Trong số những phi công đầu
tiên người Việt có Phan Thất Tạo, Cao Đắc Minh, Felix Xuân Nha, Đỗ Hữu
Vị, nhưng đại úy (capitaine) Đỗ Hữu Vị, được xem là anh hùng nổi tiếng
nhất. Đến nỗi, nhà nước Pháp cho phát hành tem mang hình ông.
Đỗ Hữu Vị sinh năm 1883 tại Chợ Lớn, là con thứ năm trong số 11 người con của của tổng đốc Đỗ Hữu Phương.
Sau bậc tốt nghiệp trung học tại trường
Janson-de-Sailly (một trường nổi tiếng vào bậc nhất ở Paris bấy giờ), Đỗ
Hữu Vị nhập trường sĩ quan Saint-Cyr vào năm 1904. Năm 1906 ông ra
trường với quân hàm thiếu uý (sous-lieutenant) trong binh đoàn Lê dương
số 1. Năm 1910, Đỗ Hữu Vị vào trường quân sự lái máy bay (l’école
militaire de pilotage)
Sau khi tốt nghiệp với chức vị trung úy
phi công. Cuối năm 1911, ông trở thành phi công người Việt đầu tiên,
được chọn cùng Victo Ménard thực hiện chuyến bay vòng quanh nước Pháp
lần thứ nhất. Vào thời điểm đó, ngành hàng không còn rất sơ nên sự kiện
này rất được chú ý và còn được ghi vào sử sách.
Năm 1914, người Pháp đưa ông về VN, trở
thành phi công người Việt đầu tiên bay biểu diễn trên bầu trời Sài Gòn,
Hà Nội. Dân An Nam vô cùng khâm phục và hãnh diện. Suốt một quãng thời
gian dài, cái tên Đõ Hữu Vị trở thành tiêu điểm trong hầu hết các câu
chuyện ở Đông Dương. Ông còn bay biểu diễn cả ở Viêng Chăn và Phnôm
Pênh.
Khi đại chiến thứ nhất bùng nổ, Đỗ Hữu
Vị trở về đơn vị chiến đấu tại Pháp. Về Pháp và tham gia lực lượng hàng
không trinh sát trong Thế chiến thứ nhất, ông lập nhiều công tích và
được chính phủ Pháp tặng thưởng huân chương Bắc Đẩu Bội tinh ngũ đẳng.
Năm 1915, trên đường trở về đơn vị sau
một trận đánh, máy bay của Đỗ Hữu Vị rớt vì bị bão cuốn, ông bị thương
nặng gẫy cánh tay trái, hàm mặt và phần sọ bên dưới, hôn mê 9 ngày. Cuối
cùng ông đã sống sót.
Không được lái máy bay nữa, Đỗ Hữu Vị,
với quân hàm đại úy, xin trở về quân đội Lê dương số 1, được phong chỉ
huy đội quân số 7 có khoảng từ 100 đến 300 lính, chiến đấu trên mặt trận
vùng Somme, là mặt trận khốc liệt nhất thời ấy.
Ngày 9/7 năm 1916, trong một cuộc tấn
công quân Đức trên địa bàn giữa hai làng Belloy-en-Santerre và Estrée,
Đỗ Hữu Vị xung phong, và bị trúng nhiều phát đạn. Ông đã hi sinh ngay
trên trận tuyến.
Thi hài của ông được an táng tại làng
Dompierre thuộc vùng Somme. Năm 1921, người anh cả của ông là Đỗ Hữu
Chấn đã cho chuyển hài cốt của ông về an táng trong phần mộ gia đình tại
Việt Nam.
Trước năm 1945, phố Cửa Bắc ở Hà Nội có
tên là phố Đỗ Hữu Vị. Ở Sài Gòn trước kia cũng có một con đường mang tên
Đỗ Hữu Vị, chạy từ bùng binh chợ Bến Thành đến chợ cũ, giáp đường
Charner (nay là đường Nguyễn Huệ), nay được đổi tên thành đường Huỳnh
Thúc Kháng, quận 1.
Ngày nay ở Pháp có con đường mới mang tên Do Huu Vi thuộc thị trấn Laffaux vùng Picardie.
Người Việt Nam rất tài giỏi
Trả lờiXóa