Thử nghiệm lâm sàng trên động vật cho thấy rằng lợi khuẩn có thể giảm bớt lo lắng và trầm cảm (iStock/Antonio Diaz)
Suốt thế kỷ XX, người ta xem vi khuẩn như kẻ thù. Từ khi các nhà khoa học phát hiện ra vi sinh vật là nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm, mọi nỗ lực đã được thực hiện để ngăn chặn những kẻ xâm lược vô hình này.
Nhưng trong khoảng 20 năm trở lại đây, các nhà khoa học đã và đang tìm hiểu một khía cạnh mới của vi khuẩn, làm thay đổi mô hình nghiên cứu khoa học, từ ‘tìm cách chống lại’ sang ‘cùng tồn tại’. Khoa học hiện nay cho rằng một hệ vi khuẩn đa dạng và khỏe mạnh là điều cần thiết đối với sức khỏe.
Ở một khía cạnh nào đó, thực ra chúng ta nên được gọi là vi khuẩn hơn là con người. Số lượng tế bào vi khuẩn trên cơ thể người nhiều gấp 10 lần so với tế bào con người. Phần lớn vi khuẩn trong cơ thể chúng ta, với tổng khối lượng khoảng 3 pounds (1,36kg), sống trong đường ruột. Các nhà khoa học gọi những vi khuẩn nội sinh trong ruột này là hệ sinh khuẩn.
Kể từ khi định nghĩa về hệ sinh khuẩn được tìm ra, chúng ta đã có một kiến thức phổ thông hoàn toàn mới, đó là để có được hệ thống tiêu hóa tốt và hệ thống miễn dịch mạnh mẽ phải có một hệ vi khuẩn khỏe mạnh. Nhưng nghiên cứu hiện nay cho thấy rằng sức khỏe của đường ruột cũng có nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ của bạn.
Các thử nghiệm lâm sàng trên động vật trước đây đã chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy rằng lợi khuẩn có thể giảm bớt sự lo lắng và trầm cảm. Một nghiên cứu đã được công bố ngày 23 tháng 5 trên tạp chí Nghiên cứu Tâm thần đã củng cố thêm cho ý kiến này.
Trong học kỳ mùa thu năm 2014, khoảng 700 sinh viên theo học tại lớp nhập môn về tâm lý của Đại học William và Mary đã được phát cho một bảng câu hỏi trắc nghiệm về chế độ ăn, mức độ hoạt động và tình trạng tinh thần. Các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng những người ăn nhiều thực phẩm lên men hơn ít có xu hướng chịu đựng những lo âu về mặt xã hội.
Tập thể dục thường xuyên cũng đóng một vai trò nhất định trong trạng thái tinh thần của học sinh, nhưng không nhiều bằng các loại thực phẩm lên men. Nghiên cứu kết luận rằng các loại thực phẩm lên men “có thể có tác dụng bảo vệ đối với các triệu chứng lo âu xã hội ở những người có nguy cơ di truyền cao hơn”. Mặc dù vẫn cần phải nghiên cứu thêm về vấn đề này nhưng những kết quả này gợi ý rằng, ăn các loại thực phẩm có chứa lợi khuẩn “có thể được xem là một sự can thiệp có nguy cơ gây hại thấp để giảm lo âu xã hội”.
Dựa trên phát hiện mới này, các nhà nghiên cứu kêu gọi các quan chức về tâm thần học và y tế cộng đồng phải nghiêm túc xem xét các tác động của chế độ ăn uống đến sức khỏe tâm thần.
Sự liên kết giữa ruột và não
Theo Tiến sĩ Raphael Kellman, một nhà tâm lý học làm việc ở New York chuyên nghiên cứu về hệ sinh khuẩn thì có mối liên kết phức tạp đến không ngờ giữa não và ruột. Ông cho rằng hệ sinh khuẩn không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng của chúng ta, mà nó còn ảnh hưởng đến hoạt động chức năng và phát triển của não theo thời gian.
Kellman cho rằng “Hệ sinh khuẩn liên lạc với não thông qua nhiều cơ chế”. “Những đường liên lạc này bao gồm các thần kinh dẫn truyền trực tiếp do hệ sinh khuẩn sản sinh ra. Nó trao đổi thông tin với não thông qua dây thần kinh sọ não số 10 cũng như qua hệ tuyến giáp trạng trong quá trình báo động căng thẳng – vùng dưới đồi não, tuyến yên, tuyến thượng thận”.
Việc điều trị gần đây đối với các loại rối loạn thần kinh tập trung vào các thay đổi trực tiếp đối với phản ứng hóa học của não, mức độ xoắn của các chất hóa học thần kinh dẫn truyền với hy vọng điều chỉnh sự cân bằng. Nhưng tương lai của việc điều trị sức khỏe thần kinh có thể tập trung nhiều đến đường ruột hơn là não, chú trọng đến thực phẩm hơn là thuốc. Cuối cùng, 95 % chất dẫn truyền thần kinh của cơ thể được sản xuất ở bên trong ruột.
Chế độ ăn kiêng chú trọng đến hệ sinh khuẩn
Đơn thuốc của Kellman dành cho sức khỏe não bộ bắt đầu với những gì bạn ăn. Liệu trình này được chỉ rõ trong cuốn sách của ông “Chế độ ăn kiêng chú trọng hệ sinh khuẩn”.
Xét đến độ kiêng khem thì chế độ ăn của Kellman tương đối dễ theo. Nó không yêu cầu nghiêm khắc về ca-lo, đạm, béo hay tinh bột. Giai đoạn khó nhất là những tuần đầu khi các thức ăn như đường, sữa và gluten bị giảm khẩu phần nhằm giải quyết vấn đề liên quan đến thành ruột. Nhưng Kellman khẳng định rằng mọi người không phải trải qua sự thèm ăn điển hình khi thực hiện chế độ này.
Theo ông “Những người thực hiện chế độ ăn này không bao giờ cảm thấy thực sự họ đang ăn kiêng. Họ giảm cân mà không cần nỗ lực. Không hề phải đấu tranh. Đây là một con đường dễ dàng hơn rất nhiều.”
Các thực phẩm dễ chịu
Dĩ nhiên, chế độ ăn kiêng của Kellman đặc biệt khuyến khích các thức ăn được lên men theo cách truyền thống – như rau quả ngâm chua, sữa chua và bắp cải muối kiểu Đức – nhưng cũng tập trung vào các thực phẩm và các chất bổ sung với một loại chất xơ đặc biệt được gọi là inulin.
Inulin có trong nhiều loại rau như măng tây, củ đậu (jicama), hành và tỏi. Các loại rễ thảo như rau diếp xoăn, cây bồ công anh và củ ngưu bàng thậm chí chứa nhiều hàm lượng chất xơ này hơn. Các chất bổ sung inulin thường được sản xuất từ Atiso Jerusalem.
Bạn đã nghe đến lợi khuẩn. Inulin thường được xem là thức ăn của lợi khuẩn. Không giống như các chất bổ sung acidophilis vốn dĩ chỉ hỗ trợ một loại khuẩn đường ruột, chất xơ inulin là nguồn thức ăn cho hàng trăm loại vi khuẩn có lợi được tìm thấy trong một đường ruột khỏe mạnh. Và Kellman cho rằng chính sự đa dạng của vi khuẩn giúp cho hệ sinh khuẩn được khỏe mạnh.
Theo Kellman “Hệ sinh khuẩn không khỏe mạnh và kém đa dạng có thể gây viêm nhiễm cho toàn cơ thể”. “Sự thiếu đa dạng có thể là một nhân tố khiến rối loạn sự tự miễn dịch, bao gồm lupus ban đỏ, bệnh thấp khớp, bệnh suyễn, bệnh viêm loét đại tràng và bệnh viêm ruột”.
Kellman cho rằng trong khi hầu hết mọi người tập trung vào lợi khuẩn để nuôi dưỡng hệ sinh khuẩn, chú ý đến thức ăn cho lợi khuẩn là lựa chọn hợp lý hơn. Các chất bổ sung lợi khuẩn riêng lẻ có thể được sử dụng với các mục đích đặc biệt nhưng các chất bổ sung thức ăn cho lợi khuẩn thì tốt cho việc chăm sóc sức khỏe đường ruột nói chung.
Kellman nói “Tôi nghĩ hầu hết mọi người đang dùng lợi khuẩn không có mục đích và không thực sự hiểu biết”. “Việc làm này của họ không mang lại nhiều hiệu quả. Tốt hơn họ nên lưu ý đến thức ăn cho lợi khuẩn.”
Những người bị đầy hơi có thể là do hệ sinh khuẩn của họ có quá nhiều một loại vi sinh vật. Kellman có những bệnh nhân bị bệnh nấm candida (ruột có quá nhiều men) hoặc bên trong thành ruột có thêm lớp ký sinh. Các loại thảo dược như oregano và tỏi giúp kiểm soát những vi sinh vật hiếu chiến này trước khi nó lan rộng ra.
Các lợi ích đối với não
Một hệ sinh khuẩn khỏe hơn nghĩa là ít bị viêm nhiễm hơn, giảm nguy cơ của các bệnh thoái hóa não như Alzheimer and Parkinson.
Đối với việc điều trị sự rối loạn tâm trạng, sử dụng thức ăn để làm mạnh hệ sinh khuẩn có nguyên lý hoạt động rất khác biệt so với các thuốc điều trị tâm lý.
“Bằng cách cải thiện hệ sinh khuẩn thực ra chúng ta có thể nhìn thấy sự thay đổi tích cực trong tâm trạng, chức năng nhận thức và chức năng hoạt động” Kellman đã đề cập.
“Đây không chỉ là đang loại trừ trạng thái tồi tệ – sự trầm cảm hay lo sợ – mà nó thực sự đang tạo ra cảm xúc và trạng thái tích cực. Khá nhiều người cảm thấy lạc quan và nắm quyền kiểm soát cơ thể khi sử dụng chế độ ăn kiêng cải thiện hệ sinh khuẩn. Bạn không thấy được tác dụng đấy nếu dùng thuốc chống trầm cảm.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét