Tử Cống hỏi về quản lý quốc gia. Khổng Tử nói: “Lương thực đầy đủ, quân đội đầy đủ, dân chúng tin theo”.
Tử Cống nói: “Bất đắc dĩ phải bỏ đi một điều thì 3 điều đó bỏ đi cái nào trước?”
Khổng Tử trả lời: “Bỏ quân đội”.
Tử Cống hỏi: “Bất đắc dĩ phải bỏ đi một điều thì 2 điều đó bỏ đi cái nào trước?”
Khổng Tử trả lời: “Bỏ lương thực. Từ xưa đến nay con người đều chết, dân không tin thì không đứng vững được”.
Có thể thấy đối với Khổng Tử,
bất kể là quân đội lớn mạnh hay kinh tế giàu có đều không sánh được với
niềm tin của người dân. Người dân tín nhiệm với quốc quân mới là cái gốc
lập quốc. Thành tín cá nhân là nền tảng của xã hội, bất kể như thế nào
cũng không được vứt bỏ.
Tề Hoàn Công giữ chữ Tín, dựng nên nghiệp bá
Tể tướng Quản Trọng cho rằng:
“Lễ nghĩa liêm sỉ là bốn điều duy trì quốc gia, bốn điều này không còn
thì quốc gia sẽ diệt vong”. Do đó, ông khuyên Tề Hoàn Công đầu tiên phải
tuân theo lễ nghĩa, giành được sự tín nhiệm của chư hầu thì mới có thể
xưng bá thiên hạ.
Năm 681 TCN, nước Tề thừa cơ
nước Tống có nội loạn nên đã mời nước Tống cùng các nước xung quanh là
Lỗ, Trần, Thái, Chu, Đàm và Toại đến Bắc Hạnh ở nước Tề để hội họp đồng
minh, bàn kế sách yên định nước Tống.
Trong lần hội họp đồng minh
này, tráng sỹ nước Lỗ là Tào Mạt Dụng đột nhiên dùng đoản kiếm uy hiếp
Tề Hoàn Công, ép ông phải ký trả lại cho nước Lỗ phần lãnh thổ nước Lỗ
bị nước Tề chiếm. Tề Hoàn Công bất lực buộc phải đồng ý. Sau đó, Tề Hoàn
Công cùng với đa số các đại thần muốn hủy bỏ ký kết, đồng thời đem quân
đi phục thù.
Quản Trọng không đồng ý, nói:
“Hủy bỏ cam kết là tham cái lợi nhỏ trước mắt, xuất quân là cầu được vui
sướng nhất thời, sau này hậu quả sẽ mất chữ Tín với chư hầu, mất chữ
Tín với thiên hạ. Trái lại, là một nước lớn, nếu trong tình huống bị uy
hiếp phải ký hiệp ước mà vẫn tuân thủ thì tất nhiên sẽ khiến cả thiên hạ
tín phục”. Tề Hoàn Công đã nghe theo ý kiến của Quản Trọng, lập tức
thực hiện cam kết. Các nước chư hầu biết được việc này đều cho rằng nước
Tề giữ chữ tín, rất nhiều nước chư hầu muốn quy thuận nước Tề.
Người đời sau có bình luận
rằng: “Hoàn Công giữ chữ Tín, nổi danh khắp thiên hạ, là bắt đầu từ hội
họp đồng minh ở đất Kha”. Tề Hoàn Công sở dĩ có thể đạt được sự nghiệp
“chín lần hợp chư hầu”, “một mình nâng đỡ thiên hạ” thời Xuân Thu là bắt
đầu từ việc ông giữ chữ Tín thực hiện cam kết.
Đường Thái Tông dùng người không nghi kỵ
Trong lịch sử, trong những
minh quân quản lý quốc gia bằng chữ Tín còn có Đường Thái Tông. Xuất
phát từ đại kế ổn định thịnh trị lâu dài cho vương triều Đại Đường, ông
chủ trương vua tôi trên dưới đồng lòng đồng đức, đối xử với nhau cởi mở,
chân thành thì mới có thể quản lý tốt quốc gia. Đường Thái Tông cho
rằng, Tùy Dạng Đế nghi kỵ quần thần là nguyên nhân trọng yếu khiến triều
Tùy diệt vong. Bản thân ông đối xử với quần thần bằng lòng thành tín,
dùng người không nghi kỵ, đã giành được lòng cảm kích và trung thành tận
tâm tận lực báo quốc của quần thần.
Năm Trinh Quán thứ nhất, có
người dâng thư cho Đường Thái Tông, xin thanh trừ gian thần trong triều
đình. Đường Thái Tông rất coi trọng việc này, đích thân triệu kiến người
dâng thư, nói trực tiếp với người đó rằng: “Những đại thần ta bổ nhiệm
đều là người hiền lương, khanh biết ai là gian thần?”
Người dâng thư nói: “Thần sống
trong dân gian, không biết ai là gian thần. Nhưng thần có một diệu kế,
xin bệ hạ thử xem, nhất định sẽ khiến gian thần lộ nguyên hình”.
Thái Tông hỏi ông ta là diệu
kế gì, người đó trả lời rằng: “Khi bệ hạ và quần thần thảo luận quốc gia
đại sự, cố ý kiên trì một ý kiến sai lầm, đồng thời thừa cơ nổi giận
lôi đình. Lúc đó, những người không sợ long nhan nổi giận, kiên trì chân
lý, dám nói trực ngôn can gián, không sợ dao búa giết hại thì đó là
trung thần. Trái lại, người sợ bệ hạ uy nghiêm, chỉ lo bảo toàn tính
mệnh bản thân và gia đình, thuận theo tâm ý của bệ hạ, đón ý chỉ bệ hạ
thì đó là gian thần”.
Đường Thái Tông nghe xong
không cho là đúng, nói với người đó rằng: “Dòng nước chảy có trong có
đục, quan trọng là đầu nguồn. Quân chủ là cội nguồn thực thi chính lệnh,
quan, dân giống như dòng nước chảy. Nguồn suối đục mà muốn dòng nước
trong vắt thì đó là việc không thể xảy ra. Đế vương tự mình đùa cợt,
thực hành kế gian giả, sao có thể khiến quan và dân chính trực, thành
tín được? Ngụy Vũ Đế Tào Tháo cơ mưu cảnh giác hơn người, thường dùng
quỷ kế, ta coi thường cách làm người của ông ấy. Nếu ta cũng làm giống
như ông ấy, thì làm thế nào để trách phạt người khác, thực hiện giáo hóa
được?”
Đường Thái Tông lại nói với
người hiến kế rằng: “Ta muốn khiến cho chữ Tín được thực hiện khắp thiên
hạ, quản lý quốc gia bằng lòng trung thành, quyết không theo oai môn tà
đạo. Kế sách của khanh tuy hay, nhưng đối với ta chẳng có tí tác dụng
nào, ta quyết không sử dụng”.
Người đó nghe rồi mặt mũi hổ thẹn vội vàng xuống điện, cuống quýt chạy ra khỏi hoàng cung.
Dân không tin thì không đứng vững được
Một người không coi trọng chữ
Tín thì về nhân cách đã bị phá sản rồi, chỉ giống như cục thịt biết đi,
không thể nào có chỗ đứng trong xã hội. Cũng như vậy, nếu người cầm
quyền quốc gia mất đi thành tín, người dân không còn tín nhiệm họ nữa,
chính quyền của họ cũng chỉ tồn tại cái danh hão mà thôi, ngày sụp đổ
không còn xa nữa.
Do đó, người cầm quyền thời
xưa đồng thời với việc làm cho lương thực đầy đủ, quân đội đầy đủ thì
rất chú trọng thực hiện nền chính trị nhân đức, lấy chữ Tín mà thu phục
lòng dân, bảo vệ giang sơn bền vững mãi mãi. Nếu không, một khi đạo
nghĩa sụp đổ thì dẫu quân đội cường thịnh, quốc gia giàu mạnh đến mấy
thì diệt vong cũng sẽ đến. “Gió lớn không hết buổi sáng, mưa lớn không
hết cả ngày”, sức mạnh cuồng bạo của trời đất đều không kéo dài huống hồ
con người.
Trong lịch sử, nước Tần bạo
ngược “vứt bỏ lễ nghĩa mà lập công đầu”, “dùng quyền lực sai khiến quan
lại, dùng mắng nhiếc sai khiến người dân”, đã rất nhanh chóng đánh mất
sự tín nhiệm của người dân đối với họ, từ đó dẫn đến nội loạn và diệt
vong. Ngược lại, nếu người cầm quyền thực thi nền chính trị nhân đức,
thi hành ân đức rộng rãi, ắt sẽ được người dân kính yêu, thiên hạ thái
bình.
Theo Minh Huệ Net
Thanh Ngọc biên tập, chỉnh lý
Thanh Ngọc biên tập, chỉnh lý
Niềm tin của nhân dân là cái gốc cần phải giữ
Trả lờiXóa