Góc Việt Thi :
Thơ Xuân Cao Bá Quát (3)
XUÂN NHẬT TUYÊT CÚ THẬP THỦ
(Mười bài thơ Tuyệt Cú Ngày Xuân)
4. Bài thơ Xuân Nhật Tuyệt Cú (kỳ 4) :
春 日 絕 句 (其 四) XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 4)
韋 杜 佳 人 繡 鳳 鞋， Vi Đỗ giai nhân tú phụng hài,
蹅 春 共 趁 賣 花 來。 Đạp xuân cộng sấn mại hoa lai.
西 湖 寺 外 醉 何 處， Tây Hồ tự ngoại túy hà xứ ?
鎮 武 觀 頭 遊 幾 回。 Trấn Võ Quán đầu du kỷ hồi !
高 伯 适 Cao Bá Quát
* Chú thích :
- Vi Đỗ 韋 杜 : Tên một con phố ở đất Tràng An (Tây An) xưa, ở đây mượn để chỉ kinh thành Thăng Long của ta.
- Tú Phụng Hài 繡 鳳 鞋 : Giày có thêu hình chim phượng.
- Đạp Xuân 蹅 春 : là Đi trong mùa Xuân, là đi dạo chơi lúc Xuân về;
tương đương với từ ĐẠP THANH 踏 青 là Đi dạo chơi trên thảm cỏ xanh non
vậy.
- Sấn 趁 : là Thừa dịp, Sẵn dịp.
- TỰ 寺 : là Chùa của các Hòa thượng tu hành; QUÁN 觀 là ĐẠO QUÁN 道 觀 là Chùa của các Đạo sĩ tu tiên.
* Nghĩa bài thơ :
TUYỆT CÚ NGÀY XUÂN (4)
Các giai nhân của phố Vi Đỗ trong kinh thành mang những đôi hài có
thêu hình chim phượng; Các nàng đi dạo chơi trong mùa Xuân rồi sẵn dịp
lại ghé mua hoa Xuân. Bên ngoài các chùa ở Tây Hồ nơi nào có thể say
được đây? (ý nói nơi nào có quán rượu); Ở đầu đường của Đền Trấn Võ ta
đã dạo chơi qua mấy lượt ở đó rồi! (Ý chỉ nơi đó là nơi có quán rượu!)
Cảnh dạo chơi trong mùa Xuân của các tài tử giai nhân trong ngày
Lễ Tết khi xưa ở kinh thành Thăng Long. Cao Bá Quát cũng là một trong
những chàng tài tử đi du Xuân để nhìn ngắm các giai nhân mang hài có
thêu hình chim phượng!
* Diễn Nôm :
XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 4)
Hài phụng giai nhân Vi Khúc phố,
Mua hoa mượn dịp để du xuân.
Hồ Tây có thể say đâu nhỉ ?
Trấn Võ đền xưa dạo mấy lần !
Lục bát :
Phố Vi hài phượng giai nhân,
Du xuân sẵn dịp xa gần mua hoa
Hồ Tây say khước đâu ta ?
Đền ngoài Trấn Võ la cà mấy phen !
Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm.
春 日 絕 句 (其 五) XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 5)
綺 石 欄 窗 綵 縷 門， Ỷ thạch lan song thái lũ môn,
少 年 翁 對 鬱 金 樽。 Thiếu niên ông đối uất kim tôn.
三 多 矮 枝 佛 手 架， Tam đa ải chi Phật thủ giá,
五 福 皺 葉 水 仙 盆。 Ngũ phúc trứu diệp thủy tiên bồn.
高 伯 适 Cao Bá Quát
* Chú thích :
- Ỷ 綺 : Còn đọc là KHỈ, thuộc bộ MỊCH 糸 là sợi tơ bên trái, nên Ỷ 綺
là dải lụa có hoa văn đẹp đẽ; Trong bài thơ là Ỷ THẠCH 綺 石 : chỉ những
tảng đá có màu sắc rực rỡ, đẹp đẽ. Ỷ THẠCH ở đây cũng có thể chỉ Hòn Non
Bộ giả làm cảnh cho đẹp.
- Lan Song 欄 窗 : LAN là Lan Can, nên LAN SONG là Cửa sổ có trấn song.
- Thái Lũ Môn 綵 縷 門 : là Cửa có treo rèm màn có những sợi tơ màu đẹp đẽ.
- Thiếu Niên Ông 少 年 翁 : là Ông chủ còn trẻ, chỉ người thành đạt mà còn trẻ tuổi.
- Uất Kim Tôn 鬱 金 樽 : Chai đựng rượu có màu vàng của hoa Uất Kim Hương.
- Câu 3 : ý nói trái Phật Thủ thường có 3 ngón vươn dài ra (như hình
minh họa đính kèm) tượng trưng cho Tam Đa là 3 cái nhiều (là Đa Phúc, Đa
Thọ, Đa Nam Tử 多 福，多 寿，多 男 子).
- Câu 4 : Ý chỉ hoa của cây Hoa Thủy Tiên mặc dù 6 cánh nhưng lại
trông giống như 5 cánh của hoa Bạch Mai tượng trưng cho Ngũ Phúc là 5
điều Phước (là Thọ, Phú, Khang ninh, Du hảo Đức, Khảo chung mệnh 寿，富，康
寜，攸 好 德，考 终 命 có nghĩa là: Sống Thọ, Giàu sang, Khoẻ mạnh, có tiếng Đức
tốt và Già Chết an lành).
Phật Thủ Thủy Tiên
* Nghĩa bài thơ :
Tuyệt Cú Ngày Xuân (5)
Song cửa sổ có trấn song, trước cửa lại có treo rèm màn với các
tua màu sắc đẹp đẽ lại có những tảng đá cảnh đầy màu sắc. Trong nhà thì
ông chủ nhà là một thiếu niên trẻ trung bên cạnh các chai rượu màu vàng
của uất kim hương rực rỡ. Cái gía thấp để cành nhánh ngắn của quả Phật
Thủ vươn dài ra như ba ngón tay tượng trưng cho Tam Đa và Giò Thuỷ Tiên
với các lá quăn queo tượng trưng cho Ngũ Phúc.
Cảnh đón Xuân trong giàu sang phú qúy của một người trẻ tuổi mà
thành đạt, thiếu niên đắc chí, nếu không phải làm giàu trong chốn thương
trường thì cũng là một đại khoa tuổi trẻ, quan trường đắc chí; quả là
"Mãn môn Xuân sắc thị vinh hoa" có khác!
* Diễn Nôm :
XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 5)
Non bộ ngoài song cửa rực màn,
Thiếu niên chủ cả chén ly vàng.
Tam Đa phật thủ bày trên giá,
Ngũ Phúc Thủy Tiên chậu lá quăn.
Lục bát :
Màn che đá cảnh song rèm,
Thiếu niên đắc chí chai vàng uất kim.
Tam Đa phật thủ bày bên,
Ngũ Phúc lá cuốn Thủy Tiên một giò !
Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm
6. Bài thơ Xuân Nhật Tuyệt Cú (kỳ 6) :
春 日 絕 句 (其 六) XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 6)
巧 偷 誰 差 米 家 神， Xảo thâu thùy sái Mễ gia thần,
畫 取 江 城 一 片 春。 Họa thủ giang thành nhất phiến xuân.
煙 柳 如 今 更 顏 色， Yên liễu như kim cánh nhan sắc,
等 閒 迎 送 上 年 人. Đẳng nhàn nghinh tống thượng niên nhân.
高 伯 适 Cao Bá Quát
* Chú thích :
- Xảo Thâu 巧 偷 : THÂU có nghĩa là Trộm mà cũng có nghĩa là Lén nữa,
nên XẢO THÂU vừa có nghĩa là Trộm một cách khéo léo, vừa có nghĩa là Len
lén một cách khéo léo.
- Sái 差 : Còn đọc là SAI có nghĩa là Khiến, nên THÙY SÁI 誰 差 có nghĩa là "Ai khiến cho", "Ai đã làm nên... cái gì đó".
- Mễ Gia Thần 米 家 神 : là "Cái thần của nhà họ Mễ" là Hội Họa, Vì MỄ
PHẤT 米 芾 là một danh họa đời Tống, ông cũng là người đầu tiên viết về
"Lịchh Sử Hội Họa" của Trung Hoa để đời với quyển "HỌA SỬ 畫 史" nổi tiếng
đương thời.
- Họa Thủ 畫 取 : là Vẽ lấy, vẽ ra, vẽ nên.
- Cánh Nhan Sắc 更 顏 色 : là Càng có nhan sắc hơn, ý nói "Càng đẹp hơn ra".
- Đẳng nhàn 等 閒 : là Tầm thường, bình thường, không quan trọng.
- Thượng Niên Nhân 上 年 人 : là Người của những năm trước; hoặc là
"Người đã có tuổi", Người đã già. Cao Bá Quát không sử dụng từ KHỨ NIÊN
NHÂN 去 年 人 là Người của năm trước, mà dùng từ THƯỢNG NIÊN NHÂN là Người
của những năm trước kể cả người đã già.
* Nghĩa bài thơ :
Tuyệt Cú Ngày Xuân (6)
Khen ai khéo lén mượn nét bút thần của nhà Mễ Phất để vẽ nên một
vùng cảnh đẹp của xứ Giang thành khi đã vào Xuân; với sương khói mơ màng
của những cành liễu hiện nay như ngày càng đẹp thêm ra, và vẫn như đón
đưa du khách bình thường như những năm qua kể cả những người đã cao
niên.
Mùa Xuân và cảnh đẹp chẳng của riêng ai, không phải nét bút thần
của nhà họ Mễ mới vẽ nên được, mà thiên nhiên tạo hóa đã vẽ nên một bức
tranh Xuân tuyệt đẹp cho tất cả mọi người không phân biệt già trẻ lớn bé
gì cả. Ai biết thưởng ngoạn thì cảnh đẹp của mùa Xuân sẽ là của người
đó thôi!
* Diễn Nôm :
XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 6)
Khéo lén khen ai mượn bút thần,
Vẽ nên cảnh sắc buổi đầu Xuân.
Giang thành tơ liễu càng xinh đẹp,
Đưa đón năm qua khách thưởng xuân.
Lục bát :
Mễ gia ai trộm bút thần,
Vẽ nên một bức tranh Xuân Giang thành.
Khói sương tơ liễu buông mành,
Năm năm đưa đón cho đành khách Xuân !
Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm
Hẹn bài dịch tới !
杜 紹 德
Đỗ Chiêu Đức
................................................................................................
Uất Kim Tôn 鬱金樽 : Chai đựng rượu có màu vàng của hoa Uất Kim Hương.
Đúng ra là :
Chén đựng rượu có màu vàng của vị thuốc Uất Kim, cây Nghệ Curcuma longa L- Họ Gừng (Zingiberaceae), không phải hoa của cây Uất Kim Hương (Tulip)
Xin góp bài phỏng dịch theo nho sĩ Đỗ.
Mười bài tuyệt cú ngày Xuân kỳ 04
Người đẹp Trường An sỏ phượng hài
Dạo Xuân cùng viếng chợ hoa tươi
Tây Hồ quán rượu quanh chùa có?
Trấn Vũ lại thăm mấy bận rồi!
Mười bài tuyệt cú ngày Xuân kỳ 05
1-
Rào song, non bộ, cửa tơ màu
Niên thiếu, ông già chén rượu nâu
Cành thấp tam đa phật thủ kệ
Lá quăn ngũ phúc thủy tiên thau!
2-
Cửa tơ màu, rào song, non bộ
Rượu trẻ già, chén nhỏ “nghệ_ gừng”
Tam đa, phật thủ kệ chưng
Thủy tiên, ngũ phúc lá cong, chậu sành!
Mười bài tuyệt cú ngày Xuân kỳ 06
1-
Khéo trộm, ai kia, nét Mễ thần
Giang thành vẽ được một phần Xuân
Như nay khói liễu càng xinh xắn
Đưa đón thường khi những cố nhân
2-
Nét Mễ thần khen ai khéo trộm
Một phiến Xuân tô đượm Giang thành
Nay khói liễu càng đẹp xinh
Đón đưa người cũ vẹn tình trước sau!
Lộc Bắc
Jan23
Mời Xem :
bài viết rất hay
Trả lờiXóa