Cuộc
đời của nữ danh y thời nhà Minh – Đàm Doãn Hiền và bộ sách Nữ y tạp
ngôn của cô có thể nói là huyền thoại bất tử và niềm kiêu hãnh của vùng
đất Giang Nam.
Lịch
sử Trung Quốc có nhiều bậc kỳ nữ, ví dụ tứ đại mỹ nữ, tứ đại tài nữ, và
còn có cả tứ đại nữ thần y. Họ lần lượt là Nghĩa Hủ thời Tây Hán, Bào
Cô thời Tấn, Trương Tiểu Nương Tử thời Tống và Đàm Doãn Hiền thời Minh.
Dưới đây là chuyện đời của một trong bốn vị nữ thần y đó.
Đàm
Doãn Hiền (1461-1556), là người huyện Vô Tích thuộc Nam Trực phủ Thường
Châu, nàng sinh năm thứ 5 Thiên Thuận thời nhà Minh, trong một gia đình
làm nghề y gia truyền. Ông nội Đàm Phục và bà nội Như Thị là danh y nổi
tiếng thời bấy giờ, tuy nhiên hai người con trai đều học hành đỗ đạt và
không nối nghiệp cha mẹ. Có lẽ cũng vì vậy, khi thiên kim tiểu thư của
người con trai Đàm Cương là nàng ra đời, với tư chất thông minh, xinh
đẹp hơn người, lại dịu dàng nhã nhặn nàng được bà nội vô cùng yêu quý.
Đàm Doãn Hiền là thiên kim trong một gia đình có truyền thống làm nghề y
Bà nội – người thầy dạy y đầu tiên của Đàm Doãn Hiền
Thiên
ý vốn khéo sự an bài, bởi hết mực yêu thương cháu gái, lại nghĩ con
trai không kế thừa nghề y, bà nội cô liền nảy sinh ý định muốn truyền
thụ y thuật cho cháu gái. Ban đầu, Như Thị không hy vọng Doãn Hiền trở
thành thầy thuốc, bởi thời ấy không coi trọng phụ nữ tham gia vào những
công việc mà trước nay chỉ có đấng nam nhi đảm trách.
Như
Thị truyền nghề cho cháu có lẽ cũng đã phải trải qua bao cân nhắc: Nữ
tử hiểu chút dược lý, trong cuộc sống mà có thể giúp ích cho đời, đồng
thời lòng nhân từ của thầy thuốc, cũng có thể nuôi dưỡng thiện tâm cho
cháu gái, điều này có khi còn tốt hơn cả những thuyết giáo trong sách
vở.
Từ
đó về sau, bà nội bắt đầu đảm nhận làm thầy giáo vỡ lòng dạy y thuật và
đủ các loại y dược kinh điển cho cô. Tuổi còn nhỏ, nhưng được bà nội
dạy dỗ chăm sóc nên nàng ra sức học hành chăm chỉ, trước khi thực sự lớn
lên và hiểu chuyện nàng hầu như đã học xong những cuốn y học truyền
thống như “Nạn kinh”, “Mạch quyết”. Đồng thời còn có thể giúp ông bà nội
sao chép phương thuốc, pha chế dược liệu, y thuật nhờ đó ngày càng nâng
cao.
Nhưng
cuộc đời thật khó lường, biến cố bắt đầu sau khi Doãn Hiền xuất giá.
Lấy chồng không lâu, nàng bị mắc chứng khí huyết không điều hòa
không thể mang thai. Đây là một căn bệnh vô cùng khó chữa của phụ nữ
thời cổ đại. Nhà chồng và nhà mẹ đẻ lo lắng định mời thầy lang trong
vùng tới thăm bệnh, nhưng nàng lại kiên quyết tự khám, tự kê đơn bốc
thuốc…
Lấy
chồng không lâu, Đàm Doãn Hiền vì bệnh mà không thề mang thai. Nàng
không cho người nhà mời thầy thăm khám mà âm thầm bí mật tìm đọc sách
thuốc, tự bắt mạch và kê đơn bốc thuốc
Một
người phụ nữ lại dám cả gan làm như vậy, sự táo bạo này khiến bà nội
nàng sửng sốt và một mực phản đối. Nàng không vì thế mà tranh cãi với
người nhà, chỉ âm thầm bí mật tìm đọc sách thuốc, tự bắt mạch và kê đơn
bốc thuốc. Nếu có thầy thuốc đến khám thì đem kết quả tự chẩn đoán ra để
khiêm tốn thỉnh giáo và đều được họ tán đồng.
Càng
tự tin hơn với y thuật của bản thân, nàng tự mình pha chế thảo dược và
uống. Qua mấy tháng, bệnh quả nhiên đã khỏi một cách thần kỳ. Sau khi
khỏe lại, nàng sinh hạ cho chồng ba cô con gái và một cậu con trai kháu
khỉnh. Về sau mỗi khi con cái bị bệnh, Doãn Hiền kiên trì tự mình điều
trị, thường thì thuốc vào là bệnh hết, y thuật ngày càng trở nên thuần
thục.
Sứ mệnh thiên phú
Khi
Đàm Doãn Hiền khoảng 50 tuổi, bà nội qua đời, nàng vì quá đau buồn mà
bệnh cũ lại tái phát. Bệnh càng ngày càng nặng không rõ căn nguyên giày
vò khiến nàng nằm liệt giường suốt bảy tháng. Có nhiều lúc tưởng chừng
như hấp hối, nàng vô hồn thầm nghĩ mình có thể sắp sửa đi theo bà nội.
Tuy nhiên vẫn cố gắng gượng, thản nhiên suy xét, quyết tâm tự chữa bệnh
cho mình như xưa. Nhưng các phương thức trị liệu đều vô hiệu mà các thầy
thuốc khác cũng đành bó tay.
Vào
thời khắc tưởng chừng như tuyệt vọng, một giấc mộng thần kỳ đã mang cho
nàng tia hy vọng sống sót. Đêm khuya hôm ấy, khi đang nằm trên giường
nửa ngủ nửa thức thì bất ngờ nàng nhìn thấy gương mặt hiền lành của bà
nội. Bà đến trong giấc mộng, chính là để chỉ phương thuốc bí truyền giúp
nàng cải tử hoàn sinh.
Bà
nội hiền từ nói: “Bệnh của con không chết, bài thuốc chính là trong mấy
cuốn sách được lưu giữ tại Đàm gia. Sau đó, bà còn hy vọng khi khỏe lại
có thể dốc lòng hành nghề cứu dân và đưa y thuật được lưu truyền rộng
rãi.
Bởi
những hạn chế của chế độ phong kiến nam nữ thụ thụ bất thân, Đàm Doãn
Hiền quyết định rời nhà, ra ngoài thăm khám cho các bệnh nhân nữ.
Sau
khi tỉnh mộng, nàng lập tức sai người tìm sách và đi bốc thuốc, quả
nhiên kỳ tích lại đến, bệnh hoàn toàn được chữa khỏi. Tổ tiên hiển linh,
truyền lại sứ mệnh thiên phú, cuối cùng nàng đã minh bạch việc học y
của mình. Đó không đơn thuần chỉ là chăm sóc và ở bên cạnh người thân
thích, mà còn cần bao dung từ bi cứu giúp chúng dân.
Thời
xưa nam nữ thụ thụ bất thân, nữ tử muốn mời thầy chữa bệnh có rất nhiều
hạn chế khắt khe. Khi người phụ nữ bị bệnh, người nhà tới kể bệnh cho
thầy thuốc và qua đó để được kê đơn bốc thuốc. Cũng bởi hạn chế đó, có
rất nhiều loại bệnh khó lòng được chẩn đoán đúng, làm cho nhiều chị em
không được chữa trị kịp thời, chỉ có thể nhẫn chịu và làm bệnh tật dai
dẳng kéo dài. Bởi những hạn chế đó, Doãn Hiền quyết định rời nhà, ra
ngoài thăm khám cho các bệnh nhân nữ. Từ đó danh tiếng về y thuật và y
đức của nàng lan xa, bệnh nhân tìm đến nhờ nàng chữa bệnh rất
đông. Không lâu sau, nàng được mời vào cung chuyên chăm sóc sức khỏe cho
hoàng hậu và các công chúa hoàng thất và vang danh khắp đất nước.
Lập ngôn lập đức
Mặc
dù tiếng tăm lừng lẫy nhưng nàng không hề kiêu ngạo, lời dặn dò của bà
nội trong giấc mộng năm nào vẫn văng vẳng bên tai, làm nàng không dám
buông lỏng yêu cầu đối với bản thân. Được kết duyên với y đạo, được
truyền thụ những tinh hoa trí tuệ y thuật của tổ tiên, hơn nữa đã trở
thành một nữ đại phu có bàn tay thần diệu, nàng muốn đem kinh nghiệm
tích lũy được biên soạn thành sách, tạo phúc đời sau. Nàng bèn tuyển
chọn 31 ca mình đã tự khám chữa bệnh và sắp xếp lại thành cuốn “Nữ y tạp
ngôn”. Cũng để tưởng nhớ ân huệ của người thầy dạy y thuật từ thủa vỡ
lòng, nàng đem tiểu sử cùng những trải nghiệm thần kỳ của mình viết
thành lời tựa của cuốn sách.
Nữ y tạp ngôn là bộ sách đầu tay lưu lại 32 ca trị bệnh tiêu biểu của Đàm Doãn Hiền
Đàm
Doãn Hiền là nữ tử, chăm sóc đều là bệnh nhân nữ, điều này khiến “Nữ y
tạp ngôn” không chỉ là trứ tác của một nữ y đầu tiên thời bấy giờ, mà
còn là một bộ chuyên khảo phụ khoa hiếm có. Những người phụ nữ được đề
cập trong sách, có nữ đồng tóc trái đào, cũng có bà lão tuổi thất tuần,
còn có những phu nhân ở độ tuổi sinh đẻ…
Nữ
y tạp ngôn không chỉ ghi chép lại bệnh lý, phương thuốc, mà còn được
ghi lại cả căn nguyên sinh bệnh của từng trường hợp. Có nữ tử bởi vì
chồng nạp thiếp mà ghen ghét sinh bệnh, có nữ tử vì chồng nhiều năm trêu
hoa ghẹo liễu mà vô sinh, còn có nữ tử mang thai không muốn sinh, tự
mình phá thai cuối cùng đã sinh bệnh. Những sự việc đau lòng này bệnh
nhân luôn muốn giữ kín, chỉ khi gặp gỡ nữ danh y với tấm lòng nhân hậu
mới có thể không ngại ngùng mà trải lòng.
Cuốn
sách này không chỉ là những phương thuốc chữa bệnh, mà hơn cả là một
tấm lòng hành thiện cứu người của nữ thần y. Có lẽ thiện hạnh vô tư đã
làm cảm động trời xanh, tuổi thọ của Đàm Doãn Hiền vốn là 73 tuổi, nhưng
mãi đến 96 tuổi bà mới nhẹ nhàng rời đi. Mà trong cuộc đời bà, mỗi ngày
trôi qua đều tận sức cứu người, tận tâm thực hiện sứ mệnh mà ông trời
giao phó.
Kiên Định biên dịch
(tc chuyển)
Câu chuyện rất hay, xin cảm ơn
Trả lờiXóa