Không phải Hygge, điều gì khiến người Đan Mạch sống hạnh phúc nhất thế giới?

Người Đan Mạch thường được ca ngợi và bình chọn là những người hạnh phúc nhất trên thế giới, và văn hóa “hygge” hay được nhắc tới như một cách lý giải cho điều này. Nhưng chính họ lại không lựa chọn hygge là một trong những từ yêu thích của mình, mà một từ khác đã được chọn. Và nó giải thích lý do làm nên hạnh phúc thực sự, khi những phiền toái trong cuộc sống luôn xuất hiện bất ngờ, ngoài mong chờ của tất cả chúng ta.

Khi bạn được mời tới nhà người Đan Mạch và vô tình là đổ rượu vang đỏ ra tấm khăn trải bàn trắng muốt yêu quý của bà chủ, bạn rối rít xin lỗi và hối tiếc vô cùng, nhưng bà chủ sẽ mỉm cười và nói: “Pyt! Med det!” (đừng lo lắng về điều đó). Khi người Đan Mạch nhận được một chiếc vé phạt dưới kính chắn gió ô tô khi phải dừng sai quy định một chút vì việc gấp, họ sẽ nói “pyt!” và coi như không có chuyện chán nản nào xảy ra làm hỏng một ngày của mình.

“Pyt” là từ đã được người Đan Mạch lựa chọn là từ yêu thích nhất của quốc gia trong một cuộc bình chọn vào tháng 9 năm 2018. Nó thường được dùng như cách người Đan Mạch phản ứng lại với những rắc rối, thất vọng hoặc sai lầm hàng ngày. Pyt là một từ ngắn đáng yêu, nó giống như một nỗ lực chân thành để khuyến khích bản thân và những người khác không bị sa lầy bởi những nỗi thất vọng và đau buồn.

Trong trường học ở Đan Mạch, thường có những cái nút có chữ pyt được gắn trên các bức tường. “Khi bọn trẻ bực mình về điều gì đó, chúng tôi khuyến khích chúng nhấn nút pyt và để những phiền toái ra đi”, một giáo viên Đan Mạch đã chia sẻ như vậy với nhà văn Mỹ Jessica Joelle Alexander.

Nhà văn cũng kể lại rằng bà rất quan tâm tới các tiết chia sẻ trong trường học Đan Mạch, đó là những giờ học dạy sự đồng cảm cho trẻ em từ 6 – 16 tuổi. Ở đó các em tự do nói về vấn đề và cảm nghĩ của mình, cả lớp sẽ cùng cố gắng tìm ra giải pháp. Jesper Vang, một giáo viên trung học tại Tingkærskolen ở Odense nói rằng, điều quan trọng là mọi người đều cảm thấy được lắng nghe. Công việc của giáo viên là đảm bảo rằng các em hiểu cảm giác của người khác và xem tại sao người ta lại cảm thấy như vậy. “Bằng cách này, chúng tôi đưa ra một giải pháp cùng nhau dựa trên sự lắng nghe và hiểu biết thực sự”, Jesper cho biết.

Người Đan Mạch coi trọng việc đặt mình vào vị trí người khác với sự từ bi và không phát xét. Và pyt chính là một từ ngữ điển hình phản ánh điều đó.

Tác giả Marie Helweg-Larsen trích dẫn nghiên cứu tâm lý trên trang PRI, cho rằng cách chúng ta phản ứng với hành động của người khác thể hiện con người chúng ta và cũng ảnh hưởng tới cuộc sống của chúng ta. Khi người khác phạm lỗi, nếu ta lý giải nó theo cách thiếu từ bi và phán xét, đặt nặng trách nhiệm lên vai họ, ta sẽ tự cảm nhận rằng có thật nhiều rắc rối xảy ra ngày hôm nay, đi đâu cũng thấy chuyện bực bội, và ta sẽ bớt hạnh phúc hơn.

Pyt có thể giúp mọi người tránh xu hướng đổ lỗi cho người khác với lý lẽ rằng đó là chuyện bất khả kháng. Giả sử bạn đang đến trễ cuộc hẹn và có một người đi đằng trước bạn đang lái xe rất chậm. Bạn có thể cảm thấy người này thật phiền hà. Nghiên cứu cho thấy rằng, nếu chúng ta trở nên tức giận hơn khi chúng ta giải thích hành vi của ai đó bằng cách chỉ ra sự bất tài, chủ ý hoặc tính cách kém cỏi của họ, ta đang làm chính cuộc sống của mình mệt mỏi hơn. Nhưng nếu nghĩ rằng ông ấy đơn giản là đang mệt hoặc đó là tính cách, thói quen đi xe cẩn thận của người không có phản xạ tốt khi lái xe này.

Bằng cách nói rằng, sai lầm của người khác nằm ngoài tầm kiểm soát của ta, và ta không thể kiểm soát, chi phối cách sống, cuộc sống của người khác, ta sẽ loại bỏ được gánh nặng và đơn giản là nhún vai đi qua những rắc rối.

Giáo viên Đan Mạch thường sử dụng các nút pyt để dạy học sinh của mình cách buông tay. Giáo viên nhận thấy rằng nó có thể giúp trẻ em đối phó với những nỗi thất vọng nhỏ, như thua cuộc trong một trò chơi với các bạn cùng lớp, hay khi bé không thể tìm thấy cây bút chì yêu thích của mình. Pyt giúp dạy chúng rằng mọi thứ không thể hoàn hảo và ta phải biết chấp nhận những điều mình không thể cải thiện.

Đây là kỹ năng quan trọng mà trẻ em Đan Mạch được học ngay từ khi còn bé để có thể thật sự hạnh phúc trong cuốc sống vốn luôn bất ngờ sau này. Sự cầu toàn, phán xét có liên quan đến lo lắng và trầm cảm. Trong khi đó, sự từ bi và thấu hiểu người khác có thể giúp ngăn chặn những kết quả tiêu cực. Và khi ta đối xử với người như cách ta muốn được đối xử, thì ai cũng sẽ thấy hài lòng và xã hội sẽ ngập tràn những việc tốt.

Người Đan Mạch lựa chọn điều gì để sống bình yên và hạnh phúc?

Hạnh phúc đối với người Đan Mạch là cảm giác được cuộn tròn trong chiếc chăn ấm đọc sách, được ở bên cạnh người thân yêu hay là nở nụ cười hạnh phúc trong ánh nến lung linh bên tách cà phê vào mỗi dịp trong năm. Bức tranh hạnh phúc này đã trở thành điều bình yên đến thân thuộc. Nhưng phải chăng họ không có ngày nào đó vui buồn hay hứng khởi thất thường?

Những người Đan Mạch thường được biết đến là những người hạnh phúc nhất trên thế giới, không gì đáng yêu hơn hygge – học cách sống ấm cúng và hạnh phúc. Tuy nhiên, họ sẽ làm gì khi mọi thứ đã trở nên quá tuyệt vời? Chính là “pyt”.

Là một người Đan Mạch, tôi có thể nói chắc chắn rằng ngay cả người Đan Mạch cũng có những ngày mưa. Đó là khi chúng tôi lựa chọn nhấn nút “pyt” cho bản thân mình.

Cũng giống như “hugge”, “pyt” không có bản dịch tiếng Anh trực tiếp, nó có thể được hiểu là “đừng bận tâm”, “đừng lo lắng về vấn đề này” hay “hãy quên nó đi”. Pyt là khi bạn chấp nhận một sự việc xảy ra ngoài tầm kiểm soát của bản thân, nhưng thay vì để nó có cơ hội khiến bạn tức giận hoặc mệt mỏi. Bạn quyết định không lãng phí năng lượng với nó bằng cách chấp nhận và tiếp tục cố gắng. Trong nhiều trường hợp, pyt cũng được dùng trong tình huống an ủi người khác và quên đi những điều không hay.

Người Đan Mạch yêu “pyt” tới nỗi vào tháng 9/2018, nó đã được chọn là từ yêu thích nhất của đất nước trong một cuộc thi do Hiệp hội Thư viện Đan Mạch tổ chức trong suốt 10 năm tại “Library Week”.

Chủ tịch Hiệp hội Thư viện Đan Mạch, ông Steen Bording Andersen xem đây là kết quả khảo sát phản ánh mong muốn biến cuộc sống trở nên dễ dàng hơn của người Đan Mạch: “Tôi nghĩ đã là một cuộc nổi loạn chống lại văn hóa phàn nàn và tìm lỗi sai”. Ông giải thích thêm: “Đây là một phần nào đó chống lại tư tưởng lựa chọn “pyt”. Nhưng kỳ thực nó cũng nhắc nhở chúng ta rằng, mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn”.

Đối với Chris MacDonald, một nhà sinh lý học đồng thời cũng là một diễn giả công chúng người Mỹ đã chuyển đến định cư tại Đan Mạch từ hơn 20 năm trước cho biết, từ mới này đối với ông không phải là điều gì đó quá ngạc nhiên. Trong một bài viết có tiêu đề “Berlingske, điều gì của Đan Mạch đã khiến tôi hạnh phúc” có đoạn viết:

“Pyt là một trong những từ yêu thích của tôi, nó là âm thanh tích cực nhất mà tôi từng nghe. Và nó đem đến nguồn sức mạnh to lớn khi bạn muốn buông bỏ những thứ mà chúng ta không thể thay đổi. Có quá nhiều những nhẹ nhàng trong từ ngữ này”.

Ông kể rằng, ông tình cờ biết đến từ “Pyt” trong lần đầu tiên học tiếng Đan Mạch”. Ông kể: “Đan Mạch là một ngôn ngữ đặc biệt đơn điệu”.

“Pyt” được sử dụng để thể hiện rằng bạn đã chấp nhận một tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát của bản thân. Thật đúng là tiếng Đan Mạch có lẽ sẽ không bao giờ được bình chọn là ngôn ngữ lãng mạn nhất thế giới do có nhiều âm khó đọc. Nhưng thật kỳ lạ, âm thanh của “pyt” rất tinh tế và mềm mại. Trong các cuộc phỏng vấn của tôi với McDonald, chúng tôi đã nói về cách sử dụng thường xuyên từ ngữ này thay cho cảm giác bực bội và không thể thay đổi.

Jonas Jensen, biên tập viên cấp cao của Den Danske Ordbog (Từ điển tiếng Đan Mạch) giải thích rằng: … những từ ngữ có âm ‘i” và “y” mang đến cảm giác nhẹ hơn và lạc quan hơn”.

Sức mạnh của từ “Pyt” cũng được khai thác theo những cách khác nhau tùy từng trường hợp và đối tượng. Ví như tại nhiều trường mẫu giáo ở Đan Mạch, các em học sinh biết đến từ “Pyt” thông qua chiếc nắp nhựa có chữ “PYT” được dán trên miếng bìa cứng đặt trong trung tâm lớp học. Nó được các em sử dụng đến trong những tình huống cần được an ủi như không trở thành người thắng cuộc hay không thể vượt qua các kỳ thi. Về cơ bản, thay vì cảm giác có lỗi với bản thân trẻ em cần hiểu rằng thất bại là một phần tất yếu của cuộc sống.

Charlotte Sorensen, một giáo viên tại thị trấn Hammel, Jutland chia sẻ rằng: “Pyt thật sự là một thiên tài. Nó không phải đều hữu dụng đối với tất cả, nhưng với nhiều em đó thật sự là một điều hữu ích. Nhấn nút pyt giúp các em nhanh chóng giải tỏa mối lo âu và cố gắng tiến lên”.

Nhiều du khách đến Đan Mạch thậm chí có thể mua phiên bản nút “Pyt” riêng cho bản thân mình tại cửa hàng địa phương. Những nút màu trắng và đỏ này giống với các nút mà thí sinh trong chương trình trò chơi truyền hình nhấn khi họ lựa chọn câu trả lời đúng. Nhấn nó và bạn sẽ nghe thấy từ “Pyt”, nhắc nhở bạn lùi một bước và cần tập trung hơn. Nút Pyt đôi khi còn được trang trí theo nhiều phiên bản khác nhau gồm những bản tiêu chuẩn hoặc bản cao cấp để thêm những từ như: “Hít thở thật sâu. Mọi chuyện rồi sẽ ổn thôi”.

Nhấn nút “Pyt”, lựa chọn “Pyt” là cách sống của người Đan Mạch, thật ra nó cũng là cách mà mỗi người lựa chọn bước đi của mình trong cuộc sống, chính là học chấp nhận. Nếu một ngày bạn nhận ra mình không thể thay đổi sự thật, không thể thay đổi thất bại, và càng không thể thay đổi thế giới. Nếu một lúc nào đó bạn có thể ngồi ngẫm lại một chút và nhận ra những phiền não và mệt mỏi trong cuộc sống này đều tự xuất phát từ bản thân mình. Thay vì húc đầu về phía trước, hãy lùi lại; học cách chấp nhận thế giới và chấp nhận con người mình. Bởi nếu có thể buông bỏ mới có thể hiểu được thế nào là thong dong, nếu có thể chấp nhận mới có thể hiểu mình cần cố gắng bước tiếp lại như thế nào. Đời người thường ngắn ngủi, mộng ảo đôi khi không ôm được lại chợt vỡ tan, vậy nên hãy biết yêu thương cuộc sống nhiều hơn để cảm nhận hạnh phúc chân thành.