LÁ TÍA TÔ

Lời phi lộ: Khi cơn ho kéo dài làm mất ngủ phương pháp hiệu nghiệm nhất là dùng lá tía tô. Nếu trong vườn nhà có trồng tía tô thì ngắt khoãng 10 lá, rửa sạch, bỏ vào ly, thêm nước sôi, đợi 5 phút, uống như uống trà, uống trước khi đi ngủ và sáng sớm thức dậy trước khi uống cà phê. Nếu ra chợ Việt mua thì coi chừng lộn với lá kinh giới, chưa thử qua lá kinh giới nên không biết có hiệu nghiệm không? Mùa hè có nhiều nhà cây tía tô mọc như cỏ, nên hái và sấy khô để dùng cho mùa đông. 

Tía tô là loại rau thơm rất phổ biến ở Việt Nam, các nước Đông Nam Á cũng như thị trường Thế Giới hiện nay. Tía tô không chỉ dùng trong thực phẩm mà chúng còn được dùng trong y học.

Giới thiệu về tía Tía tô:

• Tên khoa học: Perilla frutescens.
• Tên gọi khác: Tử tô (hạt), Tô ngạnh (cành), Tô diệp (lá).
• Bộ phận sử dụng: thân lá, cành và hạt thường thu hoạch vào mùa hè.
• Đặc điểm hình dáng: tía tô cao từ 40 – 100 cm, có nhiều nhánh, thân cây và cành hình vuông, lõm ở cạnh và nhiều lông. Lá tía tô màu xanh hoặc tím, viền lá răng cưa và có mùi thơm.

Thành phần hóa học của Tía tô:

Hạt tía tô có hàm lượng dầu khoảng 40% và tỷ lệ lớn các acid béo chưa bão hòa, chủ yếu là acid alpha-linoleic.

Lá tía tô chứa khoảng 0,2% tinh dầu nguyên chất và các hydrocarbon, aldehyde, ceton, furan,…

Chiết xuất lá tía tô đã phát hiện thấy các chất chống ô xi hóa, chống dị ứng, chống viêm, chống trầm cảm, không gây dị ứng và chống lại các khối u.

Tác dụng của tía tô với sức khỏe

Tía tô chữa bệnh gì?

1. Bệnh đường hô hấp – hen suyễn

Trong một nghiên cứu kéo dài 4 tuần được xuất bản trong tạp chí “Archives of Allergy and Immunology” vào tháng 6 năm 2000, đã kiểm tra ảnh hưởng của dầu hạt tía tô cho những người mắc bệnh suyễn. Vào cuối tuần thứ tư, những bệnh nhân dùng dầu tía tô đã thấy hiệu nghiệm. Các nhà nghiên cứu cho rằng dầu hạt tía tô có lợi cho bệnh hen suyễn, ngăn chặn sự sản xuất leukotriene, chất chống viêm có liên quan đến giảm chức năng hô hấp.

2. Chống viêm – chống dị ứng

Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh hiệu quả của tía tô trong điều trị chứng nhạy cảm, dị ứng theo mùa và hen suyễn. Tất cả nhờ các thành phần gồm quercetin, acid alpha-lineolic, luteolin và rosmarinic acid, perilla có thể ức chế trực tiếp sự phóng thích histamine từ tế bào, giảm cytokine gây viêm và viêm da tiếp xúc.

3. Chống oxy hóa

Tinh dầu tía tô Perilla dễ bay hơi, chứa chất chống oxy hoá aldehyde, giúp ngăn ngừa tổn thương do các gốc tự do gây ra đối với tế bào và DNA. Dầu hạt tía tô đang được sử dụng phổ biến để giúp bảo quản, khử trùng thức ăn nhờ khả năng chống oxy hóa.

4. Ngộ độc thực phẩm

Ở châu Á, lá tía tô được dùng làm rau thơm ăn kèm giúp tăng hương vị món ăn và đồng thời cũng là thuốc giải độc đối với ngộ độc thức ăn.

5. Trị viêm khớp dạng thấp

Tía tô có tác dụng giảm đau kinh nguyệt, giảm nguy cơ, ngăn ngừa ung thư vú và điều trị các bệnh tự miễn dịch như lupus và viêm khớp dạng thấp.

6. Ngăn ngừa bệnh tim

Dầu hạt tía tô ngăn ngừa bệnh mạch vành và giảm nguy cơ huyết khối (do đó ngăn ngừa cơn đau tim và đột tử). Dầu hạt tía tô cũng giàu omega-3 và chất chống oxy hóa  làm giảm cholesterol LDL (cholesterol xấu) là cơ sở cho chứng xơ vữa động mạch.

7. Giảm đau dạ dày – khó chịu dạ dày ruột

Lá tía tô có tác dụng giúp giảm bớt sự khó chịu trong dạ dày và ruột. Nhờ vào thành phần trong la tía tô gồm flavonoid, axid rosmarinic và acid caffeic. Nghiên cứu cho thấy tía tô có thể giúp cải thiện tình trạng đầy bụng, bụng sôi, cảm giác đầy,.. giúp tăng cường cơ vòng thực quản dưới, do đó ngăn ngừa trào ngược acid và chống co thắt (ngăn ngừa và giảm co thắt) hiệu quả.

Lá tía tô giúp tăng tiết mồ hôi, trị cảm hiệu quả

8. Thư giãn tinh thần

Theo Trung tâm Y tế Đại học Maryland, nghiên cứu sơ bộ cho thấy tía tô chứa axid rosmarinic, axid caffeic và apigenin giúp ngăn ngừa và điều trị chứng trầm cảm. Đặc biệt khi khuếch tán tinh dầu tía tô, hấp thu qua đường hô hấp cho thấy hoạt động chống trầm cảm giống, có tác dụng lên nâng cao tinh thần, cải thiện tâm trạng.

9. Da liễu

Chiết xuất lá tía tô đã được chứng minh là ức chế sự tổng hợp tyrosinase và melatonin của chuột. Đây là gợi ý cho ứng dụng tiềm năng dùng tía tô giúp làm sáng da.

10. Tốt cho sức khỏe người ăn kiêng

Chế độ ăn kiêng với dầu tía tô giàu alpha-linolenat có lợi ích sức khoẻ, giảm cholesterol và triglyceride. Một xu hướng giảm peroxidation lipid đã được quan sát thấy trong một nghiên cứu nhỏ với một số người tình nguyện khỏe mạnh, tiêu thụ 5 g bột lá tía tô trong 10 ngày.

Cần lưu ý: Đây là một nghiên cứu không nhiều nhưng kinh nghiệm dân gian cho nên ai muốn thử để cho giấc ngủ không bị gián đoạn về đêm thì cũng nên thử cho biết.

Sưu tầm và đã áp dụng

Montreal, 19 tháng 9 năm 2019

Lệnh Hồ Công Tử