Torii, cổng..."chào" Nhật Bản.- Nguyễn Đac Song Phương

1. Truyền thuyết cổng trời Torii

Chữ Torii được viết trong chữ Hán là “鳥” (đọc là tori, nghĩa là gà) và “居” (đọc là i, nghĩa là nơi ở). Vậy tại sao nó lại được gọi là Torii? Trong vài giả thuyết về cổng này thì có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất là truyền thuyết Amano Iwato về vị thần Amaterasu Omikami được tôn sùng như là Thần Mặt Trời của Thần đạo.
 

Cổng trời Torii - biểu tượng linh thiêng đất nước Nhật Bản

Theo truyền thuyết cổ của Nhật thì nữ thần mặt trời Amaterasu vì cảm thấy bực bội trước những trò đùa quấy nhiễu của người em trai nên đã tự giấu mình vào trong hang động, bà đã lấy đá lấp kín lối vào cửa hang, từ đó gây ra hiện tượng nhật thực.

Người dân lo sợ rằng nếu mặt trời không trở lại thì tất cả bọn họ sẽ chết. Vì vậy, theo lời khuyên của một người đàn ông già thông thái trong làng, họ đã dựng lên một cái sào bằng gỗ và thả cho tất cả gà trống trong làng đậu trên đó.

Khi bọn gà trống kêu ầm ĩ đã gây ra sự tò mò cho vị nữ thần mặt trời và bà đã hé mắt nhìn ra ngoài hang. Lúc đó tảng đá tạo ra một vết nứt và một đô vật sumo to lớn từ trong làng chạy đến đẩy hòn đá đi, giải thoát mặt trời. Cành cây cho chim đậu ấy chính là cánh cổng torii đầu tiên. Từ đó trở đi, Torii là biểu tượng của sự thịnh vượng và sung túc. Torii có mặt ở khắp nơi trên đất nước Nhật Bản.

2. Nguồn gốc ra đời cổng trời Torii

Về nguồn gốc cổng Torii tại Nhật Bản bắt nguồn từ nhiều giả thuyết khác nhau và nay đang là một ẩn số.

Giả thuyết 1: Nguồn gốc cổng trời Torii bắt nguồn từ Phật giáo và du nhập vào Nhật Bản. Từ đó đến nay thì cổng Torii là một trong những biểu tượng thiêng liêng của Phật Giáo Nhật Bản 

Giả thuyết 2: Cổng trời Torii bắt nguồn từ Trung Quốc vì rất giống cổng chào Pailou.

Giả thuyết 3: Về cấu trúc và màu sắc, cánh cổng Hongsalmun rất giống Torii. Nên nó cũng được nghi ngờ bắt nguồn từ Hàn Quốc. Đây cũng là biểu tượng ranh giới của trần và tiên của 2 quốc gia.

3. Kiến trúc Torii 
 

Kiến trúc cổng trời Torii gồm 2 cột thẳng đứng, 2 thanh ngang đóng sát nhau ở trên đỉnh lần lượt là 笠木(kasaghi) và 島木(shimaghi), phía dưới nữa là 1 thanh ngang 貫 (nuki).

Torii thường được sơn màu đỏ, làm bằng gỗ hoặc đá, nhưng hiện nay người Nhật thường xây Torii bằng nhiều chất liệu bền hơn như thép không gỉ hoặc bê tông. 

Độc đáo của Torii đó là trên 2 cột trụ thường được các sợi thừng bện từ rơm rất khéo và tinh tế gọi là Shimenawa. Đi qua Torii và Shimenawa đến con đường Sando dẫn lối lên Jingu – nơi các tín đồ đạo Shito hành lễ. Ngoài ra, Torii còn là biểu tượng cho cuộc sống ấm no, sung túc, thịnh vượng. Đến xứ sở phù tang và tìm hiểu về truyền thuyết, lịch sử, cũng như kiến trúc cổng Torri là một nét đẹp văn hóa

4. Ý nghĩa của cổng Torii tại các đền thờ Thần Đạo

Torii là dấu hiệu chỉ lối vào nơi linh thiêng. Đi dưới các Torii chính là đang đi trên con đường viếng thăm thần linh. Vì thế khi người dân đi qua cổng trời Torii cầu nguyện, tất cả đều phải rửa tay thật sạch và ngậm nước trong miệng  - biểu thị cho sự thanh sạch.

Theo thần đạo Nhật Bản, bước qua cánh cửa này nghĩa là bước từ chốn trần gian vào nơi linh thiêng. Cổng Torii càng gần chính điện lại càng thêm phần thiêng liêng.

Người Nhật tin rằng nếu ném một hòn đá về hướng cổng Torii mà hòn đá đậu lại trên đó nghĩa là may mắn sẽ đến. Vì tin vào sự linh thiêng của cánh cổng thiền, rất nhiều người thường xuyên bỏ tiền hiến tặng cổng cho đền, chùa. 

5. 5 cổng trời nổi tiếng nhất tại Nhật Bản bạn nên đến.

6. Cổng trời Torii tại Việt Nam

Chùa Linh Quy Pháp Ấn (hay còn gọi là Pháp Ấn Sơn – tỉnh Lâm Đồng) được ví là “Cổng trời”, bởi phong cảnh tuyệt đẹp của nó khi bình minh lên như khiến người ta lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh.

Thiết kế của chùa Linh Quy Pháp Ấn được lấy cảm hứng từ cổng trời Torii Nhật Bản, mang dấu ấn linh thiêng Phật Đạo.

Chùa Linh Quy Pháp Ẩn là một trong những địa danh nổi tiếng được các bạn trẻ lựa chọn là địa điểm du lịch tâm linh hiện nay.

7. Cổng trời Torii trong văn học, điện ảnh.

Torii là một trong những biểu tượng linh thiêng của Nhật Bản và đó cũng là văn hóa tín ngưỡng chiếm phần đông. Việc hình ảnh của cổng Torii trong văn học, điện ảnh đã quảng bé nét đẹp truyền thống của dân tộc trên toàn thế giới.

Cổng trời Torii trong bộ phim điện ảnh Nhật Bản 


Anime Nhật Bản cũng không thể thiếu dấu ấn cổng trời này.

Qua bài viết này chúng ta phần nào hiểu được về cổng trời Torii và tại sao đây là một trong những biểu tượng linh thiêng đất nước mặt trời mọc rồi chứ. Nhắc đến Nhật Bản, ta cũng không thể không nói về núi Phú Sĩ, hãy khám phá tại bài viết:

Torii – Wikipedia tiếng Việt