là các tiếng leng keng ngắn, dễ chịu được dùng để thay thế cho tiếng còi khởi hành truyền thống.
Mục đích của việc làm này là thông báo cho hành khách về đoàn tàu sắp khởi hành, mà không gây nên cảm giác khó chịu và lo lắng cho họ. Âm thanh báo hiệu này thường kéo dài trong 7 giây.
Các nghiên cứu kết luận rằng, giai điệu này hoạt động khá tốt và mang lại hiệu quả cao trong việc giảm bớt căng thẳng cho hành khách, sự lộn xộn của nhà ga khi mọi người tranh nhau lên tàu.

Giai điệu này được thay đổi thường xuyên với nhiều bài hát khác nhau. Chúng mang đến cảm xúc đa dạng, từ háo hức cho đến vui nhộn.
Tại mỗi nhà ga riêng biệt sẽ có những âm thanh khác nhau như trạm Ebisu của Tokyo được biết đến với giai điệu khởi hành được lấy từ bài hát “The Third Man”.
Một nghiên cứu được tiến hành vào tháng 10/2008 tại ga Tokyo cho thấy: Khi các giai điệu vui tươi được phát tại nhà ga, số lượng hành khách bị thương do xô ngã nhau lúc lên tàu đã giảm 25%.
Tuy nhiên, việc sử dụng các bản nhạc đã gây nên một vài tranh cãi. Những cư dân sống gần các trạm đường sắt cảm thấy rất mệt mỏi khi phải nghe những âm thanh được lặp đi lặp lại vô số lần trong ngày. Họ phàn nàn về sự ô nhiễm tiếng ồn mà nó gây ra.

Khi các giai điệu vui tươi được phát tại nhà ga, số lượng hành khách bị thương do xô ngã nhau lúc lên tàu đã giảm 25%.

Thiết bị sóng siêu âm ngăn chặn các tay đua trẻ hiệu quả
Mặc dù Nhật Bản nổi tiếng là một đất nước an toàn, nhưng quốc gia này vẫn rất cảnh giác đối với các hành vi phạm pháp của giới trẻ.
Trong đó, các nhà gà đặc biệt nhạy cảm về vấn đề này. Bởi các hội đua xe của những người trẻ tuổi thường đi qua nhà ga vào tất cả các giờ trong ngày.
Để giải quyết nỗi lo sợ của chính quyền về những nguy hại mà các tay đua trẻ có thể gây ra, một số nhà ga đã triển khai lắp đặt các thiết bị sóng siêu âm kích thước nhỏ, nhưng phát ra âm thanh tần số cao đến 17 kilohertz, bởi chỉ những người dưới 25 tuổi mới nghe thấy âm thanh ở tần số này. Người lớn tuổi không thể nghe được âm thanh tần số cao như vậy do căn bệnh suy giảm thính lực của tuổi già (presbycusis).

Thiết bị này được một nhà phát minh xứ Wales chế tạo nên. Nó cũng thường được sử dụng để đối phó với những thanh thiếu niên ngỗ ngược ở Mỹ và châu Âu.
Phương pháp này tỏ ra khá hiệu quả. Nhưng mặt trái của nó là đem đến sự khó chịu cho các em học sinh tại nhà ga.

Thiết bị sóng siêu âm ngăn chặn các tay đua trẻ hiệu quả. Nhưng mặt trái của nó là đem đến sự khó chịu cho các em học sinh tại nhà ga.

Áp dụng triệt để phương pháp chỉ – và – gọi
Các nhà ga ở Tokyo sử dụng triệt để phương pháp “shisa kanko” (có nghĩa là vừa chỉ vừa hô to). Khi này những người dẫn đường, lái tàu và nhân viên tại nhà ga được giao nhiệm vụ sẽ chỉ tay vào vật cần kiểm tra. Sau đó, họ sẽ nói to việc mà mình cần làm. Đây được xem là cách tự thoại để đảm bảo rằng họ không bỏ sót việc gì.
Các nghiên cứu đã nhiều lần chỉ ra rằng: Kỹ thuật này đã làm giảm sai số của con người lên tới 85%.
Hiện nay, phương pháp “Shisa Kanko” được nhìn nhận như là một phương pháp an toàn nghiệp vụ tại nơi làm việc của các ngành công nghiệp trên khắp Nhật Bản.

Chính từ những điều vô cùng đặc biệt kể trên, mà các nhà ga Nhật Bản đã có được một bản sắc rất riêng. Điều này giúp nó không bị lẫn lộn với các nhà ga ở bất kỳ quốc gia nào.


Uniwriter, theo CL