Vanvn- Ý tưởng về việc sử dụng một bộ lịch gồm 13 tháng, mỗi tháng 28 ngày, từng được ủng hộ mạnh mẽ đến nỗi thế giới suýt chọn nó làm hệ thống chính thức.
Lịch tưởng chừng như là một hệ thống cố định, bất di bất dịch xuyên suốt lịch sử. Thực tế, những tranh cãi về nó đã diễn ra gay gắt kể từ thời xa xưa. Lịch hiện đại bắt đầu hình thành vào năm 45 trước Công nguyên, khi hoàng đế Julius Cesar thêm ngày nhuận vào lịch La Mã để tạo ra lịch Julian. Lịch này đã được sửa đổi khoảng 1.500 năm sau bởi giáo hoàng Gregory XIII để tạo ra lịch Gregory (Dương lịch) như ngày nay.
Sau Thế chiến I, các đại diện từ hàng chục quốc gia đã gặp nhau tại hội nghị của Hội Quốc Liên (tiền thân của Liên Hợp Quốc) ở Geneva, Thụy Sĩ, với hy vọng thống nhất một bộ lịch phổ quát có thể đoàn kết thế giới.
Năm 1923, Hội Quốc Liên thành lập Ủy ban Điều tra Đặc biệt về Cải cách Lịch và bắt đầu chấp nhận các đề xuất. Mục tiêu là tạo ra một hệ thống theo dõi thời gian được chuẩn hóa hoàn hảo và Ủy ban đã nhanh chóng tập trung vào một kế hoạch mang tên Lịch Cố định Quốc tế (IFC).
Theo IFC, một năm sẽ có 13 tháng, mỗi tháng có 28 ngày. Tháng được tăng thêm được gọi là Sol, nằm giữa tháng 6 và tháng 7. Lợi ích của hệ thống này là tính đồng nhất, khi mỗi tháng đều bắt đầu vào chủ nhật và kết thúc vào thứ bảy. Ví dụ, ngày 26 hàng tháng luôn rơi vào thứ năm. “Ngày lễ thế giới”, được thêm vào sau khi hết tháng 12, sẽ nâng tổng số ngày trong năm lên 365.
IFC cũng có năm nhuận với quy luật giống lịch Gregory. Trong trường hợp đó, tháng 6 sẽ có 29 ngày.
Đề xuất trên có vẻ hấp dẫn với nhiều người. Nhưng không phải ai cũng tin rằng một bộ lịch mới sẽ đoàn kết cả thế giới.
Đặc biệt, người Do Thái có một mối quan tâm lớn. Ngày nghỉ của họ, ngày Sabbath, rơi vào thứ bảy hàng tuần. Với một ngày được thêm vào sau khi hết tháng 12, chu kỳ 7 ngày của người Do Thái, được cho là do Thượng Đế quy định, sẽ không còn ăn khớp với các ngày trong tuần nữa. Sabbath, ngày cấm làm việc đối với người Do Thái, mỗi năm sẽ diễn ra vào một ngày khác trong tuần, và không nhất thiết phải vào cuối tuần.
Viễn cảnh ngày Sabbath không còn rơi vào thứ 7 đã khiến thế giới Do Thái nổi giận. “Vào thời khắc bình minh của tất cả những đau khổ và vỡ mộng này và trên bờ vực của những biến động, Hội Quốc Liên vẫn có thể nghĩ rằng bắt tay vào một công việc viển vông như sửa lịch là điều đáng làm”, giáo sĩ trưởng Do Thái ở Anh Joseph Hertz than thở trong một bài viết năm 1931.
“Ngay khi gần như cả thế giới cuối cùng cũng thống nhất về một bộ lịch, Hội Quốc Liên lại quyết định bắt đầu một kỷ nguyên mới đầy bối rối cho nhân loại”, ông viết, nhắc đến việc lịch Gregory đã mất nhiều thời gian mới được thế giới chấp nhận.
Tuy nhiên, IFC lại được một số doanh nhân rất ưa chuộng, trong đó có người sáng lập Kodak, George Eastman. Với lịch Gregory, việc so sánh lợi nhuận giữa các tháng có trở ngại là số ngày của các tháng không giống nhau.
Trong một bài báo ủng hộ cải cách năm 1927 trên tạp chí Outlook với tiêu đề Chúng ta có nên loại bỏ lịch không?, các biên tập viên khẳng định các tháng có thể thay đổi được vì chúng không bị ràng buộc với bất kỳ hằng số thiên văn nào. “Một ‘tháng’ không có nghĩa gì cả. Một ngày có ý nghĩa gì đó. Một năm có ý nghĩa gì đó. Nhưng một tháng ư?”, họ viết.
Năm 1928, Eastman đã triển khai IFC trong nội bộ Kodak và chi tiền để thuyết phục phần còn lại của thế giới làm theo. Không lâu sau, 140 công ty Mỹ đã tham gia cùng ông, duy trì lịch 13 tháng cho hoạt động kinh doanh của họ và đặt cược rằng cải cách lịch sẽ tiếp tục thu hút được chú ý.
Khi đề xuất về lịch mới tiếp tục được thúc đẩy vào mùa xuân năm 1931, các nhà lãnh đạo Do Thái đã lên tiếng phản đối quyết liệt. Ngày 9.6, giáo sĩ trưởng Hertz và các giáo sĩ khác đã chia sẻ quan ngại của họ với Ủy ban Lịch, nhưng những lời phê bình mang màu sắc tôn giáo của họ đã bị bác bỏ vì cho là “phóng đại”. Ủy ban tiếp tục dồn toàn lực hướng tới một hội nghị diễn ra vào tháng 10, nơi IFC sẽ được đưa ra biểu quyết.
Hội nghị lần thứ tư của Hội Quốc Liên về Truyền thông và Vận tải bắt đầu vào ngày 12.10.1931. Hàng trăm đề xuất về lịch đã được đệ trình, nhưng chỉ có một đề xuất thực sự được xem xét: IFC. Thái độ của các đại biểu chính phủ tại hội nghị cho thấy IFC sẽ được thông qua.
Vào ngày khai mạc, giáo sĩ trưởng Hertz là một trong những người phát biểu đầu tiên. Ông lưu ý rằng hàng nghìn giáo đoàn Do Thái trên khắp các châu lục phản đối việc biến ngày Sabbath thành một ngày không cố định vào thứ bảy. Nhưng những người ủng hộ cải cách lịch coi đây chỉ là vấn đề của một số ít người.
Lúc này, Arthur I. LeVine, một giáo sĩ Do Thái có ảnh hưởng nhập cư vào Mỹ năm 16 tuổi, đã lên tiếng nêu ra hàng loạt vấn đề của IFC.
Ông chỉ ra rằng mọi phí bảo hiểm, kể cả hàng tháng hay hàng quý, mọi hợp đồng trên toàn thế giới sử dụng lịch Gregory đều sẽ phải làm lại. Trái phiếu đến hạn vào những thời điểm nhất định sẽ bị nhầm lẫn. Chưa kể, “con số 13 sẽ xuất hiện hàng triệu lần mỗi năm trong cuộc sống hàng ngày”. Người phương Tây coi 13 là con số không may mắn.
Lời giải thích của ông rất ngắn gọn nhưng dường như đã giúp thay đổi suy nghĩ của hội nghị. Nhưng một số vẫn tiếp tục bảo vệ quan điểm về thay đổi lịch. Đại biểu Tiệp Khắc tuyên bố không có người Do Thái nào ở nước ông phản đối IFC. Nhưng sau khi Hertz cho ông xem bằng chứng về các cuộc biểu tình ở 126 cộng đồng Do Thái trên khắp Slovakia, người này đã thay đổi quan điểm trong phiên họp tiếp theo.
Nhiều nhóm tôn giáo khác cũng bày tỏ lo ngại về việc thay đổi lịch. Những người theo đạo Cơ đốc Phục lâm có chung mối lo âu về ngày Sabbath. trong khi không ít đại biểu tranh luận về việc ngày cố định nào nên được ấn định cho Lễ Phục sinh. Phần Lan muốn tổ chức vào cuối mùa xuân; Na Uy ưu tiên ngày 20.4 để tránh trùng với mùa đánh bắt cá tuyết và Ireland từ chối tham gia nếu không có đồng thuận từ các cơ quan có thẩm quyền của giáo hội.
Và khi Colombia đề cập đến thư từ Tòa thánh gọi cải cách lịch là “nguy hiểm”, đề xuất về IFC dường như đã tan thành mây khói.
Những người ủng hộ IFC tiếp tục thúc đẩy nó tại các cuộc họp bổ sung trong nhiều năm sau đó, nhưng động lực đã không còn. Nỗ lực tạo ra một hệ thống lịch phù hợp với tất cả mọi người đã biến thành thứ mà gần như tất cả đều không hài lòng.
VŨ HOÀNG
Theo VnExpress
Nỗ lực tạo ra một hệ thống lịch phù hợp với tất cả mọi người đã biến thành thứ mà gần như tất cả đều không hài lòng.
Trả lờiXóa