FM 974 :Tích Lan: Người Thiểu Số Tamil Với Nổi Buồn Không Tên Trên Đá

Chuyện Thế Giới Trong Tuần

Thứ Hai 31/07/2017

     

    Dọc theo bải biển, người ta dựng lên một tượng đá, hình người đàn ông gầy còm, ôm bà vợ trên tay, quần áo rách bương cùng đứa con gái ngơ ngác đứng bên cạnh và cái nghĩa địa nhỏ đặt lưa thưa rãi rác những viên đá nhỏ xíu, được xem là biểu tượng để nhớ lại những gì xãy ra trong cuộc nội chiến gần ba thập niên ở Tích Lan, nhưng hình như nó không đem lại tốt đẹp như người ta muốn.

    Bức tượng đá được khánh thành hôm 18 tháng 5 năm 2016, kỷ niệm lần thứ năm, ngày cuộc chiến kết thúc, và cũng được xem như để cử hành ngày chiến thắng của chính phủ Tích Lan đối với nhóm loạn quân người Tamil. Một năm sau, cảnh sát được lệnh tòa án, ngăn chận linh mục Elil Rajendram, linh mục người Tamil, là người hậu thuẩn cho dự án này, không được chủ tọa lễ đặt thêm một số viên đá, có khắc tên những người Tamil đã chết trong suốt cuộc chiến. Ngày hôm sau, sau khi có sự kháng cáo của luật sư Kumaravadivel Guruparan, chủ tịch phân khoa luật của trường đại học Jaffna, tòa án đồng ý cho linh mục Rajendram làm việc đó nhưng chỉ được làm trong khuôn viên nhà thờ, tên của nạn nhân từ đó nằm khuất mắt công chúng không ai biết tới và cũng trong thời gian này, linh mục   Rajendram đã bị chính quyền mời tới hạch hỏi bốn năm lần. Cảnh sát cho biết, tên người trên một số viên đá là tên của những người loạn quân tổ chức LTTE (Liberation Tigers of Tamils Eelam), được biết đến dưới tên “Tamil Tigers”, mặc dù luật sư Guruparan nói rằng, việc kỷ niệm tưởng nhớ tên của những người LTTE không cấm trong bất cứ đạo luật hiện hành nào của Tích Lan, trong buổi lễ, cảnh sát không đưa ra bằng chứng cụ thể để xác định tên tuổi của người thuộc nhóm LTTE, mà chỉ dựa trên nghi ngờ.

    Mullivaaikaal, bải biển nơi có sự việc xãy ra, địa điểm chính, nằm dọc theo một cửa biển hẹp, nơi loạn quân Tamil Tigers, bị quân đội Tích Lan tàn sát trong một trận chiến đẩm máu nhất của cuộc nội chiến tháng 5 năm 2009, có hàng chục ngàn người chết, chính quyền Tích Lan đã cho dựng lên một số bia đá, hình tượng kỷ niệm sự chiến thắng và công nhận chiến tranh không còn nữa nhưng cái chiến thắng đó, không là của những ai, đã tham gia trong hàng ngủ LTTE hay thường dân Tamil, người đã chịu nhiều đau khổ vì chiến trận. Từ chối không cho những gia đình bình thường vui mừng hay ngay cả tưởng nhớ người chết, chính quyền Tích Lan cho rằng, họ phải thỏa mản áp lực từ các nhóm Phật giáo bảo thủ, một khi họ không đồng ý cho phép những tên loạn quân sắt máu khủng bố Tamil Tigers được cái vinh hạnh này. Người đứng đầu chính quyền tỉnh Northern, cũng là cựu thẩm phán tối cao pháp viện Tích Lan, ông Canagasabapathy Vigneswaran, đã lên tiếng mạnh mẽ bênh vực cho quyền lợi người Tamil trong những năm gần đây.

    Được hỏi tại sao ông không có thể đặt một bức tượng kỷ niệm người Tamil chết ngay trước văn phòng mình, vì ở đó có nhiều khoảnh đất trống kế bên cổng vào, ông có hơi buồn buồn trả lời, nếu ông tạo áp lức nhiều hơn trong vần đề này, ngay cả ông có thể ngồi tù, chính quyền đã có quá đủ những cuộc họp dài về chuyện dựng tượng tưởng nhớ rồi, hảy để cho ai đó làm. Cũng cùng câu hỏi đó với một sĩ quan cao cấp của quân đội, ông này nhìn nhận, trong chiến trận, quân đội Tích Lan có gây ra một số hành động không đúng và tàn nhẩn nhưng người dân miền Nam Tích Lan vẫn còn có nhiều ý kiến tiêu cực và ác cảm với nhóm LTTE, cho nên việc lập nên biểu tượng tưởng nhớ nạn nhân người Tamil hay loạn quân LTTE bị ngăn cản, đó là do xã hội chớ không phải do quân đội muốn như vậy, nhưng theo cá nhân vị sĩ quan này, ông tin rằng những mô hình tưởng nhớ sẽ xảy ra trong tương lai, đồng thời như ông ghi nhận, nhiều tiến bộ đã được thấy, cho tới hôm nay, ngay cả các buổi lễ tưởng niệm tư nhân bị cấm đoán nhưng việc cữ hành với công chúng thì không sao.

    Cuộc nội chiến 30 năm ở Tích Lan vẫn còn là một đề tài tranh cải nhưng kể từ khi tổng thống Maithripala Sirisena, người có đầu óc thực tiển và ôn hòa lên nắm quyền năm 2015, với sự hậu thuẩn của nhóm sắc tộc thiểu số Tamil, hòa hợp hòa giải đã được đưa ra bàn cải trước công chúng, chính quyền hiện nay, đã cho thiết lập một văn phòng đoàn kết và hòa giải (ONUR), đứng đầu bởi cựu tổng thống Chandrika Kumaratunga. Nhiều kế hoạch và chương trình đoàn kết và hòa giải có giá trị đã được đưa ra, tập trung vào các lảnh vực cần quan tâm đến như tuổi trẻ, huấn luyện nghề, đời sống canh nông và xây dựng nhà cửa cho những người dân bị mất mác, thiệt hại phải tỵ nạn vì cuộc chiến, nhưng ở tỉnh Northern, nơi có đa số người sắc tộc Tamil sinh sống, cũng là nơi chiến trận ác liệt nhất, vẫn còn tỏ ra hoài nghi về thực tâm của chính quyền, vì hầu hết dự án, từ trên xuống dưới đều do giới chức chinh quyền và lực lượng an ninh cảnh sát làm lấy, những thứ mà người dân địa phương chú tâm là, người mất tích, đất đai bị quân đội chiếm đóng.

    Một số quan sát viên thời cuộc, chẳng hạn như ông Ruki Fernando, một người hoạt động cho nhân quyền tranh cải về hiệu quả của các dự án hòa giải mà chính quyền đưa ra, ông cho rằng cho tới khi nào, những vấn đề nói trên được đưa ra bàn luận công khai, hiện thời các dự án này không gây được niềm tin của người Tamil bao nhiêu, cũng theo ông, thay vì hành xử quyền lãnh đạo của mình, chính quyền Colombo lại trở thành con rối cho quân đội và giới bảo thủ cực đoan Phật giáo. Trong suốt cuộc chiến, một con số người dân đã phải chạy bỏ nhà cửa ruộng vườn tại vùng bắc và đông Tích Lan, khi họ trở lại nhà năm 2009, đất đai của họ đã bị quân đội chiếm đóng, ngay tại bán đảo Jaffna không thôi, quân đội hiện giữ hơn 10 ngàn mẫu đất, phân nửa số đó đang dùng làm căn cứ quân sự.  Quân đội không phủ nhận, cho biết tiến trình hoàn trả đất đai đã có nhiểu tiến bộ nhưng nhấn mạnh, vì lý do an ninh cho nên chưa được hoàn tất như dân chúng đòi hỏi.

    Trong mấy tháng vừa qua, đã có nhiều cuộc biểu tình do dân làng tổ chức, yêu cầu các lực lượng an ninh hoàn trả tài sản cho họ, đây là một chuyện không thể nào có trong thời gian mà cựu tổng thống cực đoan Mahinda Rajapaka cầm quyền. Trong khi các cuộc biểu tình như thế gây được sự chú ý mạnh mẽ từ báo chí và các đảng chính trị Tamil, và có vài trường hợp, dân làng thành công nhưng phần lớn đều bị người ta bỏ lơ, cũng có những lần tập trung tưởng niệm tại nhiều địa điểm khác, đòi hỏi chính phủ cho biết tin tức về những người mất tích trong chiến tranh. Từ năm 1994, chính quyền nhận hơn 65 ngàn khiếu nại có liên quan tới người mất tích, vì không có giấy khai tử nên thân nhân còn sống đã gặp rắc rối trong việc mở trương mục ngân hàng, thừa kế hay tái kết hôn. Việc này kéo dài khá lâu, cho tới ngày 20 tháng 7 vừa qua, chánh quyền Tích Lan mới chính thức cho thiết lập “văn phòng người mất tích”. Đất đai, người mất tích và bia tượng tưởng niệm là những thí dụ quan trọng của việc hòa giải, những thử thách tương tự cũng đã gây khó khăn không ít, kình chống nhau trong xã hội như tại bắc Ái Nhĩ Lan trước đây, giáo dục, dự án phát triển có thể tiến hành được, nếu những vấn đề nhạy cảm này vẫn chưa được nêu lên.

    Quốc tế hiện đang thúc đẩy một sự chuyển đổi công lý rộng lớn tại Tích Lan, cả hai, hệ thống tòa án cũng như các ủy hội đặc biệt cho các vấn đề hòa giải, xem ra không có nơi nào sẽ dễ dàng thực hiện, nhưng dù sao đi nữa, trong cùng một lúc, việc trưng bày tên của một số nạn nhân chiến tranh người Tamil, trên bờ biển miền bắc Tích Lan có thể gọi là một chỗ nhỏ nhoi cho một sự bắt đầu.

   

Thuyên Huy

Mon 31.07.2017