Nguồn: Matt Bruenig, “No, Finland Is Not a “Capitalist Paradise”, Jacobin, 09/12/2019.
Biên dịch: Lê Lam
Ở Phần Lan, chính phủ sở hữu gần một phần ba tài sản của quốc gia và 90% người lao động được công đoàn bảo đảm theo hợp đồng lao động. Có thể đó không phải là chủ nghĩa xã hội, nhưng cũng không phải là một “thiên đường của tư bản”, như tờ New York Times đã khẳng định một cách lạ lùng vào cuối tuần qua.
Cuối tuần qua, Anu Partanen và Trevor Corson đã đăng một bài trên tờ Thời báo New York “Finland Is a Capitalist Paradise” cho
rằng Phần Lan thực sự là “một thiên đường của tư bản”. Đây là một
bài báo rất quen thuộc với những ai theo dõi thảo cuộc luận
này. Nó nói rằng Phần Lan có thuế cao và một nhà nước phúc lợi hào
phóng, nhưng sau đó nói rằng đất nước này khá tư bản và có lẽ thậm chí
còn tư bản hơn Mỹ nhiều.
Không giống như hầu hết những người viết kiểu bài này, các tác giả ở
đây không có ác ý. Partanen cố gắng đưa ra cho người Mỹ những hào
quang của một nhà nước phúc lợi toàn diện và
nghĩ rằng việc hạ thấp các khía cạnh xã hội hóa khác của nền kinh tế
Phần Lan là cách tốt để làm điều đó. Cô ấy rất có thể đúng về chiến lược
tu từ của mình, nhưng cuối cùng, điều đơn giản là mô hình kinh tế
Phần Lan không phải là chủ nghĩa tư bản thông thường với những lợi ích
xã hội hào phóng.
Trước hết, chính phủ Phần Lan sở hữu gần một phần ba tài sản quốc
gia. Với Hoa Kỳ, để đạt được tỉ lệ đó, chính phủ Hoa Kỳ cần
chuyển khoảng 35 nghìn tỷ đô la tài sản sang sở hữu công.
Người Phần Lan cũng có một khu vực công rộng lớn, có nghĩa là nó
không chỉ là sự giàu có được xã hội hóa nhiều hơn mà cả sản xuất cũng
vậy. Khoảng 1/4 người lao động Phần Lan được tuyển dụng trong các dịch
vụ công của chính phủ như nuôi giữ trẻ, giáo dục và chăm sóc sức khỏe.
7% khác được tuyển dụng trong các doanh nghiệp nhà nước như hãng hàng
không quốc gia, Finnair.
Để có được tỉ lệ như Phần Lan, Hoa Kỳ cần chuyển 24,7 triệu lao
động từ khu vực tư nhân vào khu vực công. Ngoài lĩnh vực bưu chính,
Amtrak và chính quyền Thung lũng Tennessee, Hoa Kỳ cần mở rộng phạm
vi đầu tư tới các doanh nghiệp như American Airlines, Exxon Mobil và
Verizon.
Ngoài các lĩnh vực được xã hội hóa rõ ràng về sở hữu công và sản xuất
công, Phần Lan cũng có một phong trào lao động rộng lớn và mạnh mẽ,
đem lại cho người lao động Phần Lan quyền lực đáng kể đối với nền kinh
tế. Khoảng 90 phần trăm người lao động Phần Lan là thành viên của
các nghiệp đoàn lao động và được bảo đảm với hợp đồng lao động
của công đoàn. Để đưa nước Mỹ lên tới mức độ của Phần Lan, cần phải
đưa thêm 119 triệu công nhân vào các tổ chức công đoàn.
Như chúng ta đã được biết vài tuần trước, người lao động Phần Lan
cũng không chỉ là thành viên của công đoàn trên giấy tờ. Vào tháng
11 vừa qua, để đáp lại việc 700 nhân viên bưu điện bị cắt giảm lương,
khoảng 60.000 người lao động (trong một quốc gia 2,2 triệu công nhân) đã đình công,
khiến các cảng, đường sắt, xe buýt và hãng hàng không quốc gia ngưng
hoạt động. Việc cắt giảm lương sau đó đã bị hủy bỏ, và thủ tướng đã từ chức sau khi không công khai một cách rõ ràng trước dư luận về vấn đề này. 100.000 công nhân các ngành khác của Phần Lan dự định
sẽ đình công trong tuần này, gây thiệt hại sản xuất hàng trăm triệu
euro, như một phần của các cuộc đàm phán hợp đồng trong lĩnh vực công
nghiệp.[1]
Không có việc nào trong đó nói lên rằng Phần Lan là một xã hội xã
hội chủ nghĩa toàn diện, dù xã hội đó có thể có hình hài như thế nào.
Chắc chắn nó có thể và cần được xã hội hóa và thiên tả nhiều hơn
nữa. Tuy nhiên khi nói điều này, chúng ta không nên bỏ qua việc cần
nhìn vào Phần Lan thực sự khác với Hoa Kỳ như thế nào. Để phù hợp với
mô hình kinh tế của Phần Lan, Hoa Kỳ không chỉ cần xây dựng một nhà nước
phúc lợi xã hội dân chủ, mà còn phải xã hội hóa 35 nghìn tỷ đô la tài
sản, công đoàn hóa 120 triệu công nhân và chuyển 25 triệu công nhân
vào khu vực công.
Tóm lại, tương đối nhiều người ôn hòa ngưỡng mộ Phần Lan và hình
mẫu Bắc Âu nói chung, song họ dường như không bao giờ đếm xỉa đến các
đề xuất nhằm đưa Hoa Kỳ đi theo những hướng xã hội hóa này.
—————
[1] Nói một cách chính xác là công nhân làm trong ngành công nghiệp xuất khẩu (chú thích của ND).
Nguồn: Viet-studies
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
"Giáng sinh về bên xóm đạo Tha La" in trên báo Tây Ninh - thứ bảy 21.12.2024
Trong tiết trời se lạnh, từ trung tâm thị xã Trảng Bàng vào đến xóm đạo Tha La (phường An Hòa) dọc hai bên đường rực rỡ những hang đá mừng...
-
CON MỂN VÀ ĐIỀM BÁO KHÔNG MAY MẮN Con thú rừng có tên “ Mển ” hay“ Mang” , còn gọi là hoẵng , kỉ , là mộ...
-
Năm nào cũng vậy, do thức dậy sớm đi chợ sớm, nên má là người đầu tiên mở ngày ba mươi Tết ra. Không biết có phải số má cực, vía má cực kh...
-
Bối cảnh lịch sử: Nguyễn Du (chữ Hán: 阮攸; sinh ngày 3 tháng 1 năm 1766–1820), tên tự Tố Như (素如), hiệu Thanh Hiên (清軒), biệt hiệu Hồ...
Bài viết này rất hay
Trả lờiXóa