Mời bạn xem tiếp bài 2 về Vịnh Hạ Long, thơ chữ Hán, trong Lưu Hương Ký của Hồ Xuận Hương : HẢI ỐC TRÙ

Hải ốc trù
Hồ Xuân Hương
Bản chữ Hán, Ngân Triều soạn
海 屋 籌
蘭 橈 隨 意 漾 中 流
景 比 山 陽 更 覺 幽
生 面 獨 開 雲 露 骨
斷 鼇 爭 崎 客 回 頭
馮 夷 疊 作 擎 天 柱
龍女 添 為 海 屋 籌
大帝 始 皇 鞭 未 及
古留 南 甸 鞏 金 甌
                   *
Phiên âm:
Lan nhiêu tùy ý dạng trung lưu
Cảnh tỉ sơn dương cánh giác u
Sinh diện độc khai vân lộ cốt
Đoạn ngao tranh kị khách hồi đầu
Bằng Di diệp tác kình thiên trụ
Long Nữ thiêm vi hải ốc trù
Đại Đế Thủy Hoàng tiên vị cập
Cổ lưu Nam điện củng kim âu
                     *
Chú giải:
Lan nhiêu, 蘭 橈, chèo lan, chèo nhẹ.
Đoạn ngao, 斷 鼇, chặt con rùa lớn để lấy chân làm cột chống trời. Theo thần thoại, khivòm trời sụp xuống, Bà Nữ Oa chặt chân con rùa khổng lồ, để làm cột chống trời. Ờ văn cảnh nầy, tác giả minh họa các hòn đảo tròn và cao như cột đá, chẳng hạn Hòn Chiếc Đũa.
Bằng Di, 馮 夷 tên một Thủy thần, trong Nam Hoa kinh, trong thơ Tào Thực, được đặt ngang với Nữ Oa.
Long Nữ, 龍女tên Nữ thần sống ở đáy bể, cai quản các loài thủy tộc ở các vực sâu, ở biển.
Thủy Hoàng, 始皇,Vua Tần, sau khi đánh chiếm lục quốc, đã đi kinh lý nhiều nơi. Về phương Nam, vừa mới đi đến vùng Cối Kê (Chiết Giang ngày nay) thì mất.
Câu 8, Câu thơ nầy tương tự với câu kết của Núi Chiếc Đũa ngoài cửa Thần Phù của Vua Lê Thánh Tông:
                               *
Tham khảo:
Vịnh núi Chiếc Đũa ngoài cửa Thần Phù
Cắm cõi Nam Minh nẻo thủa xưa
Đời Nghiêu nước cả ngập hay chưa
Nguồn tuôn xuống tanh tao sạch
Triều dẫy lên mặn ngọt ưa
Xóc xương kình tăm chẳng động,
Dò rốn bể sóng khôn lừa.
Trời dành còn để An Nam mượn.
Vạch chước bình Ngô mãi mới vừa.
Lê Thánh Tông
( Bài thơ của Vua Lê Thánh Tông này, theo Đường luật, nhưng lại có chen vào những câu lục ngôn, đặc điểm của thơ Đường luật vào thời Trần, Lê , thể hiện tinh thần độc lập tự do của dân tộc, thoát ly hình thức Thơ Đường cổ điển của người Tàu).
***
Nhất Uyên dịch nghĩa bài Hải Ốc trù:
Phe phẩy mái chèo, tùy thích cỡi thuyền rong chơi giữa duềnh.
Qua gần chân núi lại thấy cảnh càng vắng vẻ.
Mây thoáng qua, núi lộ mặt, thấy đá chơ vơ,
Những khối đá lèn dựng cao vút, khi đi ngang phía dưới,khách phải ngẩng đầu (nghếch) trông.
Hoặc là Hải thần Bằng Di đã dựng cột để chống trời nghiêng,
Hoặc là hải thần Long Nữ đã nối thêm cây nêu chỉ cung điện dưới bể của mình.
Ý chừng vua Tần Thủy Hoàng chưa từng đặt chân đến nơi nầy,
Vì Trời vốn dành nơi nầy cho nước Nam ta, vĩnh cửu cơ đồ.
                       *
Hoàng Xuân Hãn diễn thơ, bài Hải ốc trù:
Giữa duềnh thủng thẳng phẩy chèo lan,
Sát núi càng hay cảnh lặng nhàn.
Mây cuốn bày ra lèn cứng cỏi,
Núi cao những ngóng đỉnh Toan Ngoan.
Bằng Di chống cột e trời đổ,
Long Nữ thêm nêu sợ bể tràn.
Dấu ngựa Thủy Hoàng chưa đến đó ?
Trời dành để giữ đất người Nam.
                *
Ngân Triều diễn thơ, bài Hải ốc trù:
Giữa duềnh ngắm cảnh lượn tay chèo,
Chân núi trông gần cảnh vắng teo.
Mặt núi quang mây lèn những đá,
Núi cao chót vót ngẩng đầu theo.
Chống trời có phải Bằng Di cột?
Biệt điện của mình, Long Nữ nêu?
Đột tử,Thủy Hoàng đi chẳng đến!
Hạ Long Trời tặng đất Nam yêu.
                       *
Trích Nhớ Bóng Trăng Xưa, chương IV, Ngân Triều biên khảo, sắp phát hành.
                       *
Ảnh minh họa.(Vịnh Hạ Long)
Đột tử,Thủy Hoàng đi chẳng đến!
Hạ Long Trời tặng đất Nam yêu.