CÁ NGÁT !

CÁ NGÁT !

Má tôi thuở sanh tiền là tay sát cá . Chổ nào có cá là má tôi tới , đi tay không về tới nhà là có cá xỏ xâu vô dây lát xách về.

Hồi ở Phú Định mỗi khi tháo đập cho bắt cá hôi , là má tôi bắt cả thùng thiếc hay một thúng loại nữa giạ.

 

Những năm 61-62 hồi từ Thủ Bộ dời nhà lên Phú Định . Thuở đó sông kinh Ruột Ngựa nước còn trong veo. Trời mưa dứt hột lúc nước ròng thì cá Đối, khi nước lớn hơn nửa sông là Chốt nổi đầy sông. Đứng trên bờ chỉ cần nhìn trên mặt nước thì biết đó là cá gì. Cá Đối thì trông nó giống cá Rô phi khi hả họng đốp không khí. Còn cá Chốt thì đầu nó lắc lư trên mặt nước nhiều khi râu cá Chốt nổi lờ đờ. Nghe người lớn nói lại là khi trời mưa nước sông có chất acid nên cá bị cay mắt trồi lên mặt nước.

 

Tôi nhớ những lần má tôi đi bắt cá Bống dừa. Bắt cá Bống dừa bằng cách mò tay vô bụp khe dừa lá hay bụi cỏ ven bờ, hai bên bờ sông Ruột Ngựa con cá nào mà má tôi chạm vào là hết chạy. Năm đó tôi chưa biết bơi vậy mà vẫn tròng vô người cái ruột xe lam. Má tôi vừa lội vừa lôi theo hai thứ : Một là cái thau nhôm, phía trên miệng thau có một mớ cây cỏ để cho cá bị vướng không phóng ra ngoài. Và món thứ hai là tôi, thằng con trai siêu quậy.

Cái thau nhôm và cái ruột xe của tôi má đều cột bằng một sợi dây, còn đầu dây còn lại má cột vô hông của má để lôi theo . Mò khơi khơi bằng tay vậy đó mà nhiều hôm Má tôi bắt được hơn kg cá Bống dừa.

Nhưng siêu nhất là nghề bắt cá Ngát. Những năm còn sống ở bến đò Thủ Bộ, mỗi khi đến con nước rong ,chờ nước ròng gần cạn đáy là má tôi đi bắt cá Ngát . Bắt cá Ngát, cực và khó trăm bề, phải biết lặn và có hơi dài mới ở lâu dưới nước. Má tôi nói cá Ngát làm hang ở dưới tận đáy sông. Má lặn xuống dò hang, khi nào phát hiện cá mới trồi lên bờ, bẻ nhánh cây một mớ rồi lặn xuống chèn bịt bớt một số miệng hang mà dân trong nghề gọi là ngách. Vì cá Ngát làm hang trỗ ngách rất nhiều . Do đó má tôi bịt hết chỉ chừa 2 lỗ. Một lỗ là đặt cái vợt lưới, loại dài giống như cái tùng ghe đáy . Kế đó má lấy cây ngoáy vào hang cho nó chui vào lưới . Cá Ngát sống theo bầy . Nhiều khi vô mánh một hang bắt được 6-7 con hỗng chừng . Cá Ngát kho tương rất ngon . Và ngon nhất là nấu canh chua, đặc biệt là canh chua lá me non . Nhưng nếu rủi mà bị gai cá Ngát đâm trúng người thì khóc chết cha mồ tổ luôn. Tôi nhớ hồi đó má tôi bị đâm trúng một lần, nguyên một cánh tay má tôi bị sưng vù bầm tím . Dù rằng hồi đó nhà tôi có một cục lấy nọc , tôi không rõ là gì , nhưng trước khi lấy nọc thì bỏ nó ngâm vô rượu đế một chút , xong rồi lấy nó đặt ngay vết thương để hút nọc, lạ là nó hút chặt luôn vết thương, khi nào nọc đầy là nó tự nhả ra, mình đem ngâm rượu tẩy hết độc rồi đặt hút tiếp.

Nghe nói người bị cá Ngát, cá Chốt đâm trúng, phải chịu đau nhức hết nguyên một con nước lớn rồi khi nước ròng mới giảm đau, chỉ giảm bớt thôi chớ không hết nhức hẳn . Ngoài ra cũng có người câu cá Ngát. Nhưng câu thì không thể nào bắt được nhiều bằng kiểu bắt hang như má tôi .

 

Giờ đôi khi tôi thấy cá Ngát bán một con nặng hơn 1-2 kg mà sao cũng rẻ dưới 100.000 một kg . Có người nói đó là cá nuôi . Không biết có thật là nuôi được hay không, hay chỉ là suy đoán . Cá Ngát thì chỉ có những người sinh sống ở gần sông cái, sông lớn nước lợ mới biết ăn, còn dân miệt rẫy đất gò nhìn thấy chúng chắc gớm, vì lầm tưởng chúng là cá Trê phi, một lọai cá nuôi trong ao hồ ăn tạp . Nhưng tôi dám hứa chắc là cá Ngát, chúng sạch hơn rất nhiều loại cá khác mà mình từng ăn uống hàng ngày trong các bữa cơm gia đình người Việt từ thành thị tới thôn quê .

 

Trần Ngọc Hiếu