Sau 50 năm nằm dưới ách thống trị của Nhật Bản (1895-1945), đảo Đài Loan trở về tay người Trung Hoa khi chính quyền Quốc dân đảng (QDĐ) của Tưởng Giới Thạch tiếp quản đảo này từ tay quân Nhật vào ngày 25/10/1945. Tướng Trần Nghi (Chen Yi), một tay chân thân tín của Tưởng Giới Thạch được bổ nhiệm làm Toàn quyền Đài Loan. Việc làm đầu tiên của Chen Yi là ra lệnh đóng cửa và tịch thu tài sản của gần 500 cơ sở kinh tế do quân Nhật quản lý trước đó và cả những cơ sở kinh tế của người Đài Loan hợp tác với Nhật. Động thái này đã khiến việc sản xuất bị đình trệ, công nhân thất nghiệp và nhất là giá cả nhiều mặt hàng thiết yếu tăng cao. Dần dần, các ngành kinh tế trọng yếu đều rơi vào tay người thân của Chen Yi và những người này tha hồ thao túng trước sự làm ngơ của cảnh sát và quân đội. Chỉ trong hai năm nắm quyền, Toàn quyền Chen Yi đã đẩy Đài Loan vào khủng hoảng, lạm phát tăng cao, tham nhũng, hối lộ lộng hành khắp nơi.
Trong bối cảnh như vậy, đã xảy ra một sự kiện. Trưa ngày 27/2/1947, khi tổ chức trấn áp những kẻ buôn bán thuốc lá lậu tại một khu chợ ở trung tâm thành phố Đài Bắc, một nhân viên cảnh sát định thu giữ một túi xách đựng thuốc lá của một phụ nữ lớn tuổi. Lo sợ bị thu giữ, người phụ nữ kiên quyết chống lại nên đã bị nhân viên cảnh sát rút súng bắn chết. Giận dữ, những người chung quanh xông vào hành hung viên cảnh sát khiến anh ta bắn bừa vào đám đông làm 1 người chết rồi bỏ chạy về đồn. Đám đông liền đuổi theo vây chặt đồn cảnh sát và yêu cầu giao nộp viên cảnh sát giết người để họ xét xử. Do bị từ chối rồi sau đó phát hiện viên cảnh sát giết người được che chở và chạy thoát đến một nơi an toàn khác nên đám đông ném gạch đá và xông vào phá đồn cảnh sát khiến viên chỉ huy ra lệnh nổ súng.
Từ đó bạo lực bùng phát và lan nhanh vào ngày 28/2/1947 (con số 228 được lấy từ ngày và tháng xảy ra sự kiện). Toàn quyền Chen Yi ra lệnh cho quân đội và cảnh sát bắn thẳng vào đám đông để trấn áp bạo loạn làm hàng chục người chết và bị thương. Sự việc này càng khiến cho làn sóng giận dữ tăng cao rồi lan nhanh khắp đảo Đài Loan. Toàn quyền Chen Yi buộc phải rời Đài Loan về đất liền và đại diện đám đông đã nắm quyền. Một chính quyền mới với thành phần là trí thức, sinh viên, chủ nhà máy, công nhân gồm 32 người được thành lập để tạm điều hành đảo Đài Loan và lập tức đưa ra yêu cầu cải cách bộ máy chính quyền và ổn định kinh tế Đài Loan cho Tưởng Giới Thạch. Một tối hậu thư cũng được chính quyền tạm ở Đài Loan đưa ra là nếu không được đáp ứng yêu cầu, người dân Đài Loan sẽ kiến nghị Liên Hiệp Quốc quản lý và điều hành Đài Loan. Nhiều người còn đề nghị Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc hỗ trợ về quân sự để thành lập một quân đội riêng cho Đài Loan.
Thẳng thừng từ chối các yêu sách của chính quyền mới ở Đài Loan, Tưởng Giới Thạch tập trung quân đội, giao cho Chen Yi chỉ huy để tái chiếm Đài Loan. Cuộc tái chiếm Đài Loan bắt đầu vào ngày 8/3/1947. Do yếu thế, lực lượng nổi dậy bị trấn áp khắp nơi. Binh lính QDĐ lạm dụng việc được lệnh bắn bỏ bất cứ ai chống lại nên tha hồ cướp bóc, hãm hi.ếp rồi bắn chết thường dân vô tội. Tạp chí Time của Mỹ số ra ngày 7/4/1947 cho rằng đã có từ 2.000 đến 4.000 người dân Đài Loan bị binh lính QDĐ giết hại chỉ trong hơn 20 ngày (từ ngày 8 đến 31/3/1947). Sau khi hoàn thành việc tái chiếm Đài Loan, Toàn quyền Chen Yi tiến hành một chiến dịch thanh trừng đẫm máu với việc bắt giữ, tra tấn và cả thủ tiêu bất cứ ai nghi vấn tham gia làm loạn hay có hành động chống lại QDĐ. Các trường học có sinh viên, học sinh tham gia làm loạn đều bị đóng cửa vô thời hạn. Sinh viên, học sinh tham gia làm loạn đều bị bắt giữ, tra tấn, xử tù và thủ tiêu. Doanh nhân, công nhân tham gia làm loạn cũng chịu chung số phận. Tài sản của họ đều bị tịch thu, cha mẹ, con cái đều bị quản thúc. Cho đến năm 1987, tức là 40 năm sau khi xảy ra Sự kiện 228, khi chính quyền Đài Loan bãi bỏ chế độ thiết quân luật, vẫn còn hàng ngàn người có liên quan đến vụ bạo loạn vào tháng 2/1947 bị giam giữ và quản thúc tại nhiều nhà tù đặc biệt.
Trong suốt một thời gian dài sau khi xảy ra Sự kiện 228, chính quyền QDĐ ở Đài Loan nghiêm cấm việc bàn thảo hay công khai việc lật lại hồ sơ Sự kiện 228. Việc nghiêm cấm này đã làm cho cả một thế hệ trẻ ở Đài Loan không hề hay biết đến việc cha, ông của họ bị thảm sát vào năm 1947. Mãi đến đầu năm 1992, gia đình những nạn nhân của sự kiện này mới tập hợp lại trong một phong trào có tên gọi Công lý và hòa bình. Phong trào này đưa ra kiến nghị yêu cầu chính quyền Đài Loan phải làm sáng tỏ sự kiện thảm sát dân thường của chính quyền QDĐ vào năm 1947. Thế nhưng phải đợi đến năm 1995, khi Lý Đăng Huy (Lee Ten Hui), từng tham gia cuộc bạo loạn vào tháng 2/1947, lên nắm quyền tại Đài Loan, thì Sự kiện 228 mới được từng bước làm sáng tỏ. Trong một động thái tích cực, chính quyền Đài Loan quyết định lấy ngày 28/2 hàng năm làm ngày toàn quốc tưởng nhớ những nạn nhân của Sự kiện 228. Một công viên ở trung tâm thành phố Đài Bắc cũng được mang tên Công viên 228.
Trong một nỗ lực hàn gắn lại nỗi đau của những gia đình có người thân là nạn nhân của Sự kiện 228, chính quyền Đài Loan quyết định hỗ trợ về tiền bạc, nhà ở, công ăn việc làm cho tất cả các thành viên trong gia đình của nạn nhân. Vào tháng 1/2000, một ủy ban điều tra về Sự kiện 228 do chính quyền Đài Loan thành lập đã kết luận, có thể đã có đến 10.000 người bị thảm sát chỉ trong vòng từ 28/2/1947 đến 31/3/1947. Tuy nhiên, trong một báo cáo độc lập có tên gọi Những điều chưa hề biết về Sự kiện 228, do nhà báo kiêm nhà sử học người Đài Loan Li Ao thực hiện từ một cuộc điều tra kéo dài trong vòng 5 năm thì con số nạn nhân thực tế bị thảm sát trong "Sự kiện 228" phải lên đến 30.000 người. Có rất nhiều nạn nhân của cuộc thảm sát 228 thuộc về tầng lớp tinh hoa của Đài Loan thời ấy. Trong số đó, có các ông Wu Kim-Lian – biên tập viên của báo Đời sống mới Đài Loan (Taiwan New Life); ông Lin Mao-Sheng – Trưởng khoa Mỹ thuật (Dean of Arts) của trường Đại học Đài Loan (Taiwan University) và là giáo sư tiến sỹ đầu tiên của Đài Loan tốt nghiệp tại Mỹ; bác sỹ Gwo Zhon-Tan – Giám đốc Bệnh viện I-Lun của Đài Bắc; và họa sỹ nổi tiếng Tan Ting-pho.
Lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn ngày 26/2/2017 thông báo giải mật toàn bộ 4.617 tài liệu, với khoảng 1,37 triệu trang, liên quan đến vụ thảm sát hàng chục ngàn người nổi dậy ở hòn đảo này. Bà Thái cũng công bố kế hoạch 3 năm nhằm điều tra vụ thảm sát và những diễn biến sau đó. Ngoài ra, còn có khoảng 990.000 trang hồ sơ hiện do 83 ban ngành lưu trữ sẽ được xếp vào diện chờ chuyển giao cho chính quyền Đài Loan và quá trình chuyển giao sẽ hoàn tất vào cuối tháng 6.
Một tài liệu cực kỳ quan trọng trong số các tài liệu được giải mật là bức điện mà Trần Nghi gửi đến Tưởng Giới Thạch xin chi viện để đàn áp các cuộc nổi dậy, do Viện Sử học Đài Loan công bố hôm 23/2/2017. Theo đó, bức điện đề ngày 2/3/1947 đã thể hiện trò hai mặt của Trần Nghi khi cố gắng câu giờ với phe nổi dậy nhằm chờ lực lượng hỗ trợ từ đại lục. Chủ tịch Viện Sử học Đài Loan Ngô Mật Sát cho biết viện này từng tổng hợp 18 quyển sách về Sự kiện 228 dưới thời cựu lãnh đạo Trần Thủy Biển và dự án đã được khôi phục sau khi đảng Dân tiến (DPP) của bà Thái giành chiến thắng. Giáo sư Trần Thúy Liên tại Đại học Đài Loan cho biết các sử gia từng truy tìm bức điện của Trần Nghi nhưng mọi nỗ lực đều vô vọng. Theo bà, bức điện là bằng chứng cho thấy Trần Nghi một mặt hứa hẹn cải cách và kêu gọi người dân không tham gia biểu tình, một mặt hối thúc Tưởng gấp rút chi viện. Cụ thể, Trần Nghi vào ngày 1/3/1947 đã đồng ý thành lập một ủy ban nhằm hòa giải mâu thuẫn giữa người dân và quân đội, nhưng ngày hôm sau ông đã gửi điện cho Tưởng và khi quân tiếp viện đến thì cuộc thảm sát bắt đầu. Một số tài liệu mới phát hiện khác thể hiện Quốc dân đảng lúc đó đã sử dụng một hệ thống giám sát toàn diện nhằm khiến người dân trên đảo lo sợ.
Phát biểu trước thềm kỷ niệm 70 năm Sự kiện 228, bà Thái cam kết chính quyền Đài Loan sẽ điều tra vụ việc, công bố sự thật và truy trách nhiệm những người liên quan để thay đổi hiện trạng chỉ có nạn nhân nhưng không có thủ phạm: Chúng tôi sẽ không quên cũng như không che giấu. Tôi sẽ chỉ đạo các cơ quan tiếp tục phân loại các hồ sơ và sự thật nằm trong bóng tối suốt 70 năm sẽ được phơi bày. Trong nỗ lực xoa dịu những bức xúc của gia đình các nạn nhân Sự kiện 228, người đứng đầu cơ quan văn hóa Đài Loan Trịnh Lệ Quân đã thông báo từ ngày 23/2/2017 sẽ dừng việc phát bài hát tưởng nhớ Tưởng Giới Thạch tại đài tưởng niệm ông ở Đài Bắc. Cơ quan này cũng dừng việc bán các bức tượng và văn phòng phẩm có hình ảnh của Tưởng Giới Thạch từ ngày 10/2.
Hình 1 và 2: Những người biểu tình bị xử bắn.
Hình 3: Người dân Đài Loan tưởng nhớ các nạn nhân.
Hình 4: Trần Nghi.
Từ LongPhan-Nhóm Lịch Sử Hiện Đại
bài rất hấp dẫn
Trả lờiXóa