Ngày nay, nhiều trẻ ‘nghiện’ các thiết bị điện tử, ảnh hưởng đến sức khoẻ, tính cách và học tập; cha mẹ phải làm sao đây?
Các thiết bị công nghệ hiện đại quả thật rất hữu ích, nhưng cũng là con dao hai lưỡi, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Có những em bé chỉ kêu khóc không chịu ăn uống khi không được xem điện thoại, hoặc có em thì vừa đi học về là ngồi hàng giờ trước ti vi mà không chịu rời ra… dẫn tới nhiều hệ lụy như cận thị, rối loạn đa nhân cách, hư hỏng, tự kỷ…
Không ít bậc phụ huynh đau đầu khi phải đối diện với thực trạng này, dù đã dùng đến cả những biện pháp mạnh như mắng, đánh, cấm… nhưng cũng không có cách nào khiến trẻ em tự giác ý thức được hành động của mình. Vậy mà một người mẹ trẻ như chị Lan đã có một cách rất thông minh, thay đổi được cách nhìn nhận của đứa con 4 tuổi của mình, giúp cậu bé có thể tự giác xem tivi đúng giờ rồi tắt mà vẫn rất vui vẻ.
Bé Tôm con chị Lan cũng như nhiều đứa trẻ khác rất mê xem ti vi, chơi điện thoại, ipad. Thói quen này đã được hình thành từ rất sớm và càng ngày bé ‘nghiện’ càng nặng hơn kể từ lúc chị Lan bắt đầu đi làm lại. Hơn nữa, bé rất khó ăn uống nên mỗi khi dỗ cháu ăn bà nội phải bật tivi, điện thoại lên, lâu thành thói quen.
Nhiều lần, chị Lan phải ngồi phân tích cho bà nội nghe tác hại của việc cho trẻ dùng đồ công nghệ sớm, nào là: hại mắt, béo phì, khả năng ngôn ngữ kém, mắc bệnh tim mạch, tự kỷ… Nhưng lần nào bà cũng hờn dỗi, bảo rằng thằng bé khó ăn như thế thì không làm vậy nó không chịu ăn. Cuối cùng bà nói, nếu chị có cách nào khác thì chỉ cho bà, chứ bà cũng hết cách rồi. Chị cũng không dám nói thêm, chỉ biết nhắc nhở con đừng xem tivi nữa, nhưng con chị Lan còn nhỏ quá, nên chị có nói gì thì cũng không thể kiềm chế được con mình khỏi thói quen gây nghiện này.

Tivi cũng biết mệt

Cứ như thế, bé Tôm làm bạn với tivi suốt mấy năm ròng, càng lớn, bé càng xem tivi nhiều hơn. Ngoại trừ lúc đi học, chứ cứ về đến nhà là bé ôm tivi suốt, không ôm tivi thì chuyển sang ipad chơi đã đời, có hôm đến tận khuya cũng chưa đi ngủ mà cứ nằm cầm điện thoại của mẹ để xem video. Nhiều khi bực quá, chị Lan quát: “Tắt tivi cho mẹ ngay đi!” nhưng thằng bé vẫn cứ trơ ra vì được bà nội bênh: “Cho nó giải trí!”.
Nhưng vào một ngày, tình cờ chị Lan đọc được một bài báo mách mẹo hay của một bà mẹ Nhật khiến con tắt tivi ngay lập tức, chị quyết định thử áp dụng.
Sáng Chủ Nhật tuần đó, chị Lan sắp xếp kế hoạch đưa con đi chơi công viên và cho con chơi tất cả trò chơi cho đến khi thằng bé mệt nhừ mà không cho ăn uống thêm gì. Sau gần 2 tiếng, mồ hôi bé Tôm vã đầy người, bụng đói meo, nhưng chị vẫn tiếp tục yêu cầu con chơi các trò khác, đến khi bé mệt rã rời và xin mẹ cho ngồi nghỉ, thì lúc này chị mới nói chuyện với con:
– Con mệt không?
– Dạ mệt.
– Chơi nữa không?
– Dạ không.
– Vậy giờ con muốn làm gì?
 Dạ về nhà và nằm ngủ thôi ạ.
– Không được, con chơi tiếp đi chứ, mẹ thấy con chưa mệt mà.
– Con mệt thì sao mẹ biết được chứ. Con không chơi nữa mẹ ơi, con muốn xỉu rồi. Mẹ mau chở con về nhà đi.
– Được thôi. Nhưng mà mẹ thấy tội cái tivi quá!
– Sao mẹ lại nhắc đến cái tivi ở đây ạ?sẽ bị bệnh và không bao giờ có thể tỉnh lại được nữa. Không tin, lúc nào xem tivi con thử
– Mẹ thấy cái tivi hôm nào nó cũng bị mệt như là con đang mệt vậy, nhiều lần nó nói với mẹ là kêu con cho nó đi ngủ đi, nó mệt lắm rồi vì phục vụ con liên tục mà con vẫn không cho nó nghỉ, cứ xem không dừng. Nó còn bảo ngày nào con cũng bắt nó làm việc như vậy nó 
– Cái tivi cũng biết mệt hả mẹ? Nó sao giống con người được?
– Biết chứ sao không. Cái tivi nó cũng giống như con người vậy, hoạt động nhiều cũng mệt và muốn nghỉ ngơi. Giống như con mệt, con muốn nghỉ ngơi để lấy lại sức thì nó cũng muốn nghỉ ngơi đó. Hàng ngày con bắt tivi làm việc liên tục, chẳng lẽ con không thấy thương cái tivi à?
– Dạ có thương chứ… nhưng con không biết là nó cũng mệt. Con vẫn tưởng nó là máy móc thì không biết mệt chứ!
Sau cuộc trò chuyện đấy, hai mẹ con chị Lan chở nhau về nhà và chị cũng không nhắc gì về cái tivi nữa. Nhưng trong suốt ngày hôm đó, chị Lan để ý thấy con mình ít mở tivi lên xem hẳn. Đến lúc muốn xem quá, thằng bé bật tivi lên thì cứ lâu lâu lại chạy đến bên tivi sờ xem nó có nóng lắm không, nếu thấy tivi nóng, nó tắt ngay tivi rồi ra chơi cái khác. Hoặc khi bé Tôm mải xem quá mà quên ‘khám bệnh’ cho bạn tivi, chị yêu cầu tắt là bé liền ngoan ngoãn tắt ngay chứ không kì kèo xem thêm như mọi khi.
Chị Lan chỉ đơn giản là nhân cách hóa chiếc tivi, làm cho cậu bé hiểu rằng nó cũng có thể mệt giống như con người và cũng cần nghỉ ngơi, đặc biệt là sau khi chị cho cậu trải qua cảm giác mệt kiệt sức, thì cậu càng biết ‘đồng cảm’ với chiếc ti vi hơn.
Với cách giáo dục này, không những các bà mẹ sẽ yên tâm vì con cái mình có một thói quen xem ti vi đúng mực mà còn giúp các em hình thành một nhân cách tốt đẹp: biết nghĩ đến cảm nhận của người khác. Trong tương lai, không chỉ nhân cách hóa chiếc tivi, các bà mẹ có thể “thổi linh hồn” vào những vật dụng hoặc đồ chơi khác, để các em biết cách đặt mình vào vị trí của người khác mà thấu hiểu và cảm thông.
“Nhân chi sơ, tính bản thiện” – Đứa trẻ nào khi còn nhỏ cũng đều mang bản tính thiện lương. Đôi khi việc la mắng và ra lệnh của người lớn đối với trẻ nhỏ không hề có tác dụng, thậm chí có thể khiến trẻ sợ hãi làm theo nhưng lần sau lại âm thầm tìm cách tái phạm. ‘Yêu cho roi cho vọt’, câu nói này không phải lúc nào cũng đúng.
Cách giáo dục tốt nhất luôn là nhẹ nhàng khuyên giải và dạy cho con những bài học đầu đời về tình yêu thương, sự chia sẻ, lòng tốt và đức tính chân thật. Trẻ em như một tờ giấy trắng, hãy vẽ những điều tốt đẹp vào tâm hồn chúng bằng nét bút mềm mại và dịu dàng, điều đó không chỉ giúp trẻ tự ý thức được lỗi lầm của mình mà còn là nền tảng hình thành nhân cách đạo đức của chúng khi dần lớn lên.
Nhã Thanh (ĐKN )