Nguyên nhân gây bệnh Parkinson ít ngờ đến

  Thanh Niên Online

Bệnh Parkinson liên quan chủ yếu đến yếu tố di truyền và độc tố môi trườngẢnh: Shutterstock

Bệnh Parkinson là một thoái hóa của hệ thần kinh trung ương gây rối loạn vận động. Đây là một bệnh mạn tính tiến triển, tức là bệnh kéo dài và nặng dần theo thời gian.

Cho tới nay các nhà khoa học vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh Parkinson, nhưng qua nhiều bằng chứng nghiên cứu, các nhà khoa học cho rằng bệnh Parkinson liên quan chủ yếu đến yếu tố di truyền và độc tố môi trường.

Cơ chế gây bệnh Parkinson

Theo thông tin trên trang NINDS, bệnh Parkinson xảy ra khi các tế bào thần kinh trong não bị thoái hóa và chết dần. Mặc dù ảnh hưởng tới nhiều vùng não bộ, nhưng các triệu chứng điển hình của bệnh Parkinson là kết quả của sự mất mát các tế bào thần kinh ở vùng chất đen (substantia nigra).

Các tế bào thần kinh ở vùng chất đen có nhiệm vụ sản xuất ra một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng có tên là dopamine. Chất này có nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu giữa các chất đen và thể vân (corpus striatum) để thực hiện nhuần nhuyễn các hoạt động có chủ ý. Việc suy giảm dopamine ảnh hưởng xấu tới chức năng vận động.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hầu hết bệnh nhân Parkinson bị mất ít nhất 60 - 80% lượng tế bào sản xuất dopamine và đồng thời cũng bị mất một lượng đáng kể tế bào thần kinh sản xuất norepinephrine. Norepinephrine là một chất dẫn truyền thần kinh có liên quan chặt chẽ với dopamine, là “sứ giả” của hệ thần kinh giao cảm (điều chỉnh các chức năng tự động của cơ thể, chẳng hạn như nhịp tim, huyết áp). Sự suy giảm norepinephrine có thể giải thích các triệu chứng phi vận động của bệnh Parkinson, bao gồm mệt mỏi bất thường và các vấn đề về huyết áp.

Ngừa Parkinson, Alzheimer từ cà phê

Uống một lượng cà phê vừa phải mỗi ngày sẽ giúp ngừa nguy cơ bị suy giảm nhận thức do tuổi tác và các bệnh thoái hóa thần kinh khác như Alzheimer (một dạng mất trí nhớ) và Parkinson (bệnh liệt rung).

Nguyên nhân

Di truyền học: Các nhà khoa học đã xác định được một số đột biến gien liên quan đến bệnh Parkinson, bao gồm alpha-synuclein và nhiều gien khác. Họ hy vọng rằng việc phát hiện các gien liên quan đến bệnh Parkinson sẽ giúp xác định các phương pháp mới để điều trị căn bệnh này.

Môi trường: Tiếp xúc với một số độc tố nhất định trong môi trường có thể gây ra các triệu chứng Parkinson (chẳng hạn như MPTP, mangan kim loại…) ở những người nhạy cảm về mặt di truyền.

Ti thể: Một số nghiên cứu cho thấy ti thể có tham gia vào sự phát triển của bệnh Parkinson. Ti thể là những thành phần sản xuất năng lượng của tế bào, và sự bất thường trong ti thể là nguyên nhân dẫn đến sự hư hại của màng tế bào, protein, ADN và các phần khác của tế bào. Những thay đổi liên quan đến stress oxy hóa cũng được phát hiện trong não bộ của người bệnh Parkinson.

Tập thể dục tốt cho bệnh nhân Parkinson

Đối với bệnh nhân Parkinson (bệnh mạn tính về hệ thần kinh làm các cơ bị rung và yếu), tập thể dục giúp cải thiện dáng đi, cân bằng cơ thể và giảm nguy cơ bị té ngã.

Những gien có liên quan

Alpha-synuclein là gien đầu tiên được xác định có liên quan đến bệnh Parkinson. Từ những năm 1990, các nhà nghiên cứu tại Viện Y khoa Quốc gia Mỹ đã nghiên cứu hồ sơ di truyền của các gia đình có người mắc bệnh Parkinson và thấy rằng bệnh của họ có liên quan đến sự đột biến gien alpha-synuclein. Mối liên kết này cũng được tìm thấy trong nghiên cứu năm 2003 của các nhà nghiên cứu di truyền về bệnh Parkinson.

Ngoài gien alpha-synuclein, các gien khác liên quan đến bệnh Parkinson bao gồm: Parkin, DJ-1, PINK1, LRRK2, DJ-1, PINK1, và GBA - gien tạo ra enzyme glucocerebrosidase. Đột biến ở gien GBA gây bệnh Gaucher (căn bệnh khiến axít béo, dầu và steroid tích tụ trong não), và những thay đổi trong gien này cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.

Ngọc  Khuê

(Từ Cảnh chuyển)