Thứ Tư, 12 tháng 10, 2022

Nỗi kinh hoàng tồi tệ nhất của việc canh tác trong trại nuôi súc vật có thể sớm được xóa bỏ ở châu Âu

Châu Âu đang theo hướng cấm lồng cho động vật trang trại ngay từ năm 2027. Mỹ có thể mất nhiều thời gian hơn nữa.

Tìm cách tốt nhất để làm điều tốt.

Việc nhốt động vật nuôi trong các lồng và thùng nhỏ quá mức từ lâu đã trở thành thương hiệu của hệ thống thực phẩm công nghiệp hóa của chúng ta. Ở đây có nhiều tiến bộ - một số quốc gia và khoảng chục bang của Hoa Kỳ đã cấm nhốt trong lồng ở các mức độ khác nhau, và ngày càng có nhiều tập đoàn thực phẩm loại bỏ hoạt động này khỏi chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, vấn đề vẫn còn lan rộng và hầu hết gà đẻ trứng trên thế giới - khoảng 6,5 tỷ con - và hàng chục triệu con lợn giống cái, hoặc lợn nái, vẫn ở trong lồng.

Nhưng vào mùa hè năm nay, châu Âu đã thực hiện một động thái táo bạo để thoát khỏi hiện trạng này, đưa ra kế hoạch về cơ bản là tham vọng nhất từ ​​trước đến nay của bất kỳ chính phủ nào nhằm chấm dứt hoạt động tàn ác.

Đăng ký khóa học nhận bản tin về Thịt / Ít hơn

Muốn ăn ít thịt hơn nhưng không biết bắt đầu từ đâu? Đăng ký bản tin năm ngày của Vox với đầy đủ các mẹo thực tế - và thực phẩm để suy nghĩ - để kết hợp nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật hơn vào chế độ ăn uống của bạn.

Vào tháng 6 , Ủy ban châu Âu - cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu - đã công bố lệnh cấm chuồng trại đối với một số động vật, bao gồm gà đẻ trứng, lợn giống cái, bê được nuôi làm thịt bê, thỏ, vịt và ngỗng vào năm 2027. Kế hoạch sẽ bao gồm hàng trăm triệu động vật được nuôi ở 27 quốc gia. Nó đưa châu Âu đi đúng hướng để thực hiện các cải cách phúc lợi động vật tiến bộ nhất thế giới trong vòng một thập kỷ. Nếu cuối cùng được ban hành, nó có thể trở thành một điểm mấu chốt trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ để giảm bớt đau khổ cho động vật.

Kế hoạch này là đỉnh cao của nỗ lực kéo dài 3 năm của các nhóm bảo vệ động vật, do tổ chức từ thiện chống lại việc trồng trọt của tổ chức từ thiện chống lại việc làm nông nghiệp, khởi xướng từ Thiện trong Nông nghiệp Thế giới. Các nhóm đã thu thập được hơn một triệu chữ ký từ các công dân châu Âu để ủng hộ lệnh cấm lồng, khiến Ủy ban châu Âu đưa ra phản hồi chính thức, trong đó họ bày tỏ sự ủng hộ đối với biện pháp này và đồng ý hoàn thành kế hoạch cấm lồng vào cuối năm. Năm 2023.

Để đề xuất này được thực hiện thành luật, nó sẽ phải thông qua hai cơ quan khác của Liên minh châu Âu - Nghị viện châu Âu và Hội đồng châu Âu - cả hai đều có thể làm suy yếu nó.

Lợn cái sinh sản hay còn gọi là lợn nái tại một trang trại lợn ở Pháp. Mặc dù Liên minh Châu Âu phần lớn đã loại bỏ hoàn toàn việc nhốt lợn nái trong “thùng mang thai” vào năm 2013, các nhà sản xuất thịt lợn vẫn được phép sử dụng các thùng kín trong bốn tuần đầu tiên khi lợn nái mang thai. Balint Porneczi / Bloomberg qua Getty Images

Hội đồng châu Âu, bao gồm 27 nguyên thủ các quốc gia của EU, sẽ đặc biệt khó bị lung lay, với một số thành viên đã tuyên bố rằng thời hạn để loại bỏ các lồng nhốt là không thực tế. Các nhóm vận động hành lang về thịt cũng đang đề ra các chiến lược để trì hoãn tiến trình, kêu gọi nghiên cứu thêm, đánh giá tác động và thời gian chờ lâu hơn.

Pekka Pesonen, tổng thư ký Copa cho biết: “Những khoản đầu tư này có thể dễ dàng tiêu tốn hàng trăm nghìn euro, nếu không phải là hàng triệu ... và Cogeca, một tổ chức đại diện cho nông dân và hợp tác xã nông nghiệp trên khắp châu Âu, cho Euronews .

Những người ủng hộ cũng lo lắng lệnh cấm có thể chỉ áp dụng đối với động vật được nuôi ở EU, có nghĩa là luật có thể được áp dụng bằng cách nhập khẩu thịt và trứng từ động vật nuôi trong chuồng.

Tuy nhiên, hiện tại, mọi thứ đang có vẻ tốt. Vào tháng 5, Nghị viện châu Âu đã thông qua một nghị quyết ủng hộ lệnh cấm lồng. Một số ủy viên châu Âu cũng đã rất hoan nghênh việc cải thiện phúc lợi động vật trong trang trại, với Janusz Wojciechowski, ủy viên phụ trách nông nghiệp của EU, đi xa hơn khi nói rằng , “Một hệ thống lương thực bền vững không thể tồn tại nếu không có các tiêu chuẩn phúc lợi động vật cao”.

Ủy viên phụ trách nông nghiệp của EU Janusz Wojciechowski không phải là người ủng hộ việc cấm lồng nhốt động vật trang trại trên khắp lục địa. Tại đây, anh ấy nói chuyện với giới truyền thông về việc khởi động “Ngày hữu cơ của Liên minh Châu Âu”. Hình ảnh Thierry Monasse / Getty

Và thực tế vẫn là sự tồn tại của kế hoạch là một dấu hiệu chính của sự tiến bộ vì quyền lợi động vật. Leah Garcés, người trước đây từng làm việc cho các chiến dịch bảo vệ động vật ở châu Âu và hiện là chủ tịch của Mercy for Animals, một tổ chức phi lợi nhuận về quyền động vật quốc tế có trụ sở tại California.

Để chắc chắn, lệnh cấm lồng trên toàn châu lục sẽ không tạo ra các điều kiện canh tác không tưởng. Nhưng nó nhấn mạnh châu Âu đã tiến xa đến mức nào trong việc đảo ngược một số phương thức canh tác vô nhân đạo hơn của mình - và làm tăng triển vọng về những tiến bộ tương tự ở những nơi khác trên thế giới.

Lược sử ngắn gọn về sự tiến bộ của Châu Âu về phúc lợi động vật

Đề xuất cấm lồng nhốt mang tính bước ngoặt của EU đang được thúc đẩy trong bối cảnh cuộc tuần hành kéo dài nhiều năm hướng tới tiến bộ về quyền lợi động vật trên lục địa này.

Các bài báo hàng đầuMột bức ảnh cắt dán của một quan tòa, một đống cần sa, và một hình người nhỏ bé của một người đàn ông.
Bạn lo lắng đến mức nào về chiến tranh hạt nhân?  Biden nói rất.Cách các nhà thiết kế đường mòn xây dựng những chuyến đi bộ đường dài hiệu quả

Trong nhiều thập kỷ, EU đã đi trước Mỹ về phúc lợi động vật: Các trang trại nhà máy ở EU có xu hướng nhỏ hơn và ít thâm canh hơn ở Mỹ, có nghĩa là tỷ lệ động vật được nuôi, bao gồm cả gà đẻ trứng và lợn giống cái lớn hơn. , được nuôi trong hệ thống không có lồng và thường tuân theo các tiêu chuẩn phúc lợi động vật cao hơn.

Điều đó không có nghĩa là tất cả các loài động vật ở châu Âu đều ra ngoài đồng cỏ xanh bình dị - khác xa với điều đó. Chăn nuôi của EU được công nghiệp hóa cao và ngày càng phát triển. Theo một cuộc khảo sát năm 2016 của Eurostat, văn phòng thống kê của EU, các trang trại rất lớn chiếm khoảng 70% số động vật được nuôi ở EU, nơi chúng được nuôi nhốt trong không gian hạn chế cao và có thể bị áp dụng các phương pháp gây choáng tàn nhẫn tại lò mổ, như sử dụng tắm nước điện cho gia cầm và lợn chết ngạt với nồng độ khí cacbonic cao. Trong khi đó, các trang trại vừa và nhỏ thường áp dụng các tiêu chuẩn phúc lợi động vật cao hơn ở EU đã biến mất nhanh chóng trong 15 năm qua.

Nhưng một loạt các cải cách cũng đã cải thiện điều kiện cho động vật nuôi trên khắp lục địa.

Cuộc cải cách quan trọng nhất diễn ra vào năm 1999, khi EU thông qua chỉ thị loại bỏ lồng pin, những chiếc tủ nhốt gà đẻ trứng quá chặt khiến chúng không thể mở hết cánh trong vòng 2 năm. Chỉ thị có hiệu lực vào năm 2012 không cấm hoàn toàn lồng nuôi gà mái - một số nhà sản xuất trứng chỉ đơn giản là chuyển sang lồng lớn hơn - nhưng đó là một cột mốc quan trọng giúp giảm bớt đau khổ cho hàng trăm triệu con vật.

Trong hai thập kỷ qua, EU cũng đã thông qua luật cấm một phần các thùng chứa thịt bê và hạn chế việc nhốt lợn nái cái trong các thùng mang thai - những thùng kim loại nhỏ ngăn lợn không thể quay đầu lại. (Người chăn nuôi lợn vẫn có thể sử dụng thùng trong bốn tuần đầu của thai kỳ và tuần trước khi sinh.)

Thêm vào đà này, một số quốc gia EU đã vượt lên trên và xa hơn: Áo, Đức, Slovakia, Cộng hòa Séc và Luxembourg đã cấm sử dụng lồng nuôi gà mái (mặc dù một số lệnh cấm này vẫn chưa có hiệu lực). Thụy Điển và Na Uy đã loại bỏ việc sử dụng thùng mang thai và Đức sẽ loại bỏ chúng vào năm 2028. Bắt đầu từ năm 2022 ở Pháp, tất cả trứng có vỏ - loại được bán trong thùng giấy ở cửa hàng tạp hóa - phải từ gà mái không có lồng.

Hầu hết các quốc gia này không phải là những nhà sản xuất lớn, vì vậy những nỗ lực tập thể của họ sẽ chỉ giảm thiểu một số hành vi tàn ác đối với động vật do chăn nuôi trong nhà máy gây ra. Nhưng những động thái này vẫn cho thấy sự phù hợp đáng kể trong các giá trị và ý chí chính trị nhằm giảm bớt sự đau khổ của động vật trên lục địa. Và ít nhất một phần lý do tại sao động lực này tồn tại bắt nguồn từ các chỉ thị rộng rãi, đầy tham vọng của EU đã hướng dẫn các quốc gia thành viên về phúc lợi động vật kể từ những năm 60.

Châu Âu đã thông qua các chỉ thị để đảm bảo nông dân làm cho một số loài bất tỉnh trước khi giết mổ, quy định này sau đó đã được thay thế bằng một quy định nghiêm ngặt hơn bao gồm các yêu cầu đào tạo đối với người xử lý và hơn thế nữa; một quy ước bắt buộc phải đáp ứng " nhu cầu sinh lý và đặc điểm" của động vật nuôi và một luật công nhận khả năng phục tùng của các loài động vật .

Ngày nay, phúc lợi động vật ở Châu Âu được củng cố bởi năm quyền tự do dựa trên Công ước Châu Âu về Bảo vệ Động vật được nuôi cho Mục đích nuôi : tự do khỏi đói và khát; tự do khỏi sự khó chịu; tự do khỏi đau đớn, thương tích và bệnh tật; tự do thể hiện hành vi bình thường và tự nhiên; và tự do khỏi sợ hãi và đau khổ.

Nói rõ hơn, những chỉ thị này đủ rộng và mơ hồ để các nhà sản xuất thịt, sữa và trứng có thể tuân thủ về mặt kỹ thuật trong khi vẫn tham gia vào các hoạt động tàn ác, Alice Di Concetto, một giảng viên về luật động vật châu Âu tại Đại học Sorbonne, cho biết ở Paris và là người sáng lập công ty tư vấn Luật Động vật Châu Âu.

Bất chấp 5 quyền tự do, hàng tỷ con vật nuôi ở châu Âu rõ ràng vẫn phải chịu đau đớn, thương tật, bệnh tật, sợ hãi và đau khổ, và thường không thể biểu hiện hành vi bình thường và tự nhiên. Ủy ban châu Âu không có cơ chế mạnh để thực thi các chính sách này: Ủy ban có thể bắt đầu các thủ tục vi phạm và kiểm tra các quốc gia thành viên, nhưng theo Di Concetto, các quy trình này đều hiếm và hầu như không có ý nghĩa nếu bản thân các tiêu chuẩn quá thấp.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc đưa những chỉ thị này làm cột mốc mục tiêu đã giúp EU ít nhất là phấn đấu để bảo vệ quyền lợi động vật mạnh mẽ hơn.

Ngoài lệnh cấm lồng, những người ủng hộ và hoạch định chính sách đã khởi xướng các biện pháp quan trọng khác trong những năm gần đây. Tháng 5 năm ngoái, Đức cam kết sẽ cấm hành vi giết gà con một ngày tuổi một cách tàn nhẫn và lãng phí vào năm 2022. Hai tháng sau, Pháp làm theo . Gần đây, Pháp, Đức và năm quốc gia khác đã kêu gọi chấm dứt việc tiêu hủy gà đực trên toàn EU, vốn sẽ dành cho hơn 300 triệu gà con mỗi năm .

Những chú gà con mới nở gần đây rơi khỏi băng chuyền tại một trại ấp trứng ở Nga. Mỗi năm, khoảng 6 tỷ gà con đực ngày tuổi bị tiêu hủy - 300 triệu trong số đó là ở EU. Một số nước châu Âu đã bắt đầu cấm môn này. Andrey Rudakov / Bloomberg qua Getty Images

Và trong tháng này, Nghị viện Châu Âu đã bỏ phiếu ủng hộ việc đề ra kế hoạch chấm dứt thử nghiệm trên động vật để phục vụ nghiên cứu y tế và các mục đích khác, đồng thời tăng cường tài trợ cho việc phát triển các phương pháp thử nghiệm tiên tiến không phải động vật.

Hoa Kỳ cũng đã thiết lập một số luật phúc lợi động vật trong vài thập kỷ qua, nhưng họ phần lớn phủ nhận việc bảo vệ động vật nuôi.

Ví dụ: Đạo luật phúc lợi động vật năm 1966 , một luật liên bang được coi là cơ sở của luật phúc lợi động vật ở Hoa Kỳ, loại trừ rõ ràng động vật được nuôi (cùng với động vật thường được sử dụng trong nghiên cứu y tế, như cá, chim, chuột và chuột nhắt) . Tương tự như vậy, Đạo luật về các phương pháp giết mổ nhân đạo năm 1958 , đặt ra các tiêu chuẩn về cách xử lý động vật tại các nhà máy giết mổ, bỏ qua gà và các loài chim khác - như chỉ thị giết mổ của châu Âu - có nghĩa là khoảng 9 tỷ con gà bị bỏ sót bởi luật này mỗi năm. (Thêm vào đó, nó được thực thi yếu .)

Và trong khi luật chống sự tàn ác tồn tại ở cấp tiểu bang, hầu hết các hoạt động công nghiệp phổ biến đều miễn trừ , cho phép các nhà sản xuất thịt và trứng tiếp tục áp dụng các phương thức canh tác tàn bạo. Hơn nữa: Bất kỳ lợi ích nào mà các luật này đạt được đã bị thu hẹp lại do sự gia tăng bùng nổ trong chăn nuôi trong nhà máy, nhốt chuồng và tiêu thụ thịt trong vài thập kỷ qua.

Ngày nay, khoảng 30% gà mái ở Hoa Kỳ được thả chuồng. Khoảng 30% lợn nái ở Mỹ hầu hết không có chuồng, nhưng không phải hoàn toàn - các nhà sản xuất thịt lợn vẫn nhốt chúng từ 30 đến 40 ngày giữa các lần mang thai. Tỷ lệ động vật không có lồng sẽ tăng vào ngày 1 tháng 1 năm 2022, khi luật chống lồng nhốt của California có hiệu lực, nhưng ngay cả sau đó, Mỹ vẫn sẽ tụt hậu so với EU về phúc lợi động vật được nuôi.

Thật khó để xác định chính xác lý do tại sao EU và một số nước thành viên lại chủ động hơn Mỹ trong việc thông qua luật phúc lợi động vật trang trại, nhưng một yếu tố có thể đơn giản là phong trào phúc lợi động vật của châu Âu phát triển hơn của Mỹ.

Một trong những luật phúc lợi động vật đầu tiên của Châu Âu có từ năm 1822 ở Anh: Đạo luật Đối xử tàn bạo với gia súc. Hai năm sau, những người ủng hộ đạo luật này đã thành lập tổ chức mà ngày nay được gọi là Hiệp hội Hoàng gia về Ngăn chặn Sự tàn ác đối với Động vật (RSPCA), và phải đến 42 năm sau, một xã hội phúc lợi động vật tương đương mới được thành lập ở Mỹ - Hiệp hội Hoa Kỳ về Ngăn chặn Sự tàn ác đối với Động vật, hay ASPCA. Phong trào chống nhà máy nông nghiệp ở châu Âu phát triển vào những năm 1960 , trước Mỹ một thập kỷ.

Cho đến nay, các ủy viên châu Âu cũng có xu hướng độc lập hơn và ít đầu tư hơn vào việc duy trì hiện trạng, ít nhất là so với các nhà hoạch định chính sách của Mỹ. Đó chắc chắn là trường hợp của Wojciechowski, ủy viên nông nghiệp châu Âu, người đã công khai tweet ủng hộ quyền lợi động vật và gần đây đã nhắc nhở những người nông dân công nghiệp rằng “động vật không phải là máy móc”. Trong khi đó, Stella Kyriakides, ủy viên châu Âu về sức khỏe và an toàn thực phẩm, cho biết , “Tôi quyết tâm đảm bảo rằng EU vẫn dẫn đầu về quyền lợi động vật trên phạm vi toàn cầu và chúng tôi thực hiện theo kỳ vọng của xã hội”.

Ngược lại, Bộ trưởng Nông nghiệp USDA Tom Vilsack là người vận động hành lang cho ngành công nghiệp sữa và chắc chắn không phải là người có tiếng nói đấu tranh cho quyền lợi động vật .

Con đường phía trước

Ngay cả trước khi có đề xuất về lệnh cấm lồng của EU, các nước thành viên đã có một lộ trình rõ ràng để loại bỏ lồng nhốt. Khoảng một nửa tổng số trứng ở châu Âu đến từ những con gà mái không chuồng, một phần do lệnh cấm nuôi nhốt trong lồng của các quốc gia, nhưng cũng vì các nhóm vận động đã vận động thành công hơn 1.100 cửa hàng tạp hóa, nhà hàng và công ty thực phẩm loại bỏ lồng nuôi khỏi chuỗi cung ứng của họ.

Động lực này đã tạo ra động lực kinh tế cho các nhà sản xuất trứng tham gia vào thị trường đang nhanh chóng trở thành một thị trường sinh lời nhắm đến nhiều người tiêu dùng hơn. Các chuyên gia cho rằng, bằng cách đầu tư vào các hệ thống không chuồng trại hiện nay, nông dân châu Âu sẽ ít phải đối mặt với sự cạnh tranh hơn từ các nông dân khác cả trong EU và các khu vực khác vẫn phụ thuộc vào các phương pháp tàn nhẫn nhất - có lẽ là lập luận mạnh mẽ nhất cho rằng các tiêu chuẩn phúc lợi động vật của EU nên áp dụng cho nhập khẩu thịt và trứng.

Lúc đầu, những người nông dân sử dụng hệ thống không có lồng có thể gặp bất lợi trong cạnh tranh, nhưng khi ngành công nghiệp chuyển đổi khỏi việc giam giữ trong lồng - và đặc biệt là nếu lệnh cấm trên toàn EU được thông qua - các nhà sản xuất không có lồng sẽ đã thích nghi với các phương thức sản xuất mới và được đầu tư các trang thiết bị cần thiết.

Một trang trại trứng không có chuồng ở Tây Ban Nha. Châu Âu đang theo hướng cấm các lồng nuôi gà đẻ trứng và lợn nái sinh sản trên khắp lục địa sớm nhất là vào năm 2027. Angel Garcia / Bloomberg qua Getty Images

César Rodríguez Garavito, giám đốc Trung tâm Nhân quyền và Công lý Toàn cầu tại Đại học New York, người cũng làm việc về luật quyền động vật. Tương tự như vậy, xuất khẩu thịt và trứng của EU sẽ gián tiếp nâng cao tiêu chuẩn ở các nước khác.

Đảm bảo lệnh cấm lồng của EU áp dụng đối với trứng và thịt được sản xuất trong lục địa và các nơi khác là ưu tiên chính của những người ủng hộ - và ngành nông nghiệp. “Chúng tôi nghĩ rằng EU phải đảm bảo sự có đi có lại của các tiêu chuẩn giữa hàng nhập khẩu và sản phẩm được sản xuất tại châu Âu,” Tổng thư ký Copa và Cogeca Pekka Pesonen nói với tôi trong một tuyên bố. "Một chính sách tiêu chuẩn kép của EU sẽ có tác động nghiêm trọng."

Phong trào phúc lợi động vật của Hoa Kỳ có thể học hỏi điều gì từ các đối tác châu Âu không?

Ở Mỹ, các nhà hoạt động có rất ít hoặc không có quyền định hình các chính sách ở cấp liên bang. Hầu hết các nguồn lực của phong trào đã được phân bổ để thông qua luật của tiểu bang, cho dù là thông qua các sáng kiến ​​bỏ phiếu hoặc cơ quan lập pháp, hoặc vận động các tập đoàn áp dụng các tiêu chuẩn phúc lợi động vật trang trại tự nguyện. Và có lẽ điều đó không sao.

Ở EU, các nhà hoạt động đã xây dựng lệnh cấm lồng của họ bằng cách thông qua luật ở nhiều quốc gia trước khi thực hiện một cú hích lớn ở châu lục. Đó cũng có thể là những gì hoạt động ở Mỹ - sau tất cả, 14 bang đã thông qua lệnh cấm lồng. Nếu có đủ số lượng các bang làm điều này, có thể, trong tương lai, Hoa Kỳ có thể đạt đến "điểm tới hạn", nơi có thể thông qua lệnh cấm lồng liên bang.

Garcés, nhà hoạt động vì quyền lợi động vật, cho biết: “Chúng ta cần phải đạt đến điểm mà ở đó có đủ các bang tham gia, rằng bạn đã có một lượng lớn các bang quan trọng là những người hưởng lợi từ việc này,” Garcés, nhà hoạt động vì quyền lợi động vật.

Hoa Kỳ đang dẫn đầu nhờ 14 lệnh cấm lồng của các bang đã được thông qua và vận động thành công các công ty vận động hành lang cấm lồng trong chuỗi cung ứng. Vào năm 2015, chỉ có 6% số gà mái ở Mỹ được thả chuồng. Bây giờ, hơn 30 phần trăm là . Và như đã nói ở trên, khoảng một phần ba số lợn nái ở Mỹ không có chuồng trong phần lớn cuộc đời của chúng.

Tuy nhiên, đến được với một số đông quan trọng có thể làm cho lệnh cấm của liên bang trở nên khả thi, sẽ không dễ dàng. Không có con đường rõ ràng nào về phía trước - ít nhất là trong tương lai gần - để cấm sản xuất và bán trứng từ gà mái nuôi nhốt ở 5 bang sản xuất trứng hàng đầu hoặc ở một số bang đông dân hơn (ngoài California). Tương tự đối với thịt lợn của lợn nái nuôi nhốt. Những thực tế đó, kết hợp với vận động hành lang quyền lực và cơ chế chính trị liên bang hạn chế của Hoa Kỳ để ban hành sự thay đổi có ý nghĩa - sẽ khiến đây trở thành một trận chiến khó khăn. Tuy nhiên, với việc EU thực hiện bước này, có thể chỉ là vấn đề thời gian trước khi các nước khác, bao gồm cả Mỹ, sẽ làm theo.

Jonathan Moens là một nhà báo tự do có trụ sở tại Rome. Tác phẩm của ông đã xuất hiện trên Atlantic, National Geographic và Undark.



 

1 nhận xét:

NGẪM CHUYỆN ĐỜI - Thơ LAN và Bài Họa Của Các Thi Hửu

NGẪM CHUYỆN ĐỜI. Sáu chục xuân qua, ngẫm lại đời Ngọt bùi, cay đắng.... số mà thôi! Nhà nghèo, cảnh khó nào đâu muốn Phận hẩm, phần hiu vẫn ...