Tạp ghi và Phiếm luận :
CÂU ĐỐI THÚ VỊ THEO NGÀNH NGHỀ
Câu đối treo trước cổng, ngoài việc để mừng xuân đón Tết còn có
tác dụng như là quảng cáo đối với các business, cửa hàng, dịch vụ...
Nhất là ngày xưa khi các dịch vụ quảng cáo chưa có đa dạng và rầm rộ như
hiện nay, thì Câu Đối là một hình thức quảng cáo tiếp thị trực tiếp đập
vào mắt khách hàng khi họ có dịp đi ngang qua. Ví dụ như một Thẩm Mỹ
Viện ở Hồng Kông đã trương bảng bằng bốn chữ "Mỹ Nhược Thiên Tiên 美若天仙".
Có nghĩa là : "Đẹp như tiên ở trên trời!" và đôi câu đối như sau :
憑 君 麗 質， 未 必 閉 月 羞 花；
Bằng quân lệ chất, Vị tất bế nguyệt tu hoa;
經 我 巧 門， 定 能 沉 魚 落 雁。
Kinh ngã xảo môn, định năng trầm ngư lạc nhạn.
Có nghĩa :
- Dựa vào sắc đẹp trời cho của bạn, chưa chắc đã bế nguyệt tu hoa;
- Qua sự khéo léo của viện chúng tôi, chắc chắn sẽ trầm ngư lạc nhạn.
TRẦM NGƯ, LẠC NHẠN, BẾ NGUYỆT, TU HOA 沉魚,落雁,閉月,羞花 là biểu tượng của
Tứ Đại Mỹ Nhân 四大美人 cổ điển Trung Hoa. Đó chính là Tây Thi 西施 Trầm Ngư
沉魚, vì khi ra bờ suối giặt lụa, cá thấy nàng đẹp qúa nên đều thẹn mà lặn
sâu cả xuống đáy nước. Vương Chiêu Quân 王昭君 Lạc Nhạn 落雁, vì khi ra khỏi
Nhạn Môn Quan các con nhạn thấy nàng qúa đẹp nên bay không nổi đều rơi
cả xuống bãi cát. Điêu Thuyền 貂蟬 Bế Nguyệt 閉月, vì khi Điêu Thuyền bái
nguyệt, vầng trăng thấy nàng qúa đẹp nên đã trốn vào trong mây mà không
dám chiếu thẳng xuống. Còn Dương Qúy Phi 楊貴妃 Tu Hoa, vì khi đi dạo ở
Đình Trầm Hương thì các hoa đang nở đều xếp cánh lại cả thẹn trước vẻ
đẹp còn hơn cả hoa xuân của Dương Phi. Trong Cung Oán Ngâm Khúc của Ôn
Như Hầu Nguyễn Gia Thiều khi tả sắc đẹp của nàng cung phi cũng đã viết :
Chìm đáy nước cá lờ đờ lặn,
Lửng da trời nhạn ngẩn ngơ sa;
Hương trời đắm nguyệt say hoa,
Tây Thi mất vía Hằng Nga giật mình !
Ở đây, Viện Thẩm Mỹ muốn nói là vẻ đẹp trời cho chưa chắc đã thiệt
đẹp, hãy vào Viện của chúng tôi đi, bàn tay khéo léo của chúng tôi sẽ
làm cho bạn chắc chắc có được vẻ đẹp một cách hoàn hảo hơn :
- Sắc đẹp trời cho, chưa chắc đã tu hoa bế nguyệt;
- Mỹ viện ta làm, chắc chắn sẽ lạc nhạn trầm ngư !
Đi ngang qua một quán ăn, ta lại thấy bốn chữ "DĨ THỰC VI THIÊN 以食為天" ở giữa với đôi câu đối hai bên như sau :
食 客 裡 雖 無 名 星 巨 擘；
Thực khách lý tuy vô danh tinh cự phách;
杯 盤 中 卻 有 美 酒 佳 肴。
Bôi bàn trung khước hữu mỹ tửu giai hào.
Có nghĩa :
- Trong thực khách đến ăn uống tuy không có người nổi tiếng tai to mặt lớn ;
- Nhưng... Trong bàn ăn chúng tôi lại có cả rượu ngon và các thức ăn ngon.
Vừa khiêm tốn vì là quán ăn nhỏ nên không có những minh tinh tai
to mặt lớn đến ăn, vừa tự hào vì quán tuy nhỏ nhưng cũng có đầy đủ rượu
ngon và sơn hào hải vị, và... Bảo đãm giá sẽ rẻ hơn các nhà hàng lớn !
Bốn chữ "DĨ THỰC VI THIÊN 以食為天" có nghĩa : "Lấy cái ăn làm Trời".
TRỜI ở đây chỉ cái gì đó "Cao quý nhất, cần thiết nhất". Câu nói nầy có
xuất xứ từ sách Hán Thư 漢書 của Ban Cố 班固 đời Đông Hán 東漢 : Vương giả dĩ
dân vi thiên, nhi dân dĩ thực vi thiên 王者以民為天，而民以食為天. Có nghĩa : "Bậc
vương giả lấy dân làm cao nhất, còn dân thì lấy cái ăn làm cao nhất". Ý
nói : Vua thì coi dân là cần thiết nhất, vì không có dân thì làm vua với
ai đây ? Còn dân thì coi cái ăn là cần thiết nhất, vì không có cái ăn
thì làm sao mà sống ?! Câu nói nầy thường hay bị nói sai thành : Dân dĩ
thực vi TIÊN 民以食為先, có nghĩa : Dân thì lấy cái ăn làm trước hết. Sai mà ý
không Sai, chỉ là một cách nói khác đi mà thôi, nhưng ý của chữ TIÊN 先
là Trước không mạnh bằng ý của chữ THIÊN 天 là Trời, là Cao nhất, là Cần
thiết nhất, không có không được !
Diễn Nôm :
- Trong thực khách tuy không tai to mặt lớn;
- Trên bàn ăn vẫn đủ hải vị sơn hào !
Sau đây là bộ câu đối Tết của một thương hiệu thương buôn với
đầy đủ ý xuân với bốn chữ hoành phi "Cố Khách Doanh Môn 顧客盈門" có nghĩa :
Khách hàng đầy cửa; và đôi câu đối như sau :
Trở
lại với nghề thầy giáo, trước một giảng đường người ta đã đọc được bốn
chữ "Học Hải Vô Nhai 學海無涯" là "Biển học không bờ bến" và một đôi câu đối
Tết như sau :
Mời Xem :Tạp Ghi và Phiếm Luận : NHỮNG TỪ NGỮ LÝ THÚ BẤT NGỜ (10)*
交 以 道 接 以 禮， 櫃 檯 傳 春 意；
Giao dĩ đạo tiếp dĩ lễ, quỹ đài truyền xuân ý
近 者 悅 遠 者 來， 笑 臉 帶 春 風。
Cận giả duyệt viễn giả lai, tiếu kiểm đới xuân phong.
Có nghĩa :
- Giao tiếp phải đạo và lễ phép, chưởng quầy thoải mái như ý của mùa xuân;
- Người gần thì vui người xa thì tìm đến, mặt luôn tươi cười tựa như đang đón gió xuân vậy.
Giao tiếp phải đạo đúng lẽ buôn bán không đập đổ và lễ phép, xem
khách hàng như là "Thượng đế", người chưởng quầy luôn luôn thoải mái như
truyền cái ý xuân tươi đến với khách hàng. Và... Luôn luôn làm vui lòng
người gần đẹp ý người xa, tiếp khách thì mặt luôn nở nụ cười như đang
đón gió xuân vậy !
- Giao tiếp ân cần lễ phép, như truyền xuân ý;
- Vui lòng khách đến gần xa, tựa đón gió xuân !
講 台 三 尺， 可 話 古 今 中 外；
Giảng đài tam xích, khả thoại cổ kim trung ngoại;
粉 筆 一 枝， 能 描 天 地 山 河。
Phấn bút nhất chi, năng miêu thiên địa sơn hà !
Có nghĩa :
- Bụt giảng chừng ba thước, có thể truyền đạt kiến thức trong ngoài kim cổ;
- Phấn viết chỉ một cây, có thể vẽ nên đồ họa của trời đất núi sông !
Khỏi phải cường điệu, tác dụng giáo dục từ xưa đến nay đều ngập
tràn cả bụt giảng của người thầy và kiến thức bao la gồm cả trời đất núi
sông đều từ viên phấn trắng trên tay người thầy mà ra cả !
Khoảng thập niên 80 của Thế kỷ trước, khi tôi thất nghiệp lang
thang lên Chợ Lớn, được bạn bè rủ rê mở một Tổ hợp sản xuất sơn dầu ở
đường Hải Thượng Lãn Ông. Lúc Tết đến, tôi đã làm một đôi câu đối 6 chữ,
như thế nầy :
造就五光十色, Tạo tựu ngũ quang thập sắc,
凑成萬紫千红. Tấu thành vạn tử thiên hồng.
Có nghĩa :
- Tạo nên năm màu mười sắc, (rất tiếc thành ngữ "Ngũ quang thập sắc" của tiếng Hoa, không có thành ngữ tương đương trong tiếng Việt).
- Hợp thành ngàn tía muôn hồng.(Vạn tử thiên hồng là Muôn hồng ngàn tía).
Đôi câu đối nầy, được ký giả của Nhật Báo SGGP bản tiếng Hoa trầm
trồ và đến phỏng vấn, vì thứ nhất, câu đối lạ, lạ ở chỗ nó chỉ có 6 chữ,
thứ nhì, nó đặc biệt vì nêu lên được đặc trưng màu sắc của nghề làm
sơn, thứ ba, Họ không ngờ một người làm sơn, một con buôn, mà biết làm
câu đối. Thế thôi.
Sự thật, thì trước khi làm câu đối
nầy, tôi đã đọc qua câu đối của Cụ Nguyễn Khuyến làm cho bà thợ nhuộm
khóc chồng, câu đối như thế nầy :
- Thiếp từ khi lá THẮM xe duyên, khi vận TÍA, lúc cơn ĐEN,
ĐIỀU dại ĐIỀU khôn nhờ bố ĐỎ.
- Chàng ở suối VÀNG có biết, vợ má HỒNG, con răng TRẮNG,
TÍM gan TÍM ruột với trời XANH.
Câu đối trên gồm đủ màu sắc của nhà thợ nhộm : Thắm, tía, đen, điều, đỏ vàng, hồng, trắng, tím, xanh.
Để kết thúc cho bài viết hôm nay, mời tất cả cùng đọc câu đối mà cũng là lời Chúc Tết đến với tất cả mọi người như sau :
老 老 少 少 男 男 女 女 都 添 一 歲；
Lão lão thiếu thiếu nam nam nữ nữ đô thiêm nhất tuế;
歡 歡 喜 喜 笑 笑 談 談 各 過 新 年。
Hoan hoan hỉ hỉ tiếu tiếu đàm đàm các qúa tân niên.
Có nghĩa :
- Già già trẻ trẻ gái gái trai trai đều thêm một tuổi;
- Vui vui vẻ vẻ nói nói cười cười cùng đón xuân sang !
- Đô Thiêm Nhất Tuế 都添一歲 có nghĩa : Đều thêm một tuổi; Nhưng...
- Các Quá Tân Niên 各過新年 có nghĩa là : Cùng nhau ăn Tết. Người Hoa gọi
ĂN TẾT là QUÁ TÂN NIÊN 過新年. Ví dụ : Năm nay bạn "quá tân niên" ở đâu ?
Có nghĩa là : Năm nay bạn ĂN TẾT ở đâu đó !
Chúc cho tất cả mọi người gái, trai, già, trẻ, đều nói, cười, vui vẻ để "Quá Tân Niên" !
Hẹn bài viết tới !
杜紹德
Đỗ Chiêu Đức
Thư pháp của Đỗ Chiêu Đức :
bài rất hay
Trả lờiXóa