Thứ Bảy, 11 tháng 6, 2022

Giai thoại văn học: : "THỦ KHOA NGHĨA VÀ BÀI THƠ TỨ HỶ

Từ ngữ “NỘT NHO” ở bài viết này của thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa

Giai thoại văn học:

"THỦ KHOA NGHĨA VÀ BÀI THƠ TỨ HỶ"

"Tứ Hỷ" là một quan niệm của người Trung Hoa, có nghĩa là 4 điều vui mừng trong thiên hạ. Quan niệm này bắt nguồn từ bài thơ dân gian không rõ tác giả gọi là "Tứ Hỷ Thi" (bài thơ 4 điều vui mừng). Bài thơ này đã được các trường học ở thôn quê Trung Hoa ngày xưa dùng để dạy cho học sinh. Bài thơ được chép trong Dung Trai Tùy Bút của Hồng Mại đời Tống, nguyên văn (phiên âm Hán Việt) của bài thơ như sau:

久旱逢甘雨

鄉遇故知

洞房花燭夜

金榜掛名時

Cửu hạn phùng cam vũ

Tha hương ngộ cố tri

Động phòng hoa chúc dạ

Kim bảng quải danh thì

Dịch nghĩa:

Nắng lâu gặp mưa rào

Xa quê gặp bạn cũ

Đêm động phòng hoa chúc

Lúc thi đỗ, tên đề trên bảng vàng

Đại khái, bốn trường hợp ấy đều là những trường hợp mừng vui trong thiên hạ.

Tuy nhiên, theo thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa (là người vốn không ưa những người nịnh nọt văn chương Trung Hoa) bàn rằng: nếu chỉ ngần ấy thôi mà đã mừng, thì cái mừng ấy hãy còn chưa rõ ý, chưa phải là điều mừng vui nhất. Cụ thể như sau:

Câu thứ nhất: nếu nắng hạn 1 hay 2 tháng mà gặp trời mưa thì cũng chỉ là việc bình thường của thời tiết mà thôi.

Câu thơ thứ 2: khi một người xa quê hương (từ làng này sang làng kia) mà gặp người quen, bạn cũ cũng không có gì gọi là vui mừng lắm.

Câu thứ 3: trai lớn lấy vợ, gái lớn gả chồng, tất cả phải trải qua đêm hoa chúc vợ chồng là điều hiển nhiên. Ngày nào vợ chồng cũng có thể gần gũi thì mọi chuyện lại trở nên bình thường.

Câu thứ 4: Học trò đi thi, học hành chăm chỉ, đỗ đạt công danh, tên đề trên bảng vàng cũng chỉ là chuyện thường ngày trong lịch sử từ trước tới nay.

Theo cụ Bùi Hữu Nghĩa, ý thơ chưa đủ mạnh, cần phải thêm 2 chữ vào mỗi câu thì cái vui mừng mới trở nên tuyệt đối, thật là mừng. Bài thơ được thêm 2 chữ thành:

Nguyên văn:

Thập niên cửu hạn phùng cam vũ

Thiên lý tha hương ngộ cố tri

Hòa thượng động phòng hoa chúc dạ

NỘT NHO kim bảng quải danh thì

 Dịch nghĩa:

Mười năm nắng hạn gặp mưa rào

Xa quê ngàn dặm gặp bạn cũ

Nhà sư đêm động phòng hoa chúc

HỌC TRÒ DỐT được đề tên bảng vàng

 Rõ ràng là:

mười năm nắng hạn gặp mưa rào thì nhất định mừng vui khôn xiết; Xa quê hương ngàn dặm mà gặp người quen thì không cần phải nói. Nhà sư mà được động phòng thì... còn gì vui bằng...; Người học dốt đi thi mà đỗ đạt, tên khắc bảng vàng thì là điều tuyệt nhất.

http://luukhamhung.blogspot.com/2016/03/thu-khoa-nghia-va-bai-tho-tu-hy.html

 

Mời Xem : Tạp Ghi Và Phiếm Luận :TỨ KHOÁI Của NGƯỜI XƯA- Đỗ Chiêu Đức

1 nhận xét:

Trường thi Hương Nam Định, kỳ thi năm Tân Mão [1891]

  Trường thi Hương Nam Định, kỳ thi năm Tân Mão [1891], các thí sinh đang lều chõng đi thi, một cụ làm bài xong ra ngoài ngồi, còn các cụ kh...