'Hậu duệ Alexander Đại đế' trên dãy Himalaya

Mehk Chakraborty BBC Travel

---

Bản quyền hình ảnh Alamy

Image caption Cư dân làng Malana được cho là hậu duệ của các chiến binh thuộc đội quân Alexander Đại đế

Thung lũng Parvati của Ấn Độ được đông đảo du khách biết đến là nơi có những bữa tiệc phê thuốc và loại thuốc lá hashish được tự do mua bán xuất phát từ ngôi làng Malana cổ xưa ở bang Himachal Pradesh thuộc Bắc Ấn.
Nhưng nếu nhìn ra khỏi làn sương khói đó, bạn sẽ tìm thấy một kho tàng những thần thoại, những điều kỳ thú và những câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Tổ tiên bí ẩn

Lọt thỏm giữa những đỉnh núi của dãy Himalaya, làng Malana được bao bọc bởi những vách núi dựng đứng và những sườn núi tuyết phủ.
Từ lâu du khách đã kéo đến ngôi làng chỉ có gần 1.700 dân này và ở lại trong nhiều ngày liên tục giữa những cơn gió thốc lạnh lẽo và những hàng cây thông tuyết xanh sẫm để tận hưởng thứ mà dân địa phương xem là thảo dược thần kỳ trong khi người ngoài xem là một cách để giải thoát tâm hồn: kem Malana nổi danh và từng đoạt giải thưởng.
Loại nhựa cần sa này nổi tiếng với kỹ thuật chà tay dùng để sản xuất nó cũng như công dụng được cho là làm người ta túy lúy.
Nhưng tôi đến Malana là để cố giải thích những huyền thoại bao quanh ngôi làng.
Truyền thuyết kể rằng đạo quân của Alexander Đại đế đã trú ẩn ở ngôi làng hẻo lánh này vào năm 326 trước Công nguyên sau khi quân lính bị thương trong trận chiến với Porus, một thủ lĩnh ở vùng Punjab của Ấn Độ.
Những binh sỹ này thường được cho là tổ tiên của dân Malana. Những di chỉ có từ thời kỳ này đã được tìm thấy trong làng, chẳng hạn một thanh gươm được cho là được cất giữ bên trong ngôi đền.
Tuy nhiên, mối liên hệ huyết thống với những người quân lính xưa kia vẫn chưa được nghiên cứu và xác lập.
Thật ra, nhiều người dân địa phương mà tôi có dịp trao đổi đều không biết truyền thuyết đó bắt nguồn từ đâu.
"Giả thiết quan trọng rằng dân Malana có nguồn gốc từ đạo quân của Alexander Đại đế đã trở thành một sự thật được thừa nhận rộng rãi, nhưng tôi không tìm thấy bất cứ bằng chứng thực sự nào để hỗ trợ cho nó. Người ta đã tìm thấy một số vũ khí và những thứ khác vốn chỉ ra mối liên hệ này, nhưng tôi chắc rằng câu chuyện này không có bằng chứng gì cả," ông Amlan Datta, một nhà làm phim dành cả một thập niên làm việc ở Malana, cho biết.

Ngôn ngữ kỳ lạ

Nhưng những giả thiết này được hình thành dựa trên những khác biệt rất dễ nhận thấy trong đặc điểm thể chất cũng như ngôn ngữ của người dân địa phương vốn không hề giống bất cứ sắc dân bản địa nào khác, càng làm tăng thêm bí ẩn xung quanh người Malana và bản sắc của họ.

Họ nói ngôn ngữ Kanashi, vốn được nhìn nhận là một tiếng nói thiêng liêng và không được dạy cho người ngoài. Ngôn ngữ này không hề được nói ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới.
Trong chuyến thăm của tôi, tôi gọi những người đàn ông mà tôi đã gặp là 'Bhaiji' (một cách lịch sự để nói anh em), vốn là một cách xưng hô thông dụng đối với nam giới ở Himachal. Mặc dù người dân địa phương hiểu khi tôi nói tiếng Hindi với họ, câu trả lời của họ trong tiếng Kanashi khiến tôi không thể hiểu được.

Hiện tại Đại học Uppsala ở Thụy Điển đang nghiên cứu về Kanashi dưới sự chủ trì của giáo sư ngôn ngữ học Anju Saxena.
"Kanashi đủ điều kiện để được xem là ngôn ngữ tuyệt đối khẩn nguy với tư cách là một ngôn ngữ không có văn bản viết và gần như là không được mô tả," Saxena nói với tôi. "Nó thuộc về hệ ngôn ngữ Hán-Tạng, và trong số tất cả các ngôi làng xung quanh, người dân nói các ngôn ngữ thuộc hệ Ấn-Âu vốn hoàn toàn không có liên hệ gì với tiếng Kanashi. Điều này đặt ra câu hỏi thú vị liên quan đến lịch sử trước đây và cấu trúc ngôn ngữ của nó."
Ngay cả việc đi đến Malana cũng là hành trình đến một nơi ít người biết.
Không có con đường nào xe có thể chạy đến ngôi làng được, và tôi đã mất khoảng bốn tiếng đồng hồ để lội bộ từ làng Jari ở tận cùng thung lũng Parvati.
Khi đến gần ngôi làng, đường đi dốc và đáng sợ đến nghẹt thở. Không lâu sau đó tôi bắt đầu đi ngang qua người Malana - với đặc trưng nhận diện là mái tóc màu nâu nhạt, mũi cao và nước da ngăm đặc trưng hay màu da nâu vàng - phần đông đều ăn vận theo kiểu truyền thống với áo choàng nâu nhạt, mũ và giày đế bệt.
Đối với tôi, họ trông giống người Địa Trung Hải hơn là người Himachal.

Thiết chế dân chủ

Khi tôi tiến vào làng, tôi tiến đến một nhóm các thiếu niên và chúng hỏi tôi rằng tôi có muốn mua hashish hay không.

Mặc dù lâu nay cần sa vẫn là xương sống trong nền kinh tế của ngôi làng nhỏ này, nó cũng đã dẫn đến một loạt các vấn đề văn hóa-xã hội, chẳng hạn như trẻ em bị lôi kéo vào việc buôn bán chất kích thích.
Có lẽ đó là lý do vì sao mà một năm trước đây, vị thần bảo hộ cho làng là Jamdagni Rishi - mà dân làng đặt biệt danh là Jamlu Devta và là một nhà thông thái vĩ đại theo truyền thuyết Hindu - đã chỉ dụ thông qua thị giả của Ngài (the Gur) rằng tất cả các nhà nghỉ trong làng phải bị đóng cửa, khiến cho ngôi làng chỉ tiếp đón người ngoài vào ban ngày mà thôi.

Jamlu Devta là một nhân vật đứng đầu quan trọng trong chính quyền của làng, một thiết chế chính trị vốn lâu nay đã làm đau đầu các nhà nghiên cứu và các du khách vốn không thể hiểu làm sao mà một cơ chế quản lý tân tiến như thế có thể có ở một ngôi làng Himalaya xa xôi và kỳ lạ này.
Chế độ dân chủ độc đáo của Malana được cho là nằm trong số lâu đời nhất trên thế giới, và, tương tự như hệ thống dân chủ Hy Lạp cổ đại.
Thể chế của họ cũng bao gồm thượng viện và hạ viện. Tuy nhiên, nó có một điểm nhấn tâm linh độc đáo: quyền quyết định cuối cùng nằm ở thượng viện vốn bao gồm ba nhân vật quan trọng, một trong số đó là người đại diện của vị thần của ngôi làng, Jamlu Devta.
"Devta là tiếng nói cuối cùng và chúng tôi có tổ chức bao gồm một hội đồng và ba nhân vật chính trị mà một trong số đó là thị giả Gur, người mà thần Jamlu nhập vào để truyền đạt cho chúng tôi quyết định của Jamlu Devta," Rohan, một trong những thiếu niên bán hashish, giải thích với tôi.
Datta đã kể cho tôi nghe về một truyền thuyết địa phương cho rằng Jamlu Devta đã từng cư trú ở làng Malana mà ông được Thần Shiva ban cho.
Trong làng có hai ngôi đền, một dành để thờ ông và một dành cho vợ ông, bà Renuka Devi.
Khi bước trên những con đường hẹp của ngôi làng cổ này vốn được điểm xuyết với những ngôi nhà gạch và gỗ, tôi bước vào một khoảng sân lớn nơi hạ viện họp và một ngôi đền thờ Jamlu Devta. Đó là một quang cảnh để chiêm ngưỡng giữa nền những ngọn núi tuyết phủ trắng xóa.

Né tránh người ngoài

Ngôi đền này, với những chiếc cột gỗ rộng, những cánh cửa với họa tiết tinh vi và một mớ xương, hộp sọ và những bộ phận cơ thể động vật được hiến tế treo trên một bức tường trông có vẻ lý thú. Tuy nhiên, bên ngoài có một tấm biển báo là du khách phải trả 3.500 rupee để chạm tay vào nơi chốn linh thiêng của thần Jamdagni Rishi'.
Tấm biển thông báo đó là sự thể hiện ra bên ngoài của một truyền thống nữa vốn rất hiển hiện ở làng Malana: nỗ lực gìn giữ sự thuần khiết của ngôi làng.
Người dân trên khắp vùng Himachal Pradesh sẽ nói với bạn rằng dân Malana được biết đến là hạn chế tiếp xúc với người ngoài, nhất là tiếp xúc cơ thể trực tiếp. Bản thân tôi cũng được người tài xế đưa tôi đến Jari vào sớm hôm đó cảnh báo là phải giữ khoảng cách.
Mặc dù tôi có thấy một số những người trẻ ôm hôn hay bắt tay, đa số người dân ở đây vẫn hết sức tuân theo điều cấm kỵ là không được đụng vào người ngoài.
Khi tôi đi trả tiền cho một chai nước, người chủ quán yêu cầu tôi để tiền trên quầy thay vì đưa trực tiếp cho ông ấy.
Tôi cũng biết được rằng hôn nhân phải diễn ra trong làng, nếu có ai vi phạm nguyên tắc này sẽ bị cộng đồng tẩy chay.
Ý thức rõ rằng người ngoài không được chào đón ở đây, tôi có cảm giác mình giống như là một kẻ xâm nhập khi tôi tiếp tục dò xét mọi người để tìm hiểu thêm những thông tin về ngôi làng.
Người Himachal nhìn chung là nồng ấm và thích trò chuyện, và họ thích chia sẻ những câu chuyện và đồ ăn với khách đến thăm; còn ở Malana, ngược lại, những cuộc trò chuyện lâu với người dân bản địa là rất hiếm.
Xuống núi và trở về từ một thế giới khác này, tôi nhìn nhận vị trí của mình là một du khách mà sẽ mãi luôn là kẻ ngoài lề của ngôi làng bí ẩn trên dãy Himalaya này. Cho dù tôi có thích hay không thì dân làng cũng không dẫn tôi vào, và tôi cần phải tôn trọng văn hóa của họ.
Nhưng giờ đây, sau nhiều tuần, tôi nhìn lại hành trình đi giải mã những huyền thoại của làng Malana, tôi đã nhận ra rằng cái đẹp của trải nghiệm của tôi là dựa trên chính bản chất của những bí ẩn đó, chính là ẩn số đó. Trân trọng bản chất này của làng Malana cuối cùng đã khiến tôi biết quý trọng vùng đất xa lạ, lạnh lẽo này của một tộc người bí ẩn.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Travel.