DO THÁI: NGƯỜI Á RẬP BÊN LỀ PHỐ ĐÔNG CỔ THÀNH JERUSALEM

    Cỗ thành Jerusalem, nơi ba tôn giáo Do Thái giáo, Thiên chúa giáo và Hồi giáo sống cạnh bên nhau, nhưng coi như là không thấy nhau trong suốt bao nhiêu năm qua. Đối với người Palestine, phần đất đông Jerusalem phải là thủ đô của một quốc gia Palestine mà họ mơ ước từ hàng chục năm nhưng với người Do Thái, là đất của họ từ 2000 năm xưa, chiến thắng cuộc chiến sáu ngày năm 1967, đã cho phép họ chiếm lấy toàn thành phố thì Jerusalem là biểu tượng thời đại vinh hiển của Do Thái. 

    1 góc Jerusalem,ảnh Wikipedia

    

    Trong 50 năm qua, những ai đã can dự trong việc điều đình, chấm dứt sự kình chống hận thù giữa hai bên Do Thái- Palestine, đều có chung một kết luận là, rồi một ngày nào đó, vấn đề Jerusalem phải đi đến chung cuộc. Cái ngày đó, sẽ phải đến nhưng người ta chưa dám quả quyết là ngày nào. Hội nghị vấn đề hoà bình, dưới sự bảo trợ của Hoa Kỳ bao nhiêu lần rồi cũng không đi đến đâu. Người Palestine sẽ vui mừng, người Do Thái sẽ giận dữ, chuyện như thế nào cũng không ai nói được, nhưng tại khu phố Abi Tor hay một nơi nào đó trong lòng cỗ thành Jerusalem, người Á Rập vẫn còn phải sống như họ đã sống như những bóng mờ bên lề đường phố.

    Bên phần đất phía người Do Thái sống ở thành phố Abitor, công viên xanh rì, hoa nở muôn màu hương thơm ngào ngạt, đèn dường sáng rực và rác rưới được chỡ đi dẹp dọn sạch sẽ thường xuyên. Một người mù lòa cũng có thể nói, cho người ta biết là khu người Á Rập ở bắt đầu từ đâu, sau trụ điện nào và mùi vị ra sao. Nơi đó, ngược lại với phía Do Thái, rác rưới chỉ được chỡ đi do tiền thuê mướn từ chủ nhà quanh vùng, có trả tiền thì xe rác mới tới. Trẻ con Á Rập chơi đùa ngoài đường vì khu của họ không có công viên hay vườn chơi công cộng. Hình như người Á Rập tại thành phố Abi Tor có tiếng là trộm cắp đủ thứ từ xe hơi, xe đạp và ngay cả chó. Việc đó xảy ra vì người Do Thái có đủ thứ trong khi người Á Rập không có gì. Trộm cắp cũng là hành động trả thù ghen tức. Cuốn điện thoại niên giám của Jerusalem, phần bản đồ của vùng người Á Rập sống để trống trơn, như là một nơi hoang dã, chưa ai khám phá của vùng Amazon Nam Mỹ ở thế kỷ 19.

    Dù cam chịu những ngang trái trong đời sống hàng ngày, không một ai trong số người Á Rập sống tại Jerusalem, muốn thành phố này bị chia làm hai, ngăn cách bởi hàng rào kẻm gai trong những năm 1948 cho đến 1967. Người Á Rập từ phiá đông Jerusalem đổ về Do Thái để tìm việc làm sinh sống và hưởng chút ít dịch vụ y tế. Có tin đồn Jerusalem sẽ bị chia đôi, đã gây ra  làn sóng người Á Rập nộp đơn xin quốc tịch Do Thái nhưng chỉ có con số ít may mắn. Đa số người Palestine sống ở đây, có quốc tịch Jordanian. Việc đông đảo người Á Rập xin làm dân Do Thái đã cho người ta hiểu một chuyện không nói ra từ họ. Dù có phần nào bị ngược đãi nhưng người Á Rập sợ rằng, nếu họ lọt vào sự kiểm soát của Palestine thì đời sống họ sẽ trăm bề khổ sở hơn, trước sự tranh chấp quyền bính như ở West Bank và Gaza hiện nay. Lợi tức trung bình hàng năm của người Á Rập phía đông Jerusalem khoảng 4000 đô la trong khi người Do Thái phía tây là 19 ngàn đô la. Tuy ít hơn nhưng nó cũng gấp đôi, gấp ba số tiền trung bình mà người Palestine có ở West Bank. Người Á Rập ở đông Jerusalem biết rằng, trên bình diện kinh tế, đời sống họ sẽ tốt đẹp dưới sự cai trị của Do Thái hơn là của Palestine.

    Người Á Rập, để sống còn an bình, họ đã phải “biến hoá tùng quyền”, như những bài học họ đã theo trong quá khứ và hiện tại khi đi về phía bên kia tây Jerusalem. Họ thường mặc đồ giống thanh niên Do Thái, tới ngang trạm kiểm soát quân Do Thái, người Á Rập đổi đài phát thanh trong xe, hát nhạc Do Thái và nói vài tiếng Do Thái với lính gát. Trong hoàn cảnh này, anh Obaidat, một người làm vườn Á Rập lên chức trưởng nhóm trông coi của sở thú Tish Family tâm sự rằng, anh đã phải sống trong hai thế giới khác biệt nhau, một khi phải cố giữ sự quân bình giữa công ăn việc làm và truyền thống tập quán Hồi giáo của gia đình. Đó là việc không dễ dàng, đi phố mua sắm trong khu thương mại Jerusalem, Obaidat phải dùng tiếng Do Thái nói chuyện với vợ con trong hy vọng là không ai ngó tới, nhưng kể từ lúc vợ anh đội khăn choàng Hồi giáo, gia đình anh trở thành mục tiêu khiêu khích tức khắc. Obaidat vẫn còn may mắn, sở thú nơi anh làm việc gồm đủ thành phần, công nhân hồi giáo, thiên chúa giáo, do thái giáo vui vẻ làm việc với nhau. Ông giám đốc sở thú đã không khoan nhượng cho những người Do Thái Orthodox quá khích, đòi đuổi nhân viên người Á Rập làm việc tại nhà ăn, vì họ cho là người Á Rập sẽ có dịp đầu độc người Do Thái.

    Giống như người nhân viên sở thú, đã học được cách sống bên kia vùng tây, anh nhân viên cứu thương tình nguyện cho đòan cứu thương MDA Do Thái, Nasser cười vui khi nói rằng, anh bị nghi ngờ đủ thứ chứ không phải một. Anh cũng không biết phải nghĩ gì đây trong tình thế người Á Rập trong cái áo khoát mang ngôi sao David. Đoàn cứu thương MDA có khoảng 75 người Á Rập làm việc tình nguyện trong số 1500 nhân viên ở thành phố Jerusalem, MDA cho biết họ sẽ tuyển nhận thêm nhiều nữa. Không phải chỉ vì những người này thành công trong vùng phiá đông, một vùng thường không tìm thấy tên đường, mà họ còn được tin cậy bởi người Do Thái cực đoan Haredi Jew, những người theo phái này không chấp nhận sự giúp đở của người Do Thái giáo khác, mặc dù cũng là người Jew như mình. Khi xe cứu thương tới cửa, điều họ mong chờ là nhân viên người Á Rập, cho nên họ rất biết ơn.

    Nhân viên cứu thương người Á Rập, chỉ mới có được sự tin cậy của chính người Á Rập khoảng vài năm trước đây, sau khi họ cứu sống một người có chức sắc trong hàng ngủ dân quân tự vệ Palestine ở cỗ thành. Tại đông Jerusalem, người Palestine không còn ném đá vào xe cứu thương, một biểu tượng của bọn áp chế Do Thái. Sự chia đôi hai phiá đông tây cũng còn nguyên vết hằn lớn trong tâm tư người Á Rập. Xe cứu thương chỉ được phép chạy vào khu phía đông với sự hộ tống từ xe cảnh sát Do Thái. Việc này đôi khi nguy hiểm vì không có kịp thời gian cấp cứu cho nên chính nhân viên Á Rập như anh Nasser chẳng hạn, đã dùng xe của mình đến đón bệnh nhân đem về trạm, trước khi cảnh sát đến. Đôi khi nổi đau, còn dày vò hơn cho chính mình, như trong trường hợp Nasser lúc có bom cảm tử nổ tại trạm xe buýt. Là nhân viên cứu thương, trong khi anh và bạn bè lo cứu người bị thương thì người Do Thái đứng bên đường chỉ họ, bảo là chính người Á Rập mấy anh giết người rồi mấy anh lại tới đây cứu người. Lời nói đó, tuởng chừng như lưỡi dao nhọn đâm sâu vào tim mình. Phía người Do Thái thì họ đã mất đi thân nhân nhưng về phía người Palestine thì không có quyền đòi cho mình một đất nước để sống. Anh bị dằn co giữa hận thù và chán chường. Cái gì anh có thể làm lúc đó là tập trung vào nghề và cố giữ người bị thương đừng chết thêm nữa.

    Người Á Rập và người Do Thái luôn luôn nghĩ về quá khứ và về cỗ thành Jerusalem của họ theo hai cái nhìn khác biệt nhau. Người Do Thái sẽ nhìn năm 1948, năm độc lập mở đầu, người Á Rập lại nhìn nó như là một tai ương. Với người Jew, năm 1967 là năm mà cái thành phố bất khả phân chia Jerusalem thuộc quyền của họ lần đầu tiên kể từ sau khi đế quốc La Mã tàn phá cỗ thành. Với người Á Rập, năm 1967 là năm bắt đầu của sự thống trị của ngoại nhân. Nhưng cho dù họ có muốn hay không muốn, theo định mệnh của đất trời, Do Thái và người Palestine phải sống cùng chung một thành phố nhỏ. Alian, một anh nhân viên cứu thương người Á Rập khác ghi nhận rằng, gần đây người Á Rập của anh ở đông Jerusalem, trong quá khứ đã không chịu hiến máu vì sợ máu sẽ đem cho kẻ thù Do Thái, nay đã không còn thái độ đó nữa rồi.

  

     Một lần nữa dù muốn hay không, định mạng do thượng đế an bày tuy có nghiệt ngã nhưng Á Rập và Do Thái vẫn phải sống bên nhau, cùng chia nhau con đường, ngôi chợ, tàn cây và có khi ngay cả máu. Từ đó nếu họ chia sẻ quyền sống bằng nhau hơn, tại cổ thành Jerusalem, thì cái địa ngục ở một nơi xa nào đó sẽ bớt người đi tới dù người đó là người Do Thái hay những người Á Rập đang đứng bên lề đường phố Jerusalem.

Thuyên Huy

Radio FM974 Melbourne