Hoài niệm Tây Ninh: FM 974 : Melbourne Phi châu: Pháp Vẫn Chưa Đành Rời Cựu Thuộc Địa Cộng Hòa Chad

Thứ Ba, 4 tháng 5, 2021

FM 974 : Melbourne Phi châu: Pháp Vẫn Chưa Đành Rời Cựu Thuộc Địa Cộng Hòa Chad

Chuyện Thế Giới Trong Tuần

Thứ Hai 03/05/2021

Pháp lên tiếng việc ủng hộ quân đội Chad, đứng ra nắm quyền hôm thứ Năm sau khi tổng thống nước này, Idriss Deby tử trận, là một sự lựa chọn không thoải mái lắm, một khi phải hậu thuẩn cho một chính quyền vi hiến của quân đội nếu không muốn làm cho trận chiến chống quân khủng bố Hồi giáo của Ba Lê từ mấy năm qua thất bại.

Trong lúc những liên hệ chính trị và thương mại đã có lần kết nối chặt chẽ giữa Pháp và cựu thuộc địa ở Phi châu này hơn một thập niên qua, xem ra không được hài hòa nhưng lợi ích của Pháp vẫn còn đáng kể ở Chad và dưới sự cầm quyền của tổng thống Deby, thì Chad được xem là một đồng minh chính yếu trong cuộc chiến chống quân khủng bố trong vùng Sahel.

Bộ trưởng ngoại giao Pháp, ông Jean-Yves Le Drian, chấp nhận việc thành lập một hội đồng quân nhân, đứng đầu bởi con trai của Deby với lý do rằng Chad cần phải ổn định và an ninh tốt đẹp trong thời điểm này, ông nói rằng đây là một trường hợp ngoại lệ. Mahamat, con trai của tổng thống Deby lên cầm quyền, kiểm soát quân đội, giải tán quốc hội, tạm ngưng thi hành hiến pháp, theo như hiến pháp quy định, chủ tịch quốc hội Haroun Kabadi phải là người lên thay thế chức vụ tổng thống, phía đối lập gọi hành động này là một cuộc đảo chánh, tuy nhiên theo lời Le Drian, bộ trưởng ngoại giao Pháp, đúng là Kabadi thay thế nhưng ông ta đã từ chối vì nhiều lý do an ninh ngoại lệ mà quốc gia này cần phải ổn định.

Emmanuel Macron, tổng thống Pháp đã lập lại nhiều lần rằng, ông ta muốn ngưng những điều đã làm trong quá khứ, khi Pháp dường như lúc nào cũng can dự vào cựu thuộc địa theo đúng ý mình, ông thúc giục thế hệ già nên giao quyền cho những người chính trị gia trẻ tuổi ở Phi châu. Nhưng sau vụ đảo chánh ở Mali, Ba Lê buộc phải nhìn nhận, đã không thể xảy ra như vậy một khi tất cả lãnh tụ của thế hệ trước, như các tổng thống đang cầm quyền ở Ivory Coast và Guinea tài thắng cử dễ dàng, phương thức mà Macron nói đang được thử nghiệm. Không nơi nào hơn, tại vùng Sahel nơi Pháp hiện có 5100 quân, bao gồm cả căn cứ ờ thủ đô N’Djamena của Chad, duy trì trận chiến chống lại nhóm loạn quân được Al Qaeda và vương quốc Hổi giáo ISIS hỗ trợ, chưa có dấu hiệu sẽ có thể rút quân.

Idriss Deby, tổng thống Chad tử trận hôm thứ hai tại mặt trận tiền phương chống nhóm loạn quân FACT (Front for Change and Concord in Chad) đặt địa bàn ở Libya, tràn xuống từ phía Bắc. Cai trị Chad liên tục từ hơn 30 năm qua, Deby là cứ điểm then chốt cho chiến lược an ninh của Pháp tại Phi châu, hai năm trước đây Pháp đã cho gởi đến Chad một số oanh tạc cơ để giúp Chad chận đứng sự tiến quân một nhóm loạn quân có Sudan hậu thuẩn. Theo Nathaniel Powell, nghiên cứu viên của trường đại học Lancaster, viết trong cuốn “France’s Wars in Chad”, để duy trì quyền lợi quốc gia Pháp phải ủng hộ một sự chuyển tiếp như thế. Hội đồng quân nhân của Mahamat chắc chắn là bối cảnh tốt nhất cho môt tình thế như Pháp muốn với hy vọng, sụ bất đồng ý kiến giữa quân đội và dân sự không làm hại sứ chuyển tiếp quyền hành nhiều lắm.

Vấn đề chính yếu của Pháp hiện thời là bảo đảm việc điều khoảng một tiểu đoàn 1200 quân tới vùng giáp ba biên giới giữa Burkina Faso, Mali và Niger vào đầu năm vẫn duy trì như vậy. Xem ra số quân này cộng với số quân khác sẽ có đủ khả năng giữ vững ổn định tại trung tâm Mali và nhắm vào đám lãnh đạo quân hồi giáo có liên kết với tổ chức khủng bố al Qaeda. Le Drain và tổng thống Pháp, Macron đã đến Chad dự đám tang của Deby và bàn thảo với nhóm tướng lãnh quân đội, cho biết việc ưu tiên mà hội đồng quân nhân Chad làm là bảo đảm sự ổn định của quốc gia Chad và tập trung vào một sự chuyển giao quyền hành dân chủ trong sạch và êm thắm, nhóm loạn quân FACT, nhóm bao gồm các sĩ quan chống đối ly khai bác bỏ kế hoạch của quân đội và thề sẽ tấn công trở lại.

Chính quyền quân đội chuyển tiếp của Mahamat cho biết, họ sẽ không thương thuyết với quân phản loạn mà họ cho là thủ phạm đã giết tổng thống Deby, điều này có thể là lý do để loạn quân phát động chiến dịch đe dọa tấn công thủ đô N’Djamena. Phát ngôn nhân của nhóm loạn quân FACT nói, họ sẽ tổ chức phối hợp, liên kết với các lực lượng võ trang khác vốn đã cực lực phản đối việc chiếm quyền của Mahamat Deby sau khi cha ông ta chết. Trong một bản văn đọc trên đài truyền hình, tướng Azem Agouma, phát ngôn nhân của quân đội Chad nói hiện nay nhóm FACT đang tìm cách liên kết với nhiều nhóm võ trang Hồi giáo thánh chiến và buôn người lậu, là những người được dùng như là lính đánh thuê tại Lybia.

Phát ngôn nhân quân đội Chad nói rằng, nhiều loạn quân đã trốn thoát về hướng biên giới giữa Chad với Niger và kêu gọi chính quyền Niger giúp họ bắt giữ những người này. Quân đội và lực lượng an ninh Chad đã đuổi theo loạn quân với sự hổ trợ của không quân tìm ra họ đã tản ra thành từng nhóm nhỏ băng qua bân kia đất Niger, khá xa từ thủ đô Chad. Kingab de Tapol, phát ngôn nhân của loạn quân nói với hảng thông xã Associated Press rằng, họ sẽ không chịu thua bỏ cuộc mặc dù ông ta tránh né cho biết quân của ông hiện ở đâu với lý do giữ an toàn cho họ.

Mahamat cho biết, quân đội muốn giao lại quyền hành cho một chính quyền dân sự và tổ chức bầu cử tự do và dân chủ trong vòng 18 tháng. Ngoại trưởng Pháp, Le Drian không nói gì về thời hạn 18 tháng cả. Nguồn tin từ một nhân viên ngoại giao Pháp nói rằng, thời hạn 18 tháng quá lâu, tổng thống Macron sẽ gởi thông điệp đến các vị tổng thống châu Phi trong vùng về việc này để phần họ, sẽ tạo áp lực lên Mahamat, khuyên ông ta đừng nên là một tên ngu ngốc.