Bạn đã từng nghe một người có tuổi nào đó than rằng: “Hoá ra hơn nửa đời người, tôi đã mất công làm việc vô ích!” hay chưa?
Kinh nghiệm đó rất đau lòng. Xin hãy đọc “10 điều vô ích” dưới đây, để tránh không đi vào vết xe đổ đó.
Lâm
Tắc Từ (1785 – 1850) là một trọng thần của triều Thanh. Ông được coi là
nhân vật trung tâm trong cuộc chiến chống thuốc phiện,
là một vị quan liêm khiết, có dũng khí, và là anh hùng dân tộc của
Trung Hoa. Lúc 54 tuổi, Lâm Tắc Từ viết ra 10 câu cách ngôn, hàng trăm
năm sau vẫn khiến người đời tấm tắc khen ngợi.
Lâm
Tắc Từ đã lấy những điều mà con người thường cho là hữu ích, lần lượt
xem xét, phân định để chỉ ra vì sao chúng lại trở nên vô
nghĩa. “10 vô ích” này vừa là tiêu chuẩn tu dưỡng của Lâm Tắc Từ, và
cũng là nguyên tắc giáo dục con cái của ông.
1. Tâm còn bất thiện, phong thủy vô ích
Nguyên văn: “Tồn tâm bất thiện, phong thủy vô ích”.
Khổng
Tử nói: “Người làm điều thiện thì trời lấy phúc mà trả lại; kẻ làm điều
bất thiện thì trời lấy họa mà trả lại” (Vi thiện giả,
thiên báo chi dĩ phúc; vi bất thiện giả, thiên báo chi dĩ họa).
Người
ta thường cho rằng chọn được mảnh đất có phong thuỷ tốt là có thể dưỡng
được phúc khí, tài lộc cho con cháu đời đời. Thế nhưng,
cái gốc của phong thuỷ không phải ở long mạch hay huyệt mộ mà chính ở
lòng người. Người trong lòng còn điều bất thiện, trái với đạo Trời, thì
sẽ chiêu mời tai hoạ tới. Ngược lại, tâm địa thiện lương thì dẫu ở vào
nơi hiểm địa cũng gặp dữ hoá lành, chuyển hoạ
thành phúc.
2. Bất hiếu cha mẹ, thờ Thần vô ích
Nguyên văn: “Bất hiếu phụ mẫu, phụng thần vô ích”.
Sách
Luận ngữ có viết: “Hiếu đễ là cái gốc làm người”. Trăm đức hạnh thì
hiếu đứng đầu. Một người dù có được thành tựu vĩ đại như thế
nào, trên đầu đội bao nhiêu vòng nguyệt quế đi nữa, nếu bất hiếu với
cha mẹ, thì tất cả vinh quang kia đều trở nên vô nghĩa. Nếu bất hiếu với
cha mẹ, cho dù có thành kính, kính cẩn với Thần như thế nào chăng nữa,
tất cả đều là giả dối cả.
“Hiếu
đễ là cái gốc làm người”. (Ảnh: dkn)
3. Anh em bất hòa, bạn bè vô ích
Nguyên văn: “Huynh đệ bất hòa, giao hữu vô ích”.
Kinh Thi
có viết: “Người khắp thiên hạ không bằng
tình anh em”. Trong gia đình, cha mẹ là gốc rễ, anh em là cành lá. Chỉ
có anh chị em dìu dắt giúp đỡ nhau, thì gia nghiệp mới hưng thịnh. Anh
chị em mà còn không thể hòa thuận với nhau thì nói gì đến kết giao bạn
bè, bằng hữu.
Nhiều
người ra ngoài tiếp đãi bạn bè thì rất mực lịch sự lễ độ, chân thành
thẳng thắn, nhưng đối với anh chị em trong nhà thì khó mà
thổ lộ hết lòng, thậm chí còn lời qua tiếng lại với nhau. Thật đúng là
hành vi đảo lộn, đạo nghĩa xa rời cả.
4. Hành vi bất chính, đọc sách vô ích
Nguyên văn: “Hành chỉ bất đoan, độc thư vô ích”.
Khổng
Tử nói: “Đạo học làm việc lớn là ở chỗ làm rạng tỏ cái đức sáng của
mình, thương yêu người dân, đạt tới chỗ chí thiện”. Như vậy,
đọc sách vốn là để tu dưỡng đạo đức, bồi đắp thiện lương, làm lợi ích
cho nhân dân.
Nếu
như hành vi lại không đoan chính, xấu ác, thì tức là đi ngược lại với
lời giáo huấn trong sách Thánh hiền. Học một đằng, làm một
nẻo như vậy, sẽ chỉ khiến bản thân trở nên khoe khoang phù phiếm, giả
nhân giả nghĩa, càng khiến người xung quanh mất niềm tin vào người đọc
sách mà thôi.
5. Làm việc ngang bướng, thông minh vô ích
Nguyên văn: “Tác sự quai trướng, thông minh vô ích”.
“Làm
việc ngang bướng” là nói người hành xử bất chấp tình lý, cố chấp, làm
gì cũng tỏ ra hơn người. Người thích mị dân lấy lòng người
khác, rắp tâm bất lương, thì cái thông minh tài hoa của họ cũng bị
người khác lợi dụng, trở thành công cụ làm việc ác.
Làm
việc ngang bướng, thông minh vô ích. (Ảnh minh họa:
bldaily.com)
6. Lòng dạ cao ngạo, học rộng vô ích
Nguyên văn: “Tâm cao khí ngạo, bác học vô ích”.
Kinh Dịch viết: “Khiêm thụ ích, mãn chiêu tổn” (Tạm
dịch: Nhún nhường thì luôn luôn được lợi; cao ngạo, tự mãn thì luôn luôn bị tổn hại). Đây là chân lý xưa nay.
Đọc
sách học rộng để làm gì? Để thông hiểu cổ kim, để tung hoành ngang dọc,
biết đóng biết mở, có đầu có đuôi, là để tu thân dưỡng
tính mà thôi. Người càng có học thức thâm sâu, càng là người khiêm tốn.
Nếu
lấy học rộng để khoe khoang, tự cao tự đại, hùng hổ ép người, thì chỉ
có thể nói là vẫn chưa lĩnh hội được cảnh giới cao nhất của
việc học của cổ nhân.
7. Thời vận không còn, cố cầu vô ích
Nguyên văn: “Thời vận bất tế, vọng cầu vô ích”.
“Vào
bước đường cùng thì tự mình làm tốt thân mình, khi hiển đạt thì giúp
cho cả thiên hạ được tốt”. Đường cùng tức là thời vận không
còn. Thời vận cũng là một sức mạnh, khi hết thời vận thì chú ý tăng
cường tu dưỡng tâm tính bản thân, nâng cao sức mạnh bản thân, thì thời
cơ sẽ tự đến.
8. Lấy bừa của người, bố thí vô ích
Nguyên văn: “Vọng thủ nhân tài, bố thí vô ích”.
Khổng
Tử nói: “Bất nghĩa mà giàu và sang, đối với ta như phù vân. Người quân
tử quý của cải, để có được của cải phải thuận theo đạo”.
Lấy bừa của cải của người khác là bất nhân. Không có công lao mà nhận
lộc, vơ đầy túi tham, tiện tay dắt dê là bất nghĩa.
Lấy
bừa của người, rồi đi bố thí thì thực ra chỉ là giả thiện. Chi bằng dựa
vào sức của đôi bàn tay, cần cù, ra sức lao động, bố thí
bởi thiện tâm, như thế mới có thể yên lòng, đạt lý.
Lấy
bừa của người, rồi đi bố thí thì thực ra chỉ là giả thiện. (Ảnh minh họa:
hearpic.pw)
9. Không giữ nguyên khí, thuốc men vô ích
Nguyên văn: “Bất tích nguyên khí, y dược vô ích”.
Mạnh
Tử nói: “Ta giỏi dưỡng cái khí lớn lao của ta”. Nguyên khí là trạng
thái nội tâm tinh thần phong phú, chính khí tràn trề, là cội
nguồn hăng hái vươn lên, tích cực tiến thủ của con người.
Người
không giữ gìn nguyên khí, thì hành động là cái vũ dũng của kẻ thất phu,
cho rằng mình sức mạnh vô tận, nhưng lại luôn bị những
ngoại lực làm cho nguyên khí tổn thương lớn.
Khi
nguyên khí bị tổn thương nhiều, thì gửi gắm hy vọng vào thuốc thần tiên
cứu chữa. Chữa được ngọn chứ không chữa được gốc, chữa
được nhất thời chứ không chữa được cả đời.
10. Dâm ác phóng túng, âm đức vô ích
Nguyên văn: “Dâm ác tứ dục, âm đức vô ích”.
“Âm đức”, ý là tích âm đức, tích việc thiện nhỏ mà trở thành công đức lớn, phòng tránh việc ác nhỏ để tránh tổn hao công đức.
Nếu
cuộc sống phóng túng xa xỉ, hoang dâm vô độ, tuy làm nhiều việc thiện,
tích nhiều âm đức, thì cũng uổng công vô ích. Muốn độ cho
người khác thì trước tiên phải tự độ cho mình, lấy mình làm gương,
nghiêm khắc giữ mình theo giới luật, bắt đầu từ gian khổ, chất phác.
Vậy nên, “chớ thấy việc thiện nhỏ mà không làm, chớ thấy việc ác nhỏ mà cứ làm”.
***
10
điều vô ích trên, ngẫm cho kỹ thì phần nhiều là do tham ngọn bỏ gốc,
thứ tự đảo điên, không phân biệt được đâu là căn bản của đạo
làm người. Làm người, trước hết phải giữ được thiện tâm, chính khí. Mà
hiếu thuận lại là cái thiện đầu tiên cần thực hành. Sau đó mới có thể
truy cầu học vấn, kết giao bè bạn v.v. Hiểu được như vậy rồi, tin rằng
cuộc đời chúng ta sẽ không phải có lúc hối tiếc
vì đã làm điều vô ích.
Nam Phương – Thanh Ngọc (daikynguyen.com )
Hoa Huỳnh chuyển )
10 điều này rất bổ ích
Trả lờiXóa