Chưa rõ thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Ức, chỉ biết ông từng làm quan Hàn lâm học sĩ dưới triều vua Trần Minh Tông (ở ngôi: 1314-1329), có tham gia thi xã Bích Động do Trần Quang Triều sáng lập, và còn để lại 20 bài thơ chữ Hán trong Việt âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
Qua thơ, người ta biết Nguyễn Ức thường hay xướng họa với Trần Quang Triều. Và sau khi người bạn này mất, ông đã lo việc biên tập thơ văn của bạn. Bài "Biên tập Cúc Đường di cảo cảm tác" của ông đã nói lên điều ấy.
Nhận xét
Mặc dù số thơ của Nguyễn Ức còn lại không nhiều, nhưng ông cùng với Trần Quang Triều và Nguyễn Sưởng họp thành một dòng thơ riêng thời Trần. Theo GS. Nguyễn Huệ Chi, thì đó là những con người mang trong lòng nỗi thất vọng sâu sắc về sự suy thoái của vương triều này. Song riêng ở Nguyễn Ức, ông không có sự gắng gượng hoặc che giấu mình như người khác, vì thế thơ ông mang âm điệu chán nản, tiêu cực, có xu hướng chuyển dần sang hư vô chủ nghĩa...Về mặt nghệ thuật, ngòi bút của ông thật là lão luyện. Ông biết cách làm cho câu thơ thêm buồn trĩu, và thể hiện được những cảm giác cô đơn, xa vắng...
*
Thơ Nguyễn Ức
Giới thiệu 3 bài:
(1)
Đồ mi 荼縻
• Hoa đồ mi còn gọi là hoa Trà mi
荼縻
壓架初開三雨枝
上陽宮女對愁時
一生不識梅花面
*
Phiên âm Hán-Việt:
Trà mi
Áp giá sơ khai tam lưỡng chi,
Thượng Dương cung nữ đối sầu thì.
Nhất sinh bất thức mai hoa diện,
Độc điện thiều quang tác hậu kỳ.
*
Dịch nghĩa:
Hoa đồ mi còn gọi là Trà mi
Vài ba cành mới nở đè lên trên đàn,
Cũng là lúc người cung nữ ở Thượng Dương đang sầu khổ
Suốt đời chẳng biết mặt hoa mai là gì cả,
Một mình trong điện, ngày xuân làm cho tàn héo
*
Ngân Triều diễn thơ:
Lấp ló trà mi khoe mấy đóa,
Thương Dương cung nữ ngẩn ngơ tình.
Cả đời nào biết Xuân tươi thắm,
Lẽo đẽo thiều quang tàn tuổi xanh.
(2)
泊舟應豐亭偶題
繫纜江亭覓勝遊，
前朝行殿已荒丘。
鶯花不識興亡事，
撩亂春光未肯休。
*
Phiên âm Hán-Việt:
Bạc chu Ứng Phong đình ngẫu đề
Hệ lãm giang đình mịch thắng du,
Tiền triều hành điện dĩ hoang khưu,
Oanh hoa bất thức hưng vong sự,
Liêu loạn xuân quang vị khẳng hưu!.
*
Dịch nghĩa:
Ðậu thuyền bên đình Ứng Phong ngẫu hứng đề thơ
Buộc thuyền cạnh đình bên sông tìm chơi thắng cảnh,
Hành cung triều trước, đã thành gò hoang.
Mùa xuân chẳng biết việc hưng phế,
Làm rối nắng xuân mãi chưa thôi!
*
Ngân Triều diễn thơ:
Dạo bước bên sông đình cảnh cũ,
Hành cung triều trước nay gò hoang.
Xuân kia có biết đời hưng phế?
Hoài cổ lê thê nắng bãi vàng.
***
Bản chữ Hán,
3.-Thu dạ dữ cố nhân Chu Hà thoại cựu
Ngân Triều soạn
秋夜與故人朱何話舊
秋來偶徬菊花叢
一室芝蘭臭味同
世事泛論燈影外
交情深寄酒杯中
幾莖白髮時相晚
萬里青雲信未通
獨對不來今夕夢
西風吹雨落梧桐
*
Phiên âm
Thu dạ dữ cố nhân Chu Hà thoại cựu
Thu lai ngẫu bạng cúc hoa tùng,
Nhất thất chi lan xú vị đồng.
Thế sự phiếm luân đăng ảnh ngoại,
Giao tình thâm ký tửu bôi trung.
Kỷ hành bạch phát thì tương vãn,
Vạn lý thanh vân tín vị thông.
Ðộc đối bất lai kim tịch mộng,
Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng.
*
Dịch nghĩa
Mùa thu về, ngẫu nhiên ngồi bên khóm hoa cúc,
Cùng một nhà chi lan, hương như nhau.
Bên ánh đèn bàn phiếm việc đời,
Tình bầu bạn gửi hết vào chén rượu.
Vài sợi tóc bạc, báo tuổi đã sắp già,
Đường công danh vạn dặm, nay vẫn chưa tỏ lối.
Riêng gặp mặt nhau, đêm nay khỏi phải nằm mộng,
Gió tây hắt mưa làm rụng lá ngô đồng .
*
Bản dịch của Nguyễn Tấn Hưng
Gửi bởi Vanachi ngày 14/06/2006 04:56
Khéo sao cùng ngắm cúc hoa vàng,
Chung một nhà hương phảng phất lan.
Thế sự bàn suông đèn hắt bóng,
Tình sầu gửi trọn chén say tràn.
Lưa thưa mái tóc bao chòm bạc
Thăm thẳm công danh mấy dặm ngàn!
Gặp gở, há cầu đêm gối mộng
Ngô đồng mưa rụng gió thu sang.
*
MAI LỘC PHỎNG DỊCH:
Đêm Thu Cùng Bạn Chu Hà Ôn Chuyện Cũ
Bên cúc vàng ngẫu nhiên cùng ngắm,
Chung một nhà cùng đẳm chi lan.
Bên đèn thế sự phiếm bàn,
Tình thâm gửi trọn chén tràn ly bôi.
Vài sợi tóc như vôi, già tới,
Đường công danh vời vợi ngàn xa.
Gặp nhau đêm trắng thiết tha,
Gió tây mưa dập xót xa ngô đồng.
MAI LỘC
*
HỌA 1: GẶP BẠN HÀN HUYÊN
Bên cúc vàng vui ngắm ngẩu nhiên,
Chi lan hội ngộ bạn đồng niên.
Bên đèn thế sự thâm đàm luận,
Đôi chén rượu nồng thắm hữu duyên.
Vài sợi tóc vôi… già thoáng đến,
Công danh vạn dậm… ngút xa miền!
Đêm trăng có bạn tình thân thiết,
Bão gió ngô đồng xót phận thêm.
HỒ NGUYỄN (07-8-18)
*
HỌA 2: TÀN THẾ CUỘC
Hoa lan với cúc lọ thiên nhiên,
Rực rỡ màu trần tuổi đậm niên.
Mõi gối đời mình qua giông rũi,
Thương thầm tuổi hạc lúc tàn duyên.
Tóc thưa lóm đóm pha màu bạc,
Đếm bước công danh đến lạc miền.
Dạo cảnh cùng non sông bạn hữu,
Quàng tay thố lộ phận buồn thêm.
Trần Đông Thành (07-8-18)
*
Ngân Triều diễn thơ
Thu đến cùng ngồi bên khóm cúc,
Một nhà chi lan, quyện thơm lừng.
Bên đèn chuyện phiếm đời dâu bể,
Bè bạn hàn huyên chén rượu nồng.
Mái tóc phong sương chòm lốm đốm
Công danh vạn dặm, sóng long đong.
Gặp nhau thỏa thích hơn nằm mộng,
Mưa tạt Tây phong rụng lá vông.
Ngân Triều
*
Bài thơ rất hay
Trả lờiXóa