FM974: Nam Dương: Trẻ Em Hút Thuốc Lá Là Chuyện Không Ai Bận Tâm

Chuyện Thế Giới Trong Tuần

Thứ Hai 04/09/2017

    Trước cửa một căn nhà nhỏ, giữa làng Teluk Kemang Sungai Lilin, bao quanh bởi những cánh đồng ruộng và vườn chuối mênh mông, tại phía nam Sumatra, thằng bé vừa tám tuổi, hồn nhiên cười ngồi bên cạnh bà mẹ, nhưng không ai nghĩ rằng, nó đã có một chuổi dài quá khứ tuổi thơ khác thường vì đã trải qua một sự hồi phục mà hầu hết các đứa trẻ khác không bao giờ có.

    Sáu năm trước, Aldi Suganda, cũng được biết với tên Aldi Rizal, là một đứa bé hai tuổi, nghiện thuốc lá, nó hút khoảng một gói mỗi ngày, Aldi nhớ lại, rất khó mà bảo nó ngưng được, lúc đó, nếu không hút thuốc, miệng cảm thấy chua đắng và đầu óc quay cuồng chóng mặt. Giờ thì Aldi rất vui vẻ, yêu đời và cơ thể trong lành khỏe mạnh, hình ảnh Aldi, thằng bé mới biết đi, ngậm điếu thuốc phì phà khói được cả triệu triệu người xem trên khắp thế giới. Mẹ của Aldi, bà Diana, rùng mình nhớ lại chuyện cũ, con bà, Aldi sẽ giận điên lên, quăng ném mọi thứ mà nó cầm lên được tứ tung nếu bà lấy diếu thuốc lại hay không cho nó tiền mua, nó tự đập đầu vào tường, la hét không ngừng, nó nổi cơn điên lên, tự gây thương tích nếu không có điếu thuốc trên tay. Người ta chê trách bà là một bà mẹ không tốt và thường nói đến khả năng làm cha mẹ của vợ chồng bà, bà Diana nhìn nhận “bà là một người mẹ yếu đuối, Ald luôn đe dọa bà nếu không cho nó tiền, bà phải cho vì cứ sợ nếu không nó sẽ chết.

    Aldi là đứa nhỏ nhất trong số ba đứa con của bà sinh ra, chồng bà cũng ngồi sau hai mẹ con nhưng không muốn cho biết tên, nhưng lại là đứa duy nhất tập tành cái thói quen kinh niên của người dân đảo quốc Nam Dương, người ta ước lượng có hơn 267 ngàn đứa trẻ hút thuốc lá mỗi ngày. Bà Diana tin là, cái ghiền thuốc lá của Aldi bắt đầu từ những dịp làm quen với các người lớn hút thuốc trong làng, thường thường mỗi buổi sáng sớm, Aldi đi theo bà ra chợ, chỗ bà ngồi bán rau cải do ở nhà trồng, có thể mấy người này đã dạy và tập cho nó hút thuốc và chắc cũng vì vậy chuyện nó xin một điếu thuốc là chuyện dễ dàng ở chợ.

   Hôm nay, Aldi là một thằng bé khỏe mạnh, đi học và đạt điểm cao trong lớp nhưng có được như vầy nó đã phải trải qua, chịu đựng việc cai bỏ thuốc với một nhà bác sĩ tâm lý trẻ em nổi tiếng ở Nam Dương, bác sĩ Seto Mulyadi, chủ tịch hủy ban bảo vệ trẻ em quốc gia, hơn hai năm dài, trên đường bình phục, Aldi thay thuốc lá bằng thực phẩm và bắt đầu ăn không ngừng, gần như người béo phì. Lúc đó, Aldi mới ba tuổi, hút bốn gói thuốc mỗi ngày, theo bác sĩ Mulyadi, ông rất tự tin khi chửa trị cho nó vì nó vẫn còn quá nhỏ, một đứa trẻ con, cho nên dễ uốn nắn và chửa lành bệnh được. Aldi nhìn nhóm phóng viên báo chí, dứt khoát cho biết, nó không muốn hút thuốc nữa cũng như không muốn là một đứa trẻ bệnh hoạn, đáng nói hơn là Aldi đang tình nguyện giúp những đứa trẻ khác mang chứng nghiện thuốc lá như mình trước đây phải bỏ hút đi.

    Trong lúc tỷ lệ người hút thuốc lá đang giảm dần trên nhiều quốc gia trên thế giới từ khoảng năm 2013 tới 2016 thì con số tỷ lệ hút thuốc lá của tuổi dưới 18 tại Nam Dương lại tăng lên từ 7.2% tới 8.8%, với dân số hơn 261 triệu, có nghĩa là khoảng hàng triệu đứa trẻ tiếp tục hút thuốc tính tới 2016. Nhưng cái lo ngại hơn là, giữa lứa tuổi từ 10 tới 14, có hơn 3% hút thuốc từ 2013 tới 2016, đa số là con trai và hơn 18% con trai so với 9% con gái tuổi từ 10 tới 14 đã hút ít nhất là một điếu. Vùng nông thôn, nơi người dân có lợi tức thấp có chiều hướng hút thuốc nhiều hơn, cha mẹ lo làm lụng vất vả kiếm tiền cho gia đình nên bỏ mặc con cái, chịu ảnh hưởng một số việc xấu như hút thuốc chẳng hạn, cha mẹ lo tập trung vào làm thế nào có tiền hơn là lo cho sức khỏe con cái. Thêm vào đó, trẻ con bắt đầu đi làm sớm, kiếm được tiền, và có tiền mua thuốc lá, theo bác sĩ Aman Pulungan, chủ tịch hiệp hội bác sĩ nhi đồng, người đã theo dỏi và nghiên cứu vấn đề trẻ con hút thuốc trong nhiều thập niên đã cho biết, hút thuốc lá là một phần đời sống của vùng nông thôn.

    Trẻ con hút thuốc vẫn còn là một trở ngại lớn tại nhiều thành phố như ông Silistyowati ghi nhận, nhưng ở đó, người dân biết đó là một thói quen xấu, không tốt cho sức khỏe, trẻ con dấu nhẹm không cho cha mẹ biết chuyện hút thuốc, bạn bè tụ tập hút với nhau. Đây là trường hợp của Icha, đứa con gái 16 tuổi, ở thủ đô Jakarta, bắt đầu hút thuốc năm 13 sau khi đám bạn cùng tuổi đưa cho một điếu thuốc hút thử chung với nhau, Icha nói mới đầu hút vào thấy chóng mặt, ho nhiều nhưng vài lần sau cảm thấy rất ngon và khoan khoái. Icha hiện hút khoảng một gói 12 điếu mỗi ngày và phân nửa lớp học cũng hút như em, một số hút trước mặt cha mẹ, cha mẹ Icha nhiều lần tìm cách cấm đoán nhưng không thành công mấy cho nên giờ thì khuyên em giảm bớt đi số lượng hút, bác sĩ Pulungan ngao ngán, cha mẹ không có kiểm soát gì cả, trẻ con cứ tiếp tục hút vì không ai nói không với chúng nó cả.

    Theo Sulistyowati và các chuyên gia khác, một phần của trở ngại là quá dễ để có thuốc và tập tục hút thuốc trong nền văn hóa của người Nam Dương, chuyện cuối cùng là giá tiền và cách thức mua bán thuốc lá, người hút có thể mua từng điếu một hay nguyên cả gói, tùy số tiền họ có, một gói thuốc 12 điếu chỉ có 1 đô la tại các tiệm hay quày bán thuốc. Tất cả 34 tỉnh đưa ra quy định cầm bán thuốc lá lẻ từ năm 2012 nhưng không ai nghe theo cả, cho nên quy định này xem ra không hiệu quả gì, người hút chỉ cần mua một điếu không cần mua cả gói như thường ngày, và bất cứ chỗ nào cũng có thể mua như vậy một cách dễ dàng. Tại một quày bán hàng ở Jakarta người bán không cho biết tên, nói rằng hầu hết mấy đứa trẻ đều mua điếu lẻ ở chỗ anh ta, mặc dù bán như vậy là phạm luật nhưng ai ai cũng bán

    Hiện nay, bộ y tế Nam Dương đang phối hợp với các bộ khác và các tổ chức quốc tế, như Tổ chức Y Tế Thế Giới tìm cách chận đứng việc buôn bán thuốc lá, trong đó bao gồm việc bảo vệ người dân tránh chuyện hút thuốc, ngăn chận việc quảng cáo thuốc và tăng thuế đánh vào thuốc lá. Vớt tất cả các phương cách đó được đem ra áp dụng, lời nhắn nhủ của Aldi, đã xem như tới được những ai cần phải nghe nó “trẻ em Nam Dương đang đối diện với thần chết vì hút thuốc”. Mặc dù trường hợp của Aldi, có thể gọi là riêng rẻ  nhưng trong thực tế có rất nhiều trường hợp như vậy tại Nam Dương ngày nay mà người ta không mấy thực sự bận tâm tới. Theo lời của người bác sĩ điều trị cho Aldi thì, Aldi quá may mắn vì được đáp ứng một cách nhanh chóng từ chính quyền và công chúng, nhờ báo chí địa phương và quốc tế đưa trường hợp này phổ biến khắp nơi, các đứa trẻ khác không có được may mắn như vậy”.

    Ông cũng nói thêm, chính quyền Nam Dương không đủ nghiêm khắc trong việc giải quyết tệ nạn này, cho tới bao lâu nữa, các quảng cáo thuốc lá còn nhan nhản trên đường phố, trên đài truyền hình, đài phát thanh và phim ảnh, ở khắp mọi nơi thì tệ nạn trẻ em hút thuốc sẽ tệ hơn và tệ hơn nữa.  

Thuyên Huy

Monday 04.09.2017