Nhắc đến tranh dân gian, người Việt luôn nhớ tới tranh Đông Hồ mộc mạc trên giấy điệp sáng trong, óng ánh những đường vân như mây trời. Nhưng ít ai biết rằng trong tranh ẩn chứa thông điệp giúp gia đình bình an, thịnh vượng. Điển hình trong dòng tranh Tết Đông Hồ là bức ‘Đàn lợn’ với những xoáy âm dương trên mình.
Trong dân gian có rất nhiều những sự
vật, hiện tượng mang tính biểu tượng, và con heo là một hình ảnh của sự
sinh sôi, nảy nở, ấm no, phát triển. Chẳng vậy mà ông bà xưa có câu:
“Giàu nuôi chó, khó nuôi heo”, hay: “Đàn bà thì phải nuôi heo/ Thời vận
đang nghèo nuôi chẳng đặng trâu”. Hình ảnh người phụ nữ với tính âm như
Đất, đại diện cho sự sinh sôi, nuôi nấng vạn vật, thì phải biết nuôi heo
để tăng gia cho gia đình, giúp đức lang quân chăm lo cho gia đình sung
túc, đầm ấm.
Thế nên tranh dân gian có vẽ con heo hay
được mua về treo trong nhà ngày Tết để cầu mong điềm may mắn, phúc lộc,
thịnh vượng sẽ đến với gia chủ trong năm mới. Tranh Đông Hồ
không những thể hiện hình tượng phồn thực thông qua đàn heo đông đúc, mà
còn giải thích lý do dẫn tới sự sinh sôi, tăng trưởng này. Thông qua đó
nhắn nhủ con người phải biết thuận theo quy luật đó để đạt được cuộc
sống an nhiên, hanh thuận.
Ai cũng biết những xoáy âm dương trên
mình heo mẹ và heo con là thể hiện của sự vận động không ngừng và chuyển
hóa qua lại giữa Âm và Dương. Theo thuyết Âm Dương vốn là nền tảng
trong văn hóa phương Đông hay dịch nòng nọc của người Việt cổ đại, thì
vũ trụ vốn bắt đầu từ hư vô, sau đó sinh ra hai yếu tố đối ngược mà lúc
đó vẫn còn đang quện vào nhau như trong vỏ trứng gọi là Thái Cực. Rồi
Thái Cực phân ra thành hai cực âm dương hay nòng nọc tách biệt gọi là
Lưỡng Nghi. Từ đó dưới sự tác động qua lại, hai khái niệm, vật chất hay
nhân tố này sinh ra những nhân tố mới giúp tạo nên sự đa dạng của sự
sống.
Vì thế, trong kiến thức cổ đại, hai nhân
tố đối lập mà cân bằng này là nguồn gốc của sự sinh sôi, phát triển đa
dạng của mọi sinh mệnh trong vũ trụ bao la. Vì thế trên lưng heo mẹ và
heo con mới có các xoáy âm dương đại diện cho Lưỡng Nghi.
Trên thân mỗi con heo đều có hai xoáy,
nhưng vì sao ở heo mẹ thì hai xoáy cùng chiều, trong khi heo con có chú
có hai xoáy cùng chiều, có chú lại là hai xoáy ngược chiều nhau?
Ở heo mẹ, có thể thấy mỗi xoáy đều được
cấu tạo từ một màu nóng và một màu lạnh, như vậy xoáy màu lạnh đại diện
cho tính âm, xoáy theo chiều kim đồng hồ, hay quay phần lồi sang bên
phải. Xoáy màu nóng đại diện cho dương, xoáy ngược chiều kim đồng hồ,
hay quay phần lồi sang bên trái. Theo câu “nam tả nữ hữu” từ thuyết âm
dương thì cũng có nghĩa bên phải đại diện cho tính âm, bên trái là
dương. Như vậy màu sắc và chiều quay của hai nửa xoáy đều cho ra kết quả
rằng nửa xoáy màu xanh là âm và nửa xoáy màu đỏ hay vàng là dương.
Xoáy trên thân heo mẹ quay theo chiều
kim đồng hồ tương đương với biểu tượng “)” (trăng lưỡi liềm lồi bên phải
trong dịch nòng nọc), nên có thể nói là đang ở trạng thái thiên về âm.
Hơn nữa, xoáy ở dưới mông heo mẹ cũng bị che bớt mất phần nửa dương, nên
âm trội hơn dương. Thế nên, tất nhiên heo mẹ là tính âm, giống cái.
Ở năm chú heo con, các xoáy lại không
giống nhau, có chú có hai xoáy xoay cùng chiều nhau, lại có chú hai xoáy
quay ngược chiều nhau, có cái thiên âm, có cái thiên dương… Như vậy,
xoáy cũng có tính “di truyền” như nhiễm sắc thể X, Y trên ADN vậy, thế
nên nó sẽ lấy một phần từ mẹ, một phần từ bố. Đó là lý do những chú heo
có hai xoáy thuận và ngược chiều nhau.
Trong tranh Đông Hồ, bức về đàn lợn âm
dương này có hai phiên bản. Và hai phiên bản này là đối ngược, cân xứng
với nhau. Thế nên ở phiên bản khác, heo mẹ sẽ mang trên mình hai xoáy
thiên về dương, hoặc có thể hiểu đó là heo bố chăng?
Dù ý nghĩa thật sự đằng sau sự phức tạp
thể hiện ở chiều xoay, màu sắc và sự kết hợp của các xoáy âm dương này
là gì, thì về mặt nông cạn nhất, có thể hiểu là ông cha ta muốn khẳng
định về một nền tảng văn hóa cơ bản của rất nhiều nền văn minh. Rằng
trong mỗi một sinh mệnh, sự vật đều có tồn tại âm dương, nhưng sẽ có sự
thiên về đặc tính nào đó để hình thành nên sự khác biệt về hình thức,
bản chất cũng như thiên chức của nó trong vũ trụ này. Sự vận động của âm
dương phải tiến tới cân bằng và uyển chuyển thì mới sinh ra sự sống
thuận theo đạo của Đất Trời. Âm dương giao cảo, hóa sinh vạn vật, vạn
vật sinh sôi biến hóa vô cùng.
Nguồn gốc của sự hanh thông, phúc lộc, bình an
Không thể có một sự kết hợp nào chỉ mang
trong đó đặc tính thuần âm (chỉ có âm) hoặc thuần dương (chỉ có dương)
lại có thể đem tới sự cân bằng và phát triển tốt đẹp. Thế nên một gia
đình, cũng là một sự kết hợp âm dương giữa người vợ và người chồng, phải
đạt tới sự cân bằng hỗ trợ lẫn nhau mà vẫn đảm bảo duy trì đặc tính
thiên âm, thiên dương hay thiên chức của mỗi người. Người phụ nữ dù mang
trong mình cả yếu tố âm và dương, nhưng là thiên âm, biểu tượng là Đất,
là cái tổ, hình trăng lưỡi liềm võng xuống trong ngôn ngữ nòng nọc trên
trống đồng Đông Sơn. Người đàn ông, ngược lại, biểu tượng là Trời, mái
vòm, hình trăng lưỡi liềm võng lên.
Người phụ nữ vì thế cần như Đất, dịu
dàng, nuôi nấng, dưỡng thành vạn vật. Người đàn ông cần như Trời, công
chính, cao vang, chở che vạn vật. Mỗi người thực hiện đúng thiên chức
của mình sẽ làm hoàn cảnh gia đình luôn hài hòa, năng lượng luôn tích
cực, tất sẽ là môi trường tốt để phúc khí sinh sôi, phát triển.
Những đặc điểm, đức tính tưởng chừng như
đối lập của Đất Trời, thực ra đều dựa trên sự vô tư, vô ngã, không đòi
hỏi phải được ghi nhận hay đáp đền. Đất nào có đòi hỏi gì đâu mà vẫn
nuôi dưỡng cỏ cây hoa lá, chim muông, mãnh thú. Trời cũng nào có điều
kiện gì đâu mà vẫn cho không khí mát lành, làm mưa, làm nắng. Đó là
thiên chức, là sự cho đi mà không có truy cầu.
Làm vợ hay làm chồng cũng không thể hoán
đổi vị trí lệch ra khỏi thiên chức với cái lý lẽ công bằng, bình quyền.
Mà thật ra đòi hỏi công bằng khi không dựa trên thiên chức, cấu tạo
sinh lý, bản chất của mỗi sinh mệnh lại chính là một sự bất công.
Những gia đình mà trong đó người vợ hùng
hổ, lớn tiếng hơn cả chồng, không chăm lo tới gia đình, hay người chồng
èo uột, biếng nhác, quỵ lụy, đều là môi trường không đủ cân bằng, yên
ổn, hài hòa cho sự nảy sinh những điều tốt đẹp.
Lệch khỏi luật của Đất Trời thì sao cầu được phúc khí?
Ngày nay, đàn ông nhiều người thiếu
quyết đoán, điệu bộ ẻo lả, bụng dạ hẹp hòi, chỉ nghĩ đến bản thân, hèn
kém. Đàn bà nhiều người lại mạnh bạo, xốc nổi chẳng còn phong thái hiền
hậu tú mỹ, hơn nữa chẳng còn e dè, kín đáo gì mà lẳng lơ đàng điếm chỉ
lo hưởng thụ bản thân mà không nghĩ tới chồng con. Người nữ đã chẳng còn
ra người nữ, người nam cũng chẳng còn ra người nam. Thế nhưng họ lại
thấy cần phải được tôn trọng, vì đó là tự do cá nhân của mình, là quyền
bình đẳng.
Thiết nghĩ, mọi thứ trên thế giới này
đều được sinh ra từ vũ trụ, đều phải tuân theo Đạo, theo luật của vũ trụ
thì mới có được sự vận hành hanh thông. Trong sách “Tố vấn: Âm Dương ứng tượng đại luận”
có nói: “Âm Dương giả, thiên địa chi Đạo dã, vạn vật chi cương kỷ, biến
hóa chi phụ mẫu, sinh sát chi bổn thủy” (dịch nghĩa: Âm Dương là Đạo
của Trời Đất, là kỷ cương của vạn vật, là cha mẹ của mọi biến hóa, là cơ
sở của sự sinh tồn hay diệt vong).
Thế nên vạn vật phải thuận theo Đạo,
giống như người trong một nước thì phải tuân theo pháp luật nước đó thì
mới được hưởng cuộc sống tự do, sung sướng. Khi ai đó muốn làm trái
luật, sinh ra vốn đã gượng gạo và có xu hướng vi phạm luật, lại đòi hỏi
người khác phải tôn trọng và bình đẳng bất chấp pháp luật sao? Nào có
chuyện vô lý như vậy!
Thế nên duy trì sự cân bằng âm dương
trong gia đình, thực hiện đúng thiên chức do đặc tính thiên âm hay thiên
dương của mỗi người là nguồn gốc của sự sinh trưởng, phát triển và
thịnh vượng của mỗi gia đình.
Treo tranh đàn lợn Đông Hồ trên tường
ngày Tết không phải chỉ là để cầu mong phúc lộc sẽ tới. Đó đúng hơn là
một lời nhắc nhở để mọi gia đình đều nhớ tới nguồn gốc của phúc khí, từ
đó sống sao cho phù hợp với đạo của Đất Trời. Mọi việc tốt không thể
cưỡng cầu mà được, đều là có khởi nguyên, đều là cần ta dụng tâm, tu
thân thì mới đắc được.
Nghi Ân
Theo dõi kênh YouTube ĐKN: https://goo.gl/2GhYTZ
Tải ứng dụng DKN.TV: http://onelink.to/dknapp
Tải ứng dụng DKN.TV: http://onelink.to/dknapp
Người mua tranh cần hiểu ý nghĩa các bức tranh
Trả lờiXóa