- Ðể dành tiền mua cho cổ chai dầu thơm.
Ông già trịnh trọng thì thào. Cả quán rộ lên cười:
- Già mà còn yêu.
-
Mắc yêu thì yêu - ông già cự lại, vẻ mặt sương sương không giận gì ai -
Bây thì biết gì, tình xưa đó, mà mình thương người ta mà người ta đâu
có thương mình.
Cạn
bình trà, ông già dằn tờ giấy bạc năm trăm dưới đít ly đứng lên xếp ghế
lại ngay ngắn, từ tốn rút trong túi ra xấp vé số dày, trước khi đi ông
quay đầu lại:
- Tối nay lại chỗ tao coi cải lương, nghe bây.
- Tối nay tuồng gì, chú Chín?
- Lữ Bố Hí Ðiêu Thuyền.
- Í tuồng đó hát rồi. Hát Nửa Đời Hương Phấn đi.
- Bây nói sao tao chiều vậy, mà tuồng đó tao có nhớ miếng nào đâu.
- Chú cần gì nhớ, chú toàn đóng vai quân sĩ với người hầu không à. Có hát hò gì đâu.
Ông già cười khà khà, quay đi, cái lưng cong cong gù gù từ từ mịt mù.
Người
trong hẻm không ai làm nghề viết văn nhưng đã biết mình nhớ cái gì khi
đi xa nó, nhiều lắm, nhiều không thể kể, nhưng trong đó, chắc chắn nhớ
tiếng hát là đà tỏa ra từ nhà Buổi Chiều.
Những
con người tính từng ngày qua để lắt lay thêm một tuổi nữa, vậy mà hát
coi cũng ngon lành. Sân khấu là cái hàng ba trông ra sân rộng, luống nào
trồng bông sao nhái, bông mười giờ thì trồng, chỗ trống giành cho bà
con ngồi. Dàn đờn gồm cây ghi ta thùng, cây nhị cũ mè. Không micrô, nghệ
sĩ ca bằng giọng của trời cho, nghiệp đãi. Ðào Phỉ tám mươi chín tuổi,
đứng không nổi, diễn vai gì cũng ngồi trên ghế, ngồi trên ghế mà lẫy roi
sải ngựa coi lạ hết biết. Có bữa bà lỡ ca rớt nhịp, ngồi than: "Kiểu
này chắc tui sống hổng thọ quá". Bà con trong hẻm cười cái rần, "sống
tới cỡ đó còn than hổng thọ nỗi gì". Ông già Chín không biết hát hò gì,
chạy đi chạy lại, lúc thì nhắc cái ghế cho đào Phỉ, lúc thì trèo lên
thay cái đèn đứt bóng tối thui, kêu quân sĩ đâu thì ông dạ, chỉ khi đào
Hồng hát, ông mới ngồi nép vào đám bông lồng đèn nào đó lặng người đi,
thấy đào Hồng nhớ đào Hồng, thấy đó mà nhớ đó.
Ông
già Chín Vũ biết đào Hồng từ năm bà mới hai mươi mốt tuổi. Bây giờ hỏi
gia cảnh ông ngày trước như thế nào, ông chỉ cười, không nói. Nụ cười
nhẹ nhàng trôi trôi, chừng như ông không luyến tiếc gì. Nghe nói, hồi
đó, nhà ông giàu có khét tiếng xứ Bạc Liêu. Ông là cháu nội đích tôn của
Hội Đồng Nguyên. Từ nhỏ, gia tộc đã dành sẵn cho ông một cuộc sống no
đủ, giàu sang mà không phải làm gì, cả nhà chiều chuộng. Ðược cái là ông
hào sảng, rộng rãi thương người từ tấm bé. Bữa cúng đình ông mời gánh
hát Sài Gòn về hát chơi. Ông thương đào Hồng từ cái giây phút đầu tiên.
Người đâu mà đẹp quá chừng, đẹp tới đứng tim người ta. Ðào Hồng chưa
uống cạn ly trà ông đã hỏi thẳng, không cưỡng lòng được: "Vậy chứ cô
Hồng có muốn lấy chồng chưa?". Ðào Hồng cười: "Tôi đã nguyện với Tổ cả
đời theo nghiệp hát". Chín Vũ nghe vậy, thôi không nói nữa, nhưng vẻ mặt
suy tính dữ lắm. Hôm sau, khi gánh Kim Tiêu trở lại Sài Gòn, có ông
công tử bỏ nhà, bỏ phú quý đi theo. Không biết hát hò, tướng mạo cục
mịch, nhỏ con, ông không được lên sân khấu. Kêu quân sĩ thì ông dạ, kêu
"bây đâu" ông cũng dạ, tối ngày lụi hụi kéo màn, dựng cảnh. Ăn cơm quán,
ngủ sàn diễn. Cực mấy cũng chịu, miễn là ngày ngày được nhìn thấy đào
Hồng đi ra đi vô, đào Hồng hát. Ông vẫn thường khì khịt bảo rằng mình bị
Tổ nhập, ba ông hoàng tử Càn, Chơn, Chất đó, cũng vì đam mê nghệ thuật
sân khấu mà bỏ cung son, trốn tránh triều đình, cuối cùng chết trên cây
vông nem đó, thấy chưa. Có người cười, thằng Vũ bị tình nhập chớ Tổ gì
nhập vô nó nổi. Nghĩ lại, tỷ dụ có cái gọi là kiếp trước, hẳn kiếp trước
ông Chín nợ bà Hồng cái gì đó, lớn lắm, nên kiếp này, ông trả hoài, trả
không hết.
Ông
Chín đã cùng đào Hồng đi qua những năm tháng cơ cực, đắng cay. Ðào Hồng
có thai, ông bầu dọa đuổi, ông Chín đứng ra năn nỉ, biểu: "Em lỡ
dại...". Ông bầu hỏi: "Của mầy à?". Ông Chín cười: "Dạ, của em chớ của
ai". "Chắc không?". Ông bảo chắc mà lòng buồn rượi, đâu phải đứa nhỏ
trong bụng đào Hồng là của ông. Ông biết ba đứa nhỏ là ai nhưng không
tiện nói. Vì đào Hồng bảo: "Có biết, xin anh Chín cũng đừng nói, tội
nghiệp, ảnh còn nhiệm vụ, còn công việc quan trọng phải làm". Cô hẳn yêu
người ta lắm, nên một mực bảo vệ cho người ta. Sau nầy, con đào Hồng
một tay ông giữ, ông bồng. Ông dạy nó kêu ông bằng ba, đào Hồng nhìn ông
rơi nước mắt. Ðó là sự biểu lộ tấm thịnh tình đầu tiên mà đào Hồng dành
cho ông suốt hai năm đi theo đoàn Kim Tiêu.
Không
khí Sài Gòn bắt đầu khê đặc mùi chiến tranh, buổi sáng, ngồi quán uống
cà phê mà toàn nghe sặc sụa từ đám quân cảnh mùi thuốc súng. Cũng một
buổi sáng, ông Chín bị cảnh sát gô cổ trói đem đi. Cái thời sao mà bất
công, tai bay vạ gởi, quân cảnh thấy buồn bắt người chơi cho vui vậy.
Tụi nó nghe có người tố cáo đoàn Kim Tiêu có Việt Cộng nằm vùng, coi đi
coi lại không thấy ai có lý do vô đoàn lạ như ông. Tụi nó hỏi: "Vậy đang
sống giàu có đi theo đoàn làm gì?". Ông mắc cười thiếu điều nhỉ nước
đái, cái tụi nầy, mình nói mình lưu lạc tại vì mình thương đào Hồng chắc
gì tụi nó tin, tụi nó có biết tình người là gì đâu. Mười ngày sau, ông
được thả. Chỉ mười ngày thôi nhưng phải đợi đến nửa đời sau ông mới gặp
lại đào Hồng.
Gánh
hát rã nhanh, đào Hồng không đợi ông về. Nghe bà con bán đậu phộng,
thuốc lá trong rạp kể lại, kép Thường Khanh bị quân cảnh bắt, đào Hồng
ôm con bỏ trốn, ở lại, chỉ sợ vướng cô rồi lòng người cô yêu lung lạc.
Ông Chín quay quắt đi tìm, mà người thì tản lạc đâu đâu. Nhiều lúc ông
Chín tự hỏi, làm sao đào Hồng có thể sống nổi đến từng ấy năm mà không
có ông đỡ đần một vai gánh mỏi.
Sau
nầy, về nhà Buổi Chiều, có đêm trăng sáng, ngồi bên rổ khoai lang luộc,
đào Hồng có kể chuyện mình. Mọi người chung quanh đều sụt sùi, sao mà
hoàn cảnh của nó y hệt mình vậy cà, hổng lẽ đời đào hát là phải vậy. Có
người không lấy chồng cho thỏa nghiệp, có người như đào Hồng có con rồi,
vì mê hát, vì chiến tranh mà gởi con cho người ta, đến nước nó không
thèm nhìn mình nữa. Ông Chín Vũ ngồi rầu rầu, hậm hực. "Biết vậy hồi đó
tui bóp mũi nó cho rồi". Ðào Hồng bảo: "Anh Chín đừng nói vậy em thương
nó không hết chớ có trách nó bao giờ. Có lúc em nghĩ, con nó có nhìn em
cũng không chịu, mình nghèo quá làm gì lo cho nó nổi hả anh?" Bà không
bao giờ nhắc tới Thường Khanh như chưa từng quen biết con người đó trong
cuộc đời. Nhưng những nỗi nhớ niềm thương chắc còn day dứt trong lòng
làm cho bà quắt queo, tàn héo. Ông Chín giật mình, cái nhan sắc ngày xưa
đã đi đâu mất biệt rồi, rồi tự nhủ lòng, mình nhớ cổ đâu chỉ vì nhan
sắc, vậy thì thắc mắc, đau lòng làm chi.
Ðào
Hồng là người duy nhất trong mấy chị em ở nhà Buổi Chiều không bao giờ
lên sân khấu mà chưa hóa trang, chưa son phấn. Những ngày mới về đây,
biểu bà hát, bà lắc đầu. Ai tra gạn, bà không nói, bảy chị em ai cũng
nghèo, có người có son phấn cũng không dám hỏi. Ông già Chín đi theo hỏi
hoài, bà nói thiệt. Ông đập con heo đất, đi chợ mua cho bà thỏi son với
hộp phấn bông mai. Xong còn kêu cô bán hàng gói lại, chít bông cho cẩn
thận. Bà cảm động, nhưng vẻ mặt buồn hiu, "Anh tốt với tôi chi mà tốt
hoài vậy?", làm cho ông Chín cũng buồn. Ông nghĩ: "Mình sống làm gì tới
từng tuổi nầy mà không hiểu được nhau, Hồng ơi là Hồng".
Trách
thì oan, lắm khi ông cũng đâu hiểu được bà. Hồng vẫn thường soi cái
gương cũ viền đồng có cán để cầm, mặt gương đã ố lấm tấm. Ông Chín thấy
thương lắm, ông lén mua về tráo gương mới vào chỗ bệ cửa sổ rồi lấy cái
cũ cất đi. Bà biết ngay là ông, bà giận lắm, mặt lạnh tanh: "Anh tài
khôn làm gì, tui đâu có cần gương mới". Ông cố cãi: "Nhưng cái cũ nó mờ
lắm...". "Mờ mờ tui mới thích", bà nạt ngang. Không biết tại sao bà lại
có ý thích kỳ cục vậy.
Lần
đó, ông già Chín buồn, buổi chiều thôi không còn đón bà ở đầu hẻm để
gánh giúp gánh chè về nhà, mà ông vẫn thường nói, dù ngắn, ông cũng muốn
đỡ đần cho bà một đoạn đời. Ông biết bà còn chờ một cái gì đó, mơ hồ
lắm, tiếc là bà không tâm sự với ông. Nghĩ cho cạn, bây giờ đào Hồng
cũng như ngày xưa thôi, người ta có khác gì đâu mà mình giận. Sống khép
kín, ít nói, ít cười, ít biểu lộ nỗi lòng lên mặt. Chỉ trên sân khấu,
đào Hồng mới thỏa thuê khóc, thỏa thuê cười, mà cười sang sảng như Thái
Hậu Dương Vân Nga vậy nghen. Cái cười mở lòng mở dạ người ta ra.
Cái
bữa cả nhà Buổi Chiều được xe hơi đón đi giỗ Tổ ở nhà hát thành phố,
ông Chín giữ nhà. Hôm đó có ông già lại tìm đào Hồng. Ông già tóc trắng
như mây, dáng thong thả, chậm rãi, cốt cách sang trọng thấy mà ham. Ông
Chín hỏi ông già kia quen sao với đào Hồng, nghe trả lời cũng như không:
"Tôi với cổ là người quen cũ. Không biết ngày xưa ông đã từng quen biết
đào Hồng? Có à? Ừ, thì tôi hỏi ông nè, cái nhan sắc đó làm sao mà người
ta quên được, ha? Vừa rồi tôi đọc báo, thấy người ta viết về nhà Buổi
Chiều, tôi mừng như vừa sống dậy, thể nào cũng gặp được cố nhân". Ông
Chín ngồi tần ngần, day day cái chung trà trên tay, lòng bối rối nên nói
chuyện trớ he: Ừ, tụi tui thấy vậy mà được lên báo hoài thôi" Ðến lúc
khách từ giã về, ông Chín cũng không có biểu hiện gì là mình đã nhận ra
người quen cũ. Thường Khanh đã già đi (ai mà chẳng vậy) nhưng cái phong
thái tao nhã ung dung vẫn như ngày xưa. Sương gió cuộc đời không làm gì
được ông khi ông đã sống khác cuộc sống của những người nghệ sĩ ở đây,
một cuộc sống không chia ly, khổ đau, dằn vặt. Ông Chín chờ hoài, sao
không nghe ông Khanh nhắc tới chuyện ngày xưa ông và Hồng từng có một
đứa con, người ta dễ quên vậy sao?
Khách
chờ không được, từ giã về rồi, ông Chín ngồi chèm bẹp ngoài cửa rào,
nghĩ, rồi mình sẽ mất cô Hồng một lần nữa, từng tuổi nầy còn để mất nhau
mà coi được sao. Ông tự nhủ lòng, thôi, bà Hồng về ông không thèm nói
lại đâu.
Không
nói nhưng thèm nói, lương tâm biểu phải nói, ông Chín bảo: "Không biết
cô Hồng còn nhớ Thường Khanh, ảnh mới lại đây kiếm cô" . Ðào Hồng vừa xổ
mái tóc cỗi cằn xơ xác ra, lặng người, tay cầm rưng rưng cái đầu tóc
mượn. Lâu lắm, bà mới lơ láo ngó lên, đôi mắt ráo khô "tôi đi giặt bộ
đồ". Ra tới lu nước bà tựa người vào đó, mặt soi xuống nước bật khóc.
Ước gì nước đừng trong như vậy để khỏi phải hiện lên một nhan sắc tàn
phai. Không nhìn đằng sau mình nhưng bà biết, ông Chín đang chạy theo
nhìn mình, bà nói khẽ: "Mai người ta tới đừng nói tôi ở đây nghen,
tôi... tôi không muốn gặp". Ông Chín đứng đó, trong lòng vừa mừng (tại
cô Hồng không muốn gặp chớ không phải tại tôi ích kỷ à nghen) vừa thắt
thẻo thương bà, ông bảo: "Không tránh được hoài đâu, cô à, mà có gì phải
tránh né nhau, người ta, sống ở đời cốt là ở tấm lòng".
Tránh
làm sao được khi kịch bản cuộc đời đã bày ra một cảnh gặp nhau. Ông
Khanh gặp bà Hồng ở đầu hẻm, lúc trời chạng vạng, khi bà quang gánh trở
về. Nhìn thấy ông, bà mỉm cười, giở nón, bà hỏi: "Nghe nói ông tìm tôi?"
Ông Khanh đứng chết lặng, ngẩn người ra, lòng ông đau đớn. Ðó không
phải là cái nhan sắc mà ông nhớ thương, chờ đợi. Không phải đào Hồng,
dứt khoát không phải đào Hồng mà ông đã ôm trong tay ấp trong lòng, đã
từng che chở, bao bọc cho ông những ngày xưa cũ.
Có
những vẻ đẹp không phải ai cũng nhìn thấy được. Ông Chín nói với bà
Hồng như vậy, ông biểu bà đừng buồn, bà cười bảo: "Tôi có buồn gì đâu",
nhưng nước mắt bà nhỏ xuống trong khe. Người ở hẻm Cây Còng không thấy
ông già sang trọng đi xe hơi tìm vào nhà Buổi Chiều nữa.
Bắt
đầu những cơn mưa mùa ràn rạt trên mái nhà, đập ầm ầm vào hai bên vách
đóng bằng thiếc cũ. Không thấy bà Hồng gánh chè ra ngõ, không còn nghe
tiếng rao ngọt ngào thánh thót mà buồn thiệt là buồn của bà, cũng không
thấy ông già Chín Vũ ghé quán chú Tư Bụng uống năm trăm đồng nước trà.
Ðào
Hồng bệnh nặng. Ông Chín thắt lòng khi biết trong người bà nhiều bệnh
như vậy. Bà như trái bầu khô chỉ còn nhờ vào chút chờ đợi mỏng manh của
tình yêu thời son trẻ làm cái vỏ cứng cáp ở bên ngoài. Rồi cũng từ ngày
sự thất vọng xui cái vỏ thấm mưa nắng mục ruỗng đi. Bà nhắc tới cái chết
hoài, đào Phỉ nạt, "tao sống tới từng tuổi nầy mà còn không chết, bây
mà chết chóc gì".
Rằm
tháng ba, như thường lệ là cữ hát của nhà Buổi Chiều. Ðào Hồng ốm sát
chiếu nhưng vẫn đòi ra hát. Ông Chín vẽ chân mày, tô phấn thoa son cho
bà rồi dìu bà ra ghế. Bà ngồi ghế mà hát. Bà hát cho Thái Hậu Dương Vân
Nga trước ngổn ngang nợ nước tình nhà, hát cho nàng Quỳnh Nga bên cầu
dệt lụa, cho nàng Thoại Khanh hiếu thảo róc thịt nuôi mẹ chồng, cho nàng
Châu Long tảo tần nuôi Dương Lễ, Lưu Bình ăn học và cho Tô Thị trông
chồng hóa đá vọng phu...
Ðào
Hồng hát đến lịm tiếng đi. Bà ngồi trên sân khấu gục đầu. Cái gánh nặng
tâm tư này, không mang nổi nữa rồi. Khi ông Chín dìu bà xuống giường,
bà đã hôn mê. Người ta hát vở cuối cho bà, cho một người nghệ sĩ chân
chính. Ðào Hồng đã gặp lại rất nhiều người thân thuộc cũ, bà nghe con
trai bà gọi má, nghe ba má bà nói lên lời tha thứ vì đứa con gái đã bỏ
nhà theo nghiệp xướng ca, lời tha thứ bà chờ đợi ngót năm mươi năm ròng
rã. Bà sung sướng trở về nhà thơ ấu, đi bắt chuồn chuồn đậu trên hàng
bông bụt, cạnh mé mương...
Bông trang rụng ngoài sân.
...
Có lần, ghé quán cà phê chú Tư Bụng, tôi quen với ông Chín Vũ. Ông Chín
người gầy nhom, nhỏ thó, nhưng tốt bụng, xởi lởi. Ông nói với tôi rằng
bỏ cả đời đi theo đoàn hát cũng không uổng, bởi vì đời ông thực có ý
nghĩa. Lần đầu tiên ông đóng được vai chính, người ta hỏi vai gì, ông
bảo vai con của đào Hồng, phút lâm chung của người đàn bà suốt đời ông
yêu thương, ông gọi: "Má ơi!" và thấy bà mỉm cười. Chỉ vậy thôi à.. Ừ
chỉ vậy thôi. Nhưng tụi trẻ bây thì biết gì chuyện tình cảm của người
lớn...
Chú
ý: Ngôi nhà Buổi Chiều dành cho nhưng người ở cuối mùa duyên sắc. Ở đó
có một ông già nói rằng "...tụi trẻ bây thì biết gì chuyện tình cảm của
người lớn..."
bài rất hấp dẫn
Trả lờiXóa