Khi xem lại các phim nhựa của Sài Gòn làm trước
năm 75, hoặc gần hơn, nếu xem các cô, chú ca sĩ của thế hệ trước 75 trả
lời phỏng vấn, các bạn dễ dàng nhận thấy rằng không bao giờ thiếu vắng
tiếng dạ tiếng thưa
trong đối đáp với nhau, dù đó là nói chuyện với người lớn tuổi hơn hoặc
nhỏ tuổi hơn thì đều như vậy.
Hoàng Oanh – cô ca sĩ, cựu nữ sinh Gia Long quê ở
Mỹ Tho, khi trả lời phỏng vấn của các đài ở hải ngoại, vẫn xưng là “dạ
thưa chị”, “dạ chưa anh”… dù người đối diện chỉ đáng tuổi con cháu.
Điều đó không phải chỉ có trong phim ảnh hay
trong các đoạn phỏng vấn, đó là một nét văn hóa nói chuyện thông thường
của Sài Gòn xưa, và ít nhiều vẫn còn cho đến nay đối với những người Sài
Gòn gốc.
Người Sài Gòn thân tình, lịch sự, không trịch
thượng, luôn nói chuyện một cách hòa nhã và ngọt ngào như vậy không biết
từ bao giờ, không phải ngọt theo kiểu khen lấy lòng hay xã giao. Mà là
những tiếng dạ, thưa,
cám ơn, xin lỗi… đã nằm sẵn trong tim và nằm ngay cửa miệng.
Những tiếng dạ thưa đó, ngày nay có lẽ trở thành
thứ quý hiếm. Xưa có mà nay tự nhiên biến mất, có phải là do cuộc sống
hiện đại quá vội vàng, người ta cắt bớt chữ nghĩa đi để nói cho nhanh,
phù hợp với chủ nghĩa
yêu cuồng sống vội, hay là do giá trị của vật chất đã tỉ lệ nghịch với
giá trị của con người?
Nhắc về tiếng dạ, tiếng thưa là tôi lại nhớ đến cụ Bùi Giáng khi đưa 2 chữ này vô bài thơ ngắn của ông về Huế như sau:
Cô nương mắt ngọc răng ngà
Nhìn bồ tát gọi rằng là: dạ thưa
– Dạ thưa phố Huế bây giờ
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương
Dạ thưa của con gái Huế nó khác vùng miền khác, rất nhỏ nhẹ và ngọt như mía lùi.
Sống ở cuộc đời chưa lâu lắm, nhưng cũng vừa đủ
để tôi nhận ra một điều rằng người ta có thành công hay không, quá nửa
là tùy thuộc vào thái độ của họ khi giao tiếp với mọi người, đó là những
tiếng dạ, thưa… làm
mát lòng người khác. Đó không phải là sự xun xoe lấy lòng, mà đó là văn
hóa giao tiếp thông thường giữa những con người văn minh và lịch sự. Mà
thú thật là tôi thì chưa thấy người nào có sự nghiệp thành công (tự
thân) mà không văn minh, lịch sự cả.
Xin chép ra đây câu chuyện được kể trên mạng,
không biết là có thật là là sáng tác, nhưng đọc xong ngẫm thì thấy nó
rất đời thường và quen thuộc trong cuộc sống:
*** Vào một buổi chiều muộn, sau khi mua ít đồ
từ chợ bước ra, tui thấy một bà cụ chừng bảy mươi. Bà ăn mặc đẹp đẽ
thẳng thớm, tóc bới cao, gương mặt trang điểm nhẹ, bày chiếc bàn xếp ra
sau đuôi xe mình, đặt mấy
nải chuối xanh trên đó. Ngang qua, bà cười thật tươi với tui:
– Cậu ơi, mua dùm tui nải chuối đi cậu, chuối xiêm nhà trồng ngon dữ lắm.
Cái thằng chẳng mấy khi ăn chuối định cám ơn rồi
lướt qua nhưng đành dừng lại. Có lẽ bị nắm níu bởi cái giọng nói quá
chừng ngọt.
– Bao nhiêu một nải vậy bà ơi?
– Dạ thưa cậu, năm đồng. Cái này là chuối xiêm nên nó mắc hơn chuối thường một chút.
– Vậy bà cho con hai nải nhe.
– Cậu ơi, sắp tối rồi, hay là cậu lấy giúp bà
già bốn nải này luôn đi. Ăn hổng hết mình bỏ tủ lạnh hoặc nấu chè hay
làm chuối chiên cũng ngon. Chưng cẳng tui bị khớp, ngồi từ chiều giờ bán
được có một nải. Tối
rồi, cậu lấy hết, tui tính 18 đồng thôi.
– Dạ được rồi, bà lấy hết cho con đi.
Bà cẩn thận gói mỗi nải vô từng bịch riêng, còn
dặn dò thêm cách phân biệt chuối xiêm đen và xiêm thường. Thằng tui cứ
đứng xớ rớ hoài, hỏi thăm đủ thứ. Là để được nghe cái giọng nói ngọt
mềm, được nghe cái cách
nói của một người Sài Gòn, khi trước mỗi câu trả lời, bà đều “dạ thưa
cậu”. Thấy đâu đó bóng dáng bà nội bà Tư, thấy mình như đang đứng giữa
cái vùng đất đã từng được lớn lên, với những con người hiền hoà, khiêm
nhường và quá đỗi ngọt ngào trong ứng xử. Tự
nhiên thấy quê hương ở ngay trân chỗ này, ngọt ngào vô phương.
Bà Tư, bà nội hay bà bán chuối của tui, chẳng ai
được học cao nhưng cái văn hoá ứng xử của họ sao mà văn minh mà dễ
thương quá trời quá đất. ***
lễ phép là rất quan trọng
Trả lờiXóa