Tản Mạn Chuyện Hậu Sự

Tác giả: Lưu Thái Dzo
Bài số 2811-1628881- vb3121509

Tác giả tên thật Hoàng Huy Năng, sinh năm 1934, cựu sĩ quan VNCH và
cựu tù chính trị, diện HO 5, định cư tại Houston từ 1992, hiện là Uỷ
Viên Xã Hội Đoàn Liên Minh Thánh Tâm Giáo Xứ Đức Kitô Ngôi Lời Tập Thể
ở Houston. Trước 1975, tại Việt Nam, ông đã cộng tác với nhiều báo
quân đội và cho tới nay đã xuất bản 5 tập thơ và một tập truyện tại
Hoa Kỳ. Với bài viết "Tổ Ấm Đa Chủng" tác giả đã nhận giải đặc biệt
Viết Về Nước Mỹ 2009. Sau đây là bài viết mới nhất của ông.

***

Tại thành phố Houston, Tiểu Bang Texas, trong khu vực gần nơi cư ngụ
của gia đình tôi, có ba Nhà Quàn: Thiện Tâm, Vĩnh Cửu và Vĩnh Phước.
Cả ba phục vụ về "Hậu Sự" cho tất cả sắc dân cư ngụ tại vùng tây nam
thành phố. Tôi thấy Nhà Quàn Vĩnh Phước được nhiều khách hàng chiếu cố
hơn cả, bởi lẽ nhà quàn nầy ra đời trước và giá cả có phần nhẹ nhàng
hơn. Ngoài ra, còn tìm cách giúp đỡ tối đa những gia đình nghèo chẳng
may có người thân nằm xuống. Tôi thường đến Nhà Quàn Vĩnh Phước tham
dự các buổi đọc kinh cầu nguyện cho linh hồn những tín hữu Công Giáo
thuộc Giáo Xứ tôi là Giáo Xứ Ngôi Lời Nhập Thể.
Liên lạc với một số khách hàng, tôi thu thập được một số dữ kiện về
"Hậu Sự"có thể hữu ích trong việc học hỏi, tìm hiểu thêm về phong tục,
tập quán liên quan đến đám tang của người Việt.
1. Tranh chấp về tang lễ
Ông bà Bá đã già, có đứa con gái duy nhất là S. Cô nầy không ở chung
nhà với bố mẹ kể từ khi vào đại học  y khoa. Sắp ra trường và đi làm
thì bà Bá lâm trọng bệnh và từ trần tại bệnh viện Memorial Hermann
Hospital.
Không hiểu vì lý do gì, hai bố con giành nhau việc tổ chức tang lễ .
Cô S. viện cớ là cô rất yêu thương mẹ và ngược lại, bà Bá cũng thương
yêu cô không kém. Cô luôn sẵn sàng lái xe chở mẹ đi bất cứ đâu và lúc
nào. Do đó, cô phải được quyền  đứng ra tổ chức đám tang cho mẹ, từ ấn
định ngày giờ phát tang, đến nghi thức cầu siêu, việc lựa chọn địa
diểm chôn cất, v.v... Theo yêu cầu của ông Ba, thi thể bà Bá đã được
đưa về nhà quàn Vĩnh Phước. Tuy nhiên, vì có đơn khiếu nại của cô S. ,
nên nhà quàn chưa thể xúc tiến những "nghi thức hậu sự" cần thiết. Ông
Bá và cô S. đều mướn luật sư biện hộ. Hai bố con không ai nhượng
ai.Thời gian chờ đợi hơn 10 ngày. Cuối cùng, nội vụ được giải quyết
bằng lý thuần túy. Tòa không mở phiên xử công khai tại đình trường,
nhưng cho một đại diện đến gặp hai bố con ông Bá tại nhà quàn. Vị đại
diện tuyên bố: việc tổ chức tang lể cho bà Bá là trách nhiệm của người
chồng (tức ông Bá). Cô S. tức giận, bước ra khỏi phòng đặt linh cửu bà
Bá, vừa đi vừa lẩm bẩm trong nước mắt: Thôi, để hôm đưa đám mẹ, con cố
gắng  đi dự.

2. Tờ Di Chúc
-Năm 1989, Ông Phan V. B. vượt biên qua Mỹ , để lại Việt Nam vợ  và 2
con nhỏ. Tại Mỹ, một thời gian sau,  ông cưới bà  M. và có với bà nầy
một con trai.  Ông và vợ cả vẫn liên lạc bằng thư từ, đồng thời lập hồ
sơ bảo lãnh cho 3 mẹ con, chờ ngày đoàn tụ. Năm 2001, ba mẹ con bà
Phan  ở Việt Nam qua, nhưng  cư ngụ tại Michigan.
Năm 2005, ông Phan bị ung thư phổi và chết tại Houston, Texas. Bà M.
đứng ra nhận lãnh trách nhiệm tang lễ.  Nhưng bà không đủ tiền để
trang trải mọi  phí khoản.  Được  tin  chồng từ trần, bà Phan  tức tốc
lấy vé máy bay về  Houston. Bà đến nhà quàn Vĩnh Phước thì gặp bà M.
đang có mặt tại đó. Hai bà trao đổi chuyện hậu sự. Bà M. và Ông
manager Nhà Quàn Vĩnh Phước chiết tính tổng số chi phí dành cho đám
tang. Theo di chúc ông Phan để lại thì bà Phan được hưởng  một trăm
ngàn đô la ($100,000.00) là tiền bảo hiểm nhân thọ ông Phan đã mua.
Trong di chúc, không thấy có khoản tiền nào dành cho bà M. và đứa con
trai (con chung của ông Phan với bà M.). Viện dẫn tình và lý giữa hai
bà và người quá cố, ông manager nhà quàn đề nghị bà Phan trích một
phần trong số tiền bảo hiểm nhân thọ để thanh thỏa phí khoản cho nhà
quàn. Bà Phan đồng ý đề nghị của ông manager. Bà chào từ giả bà M.,
ông đại diện nhà quàn và nói  bà sẽ trở lại nhà quàn vào sáng hôm sau
để giải quyết. Bà không quên để lại số cell phone của mình cho hai
người.
Tuy nhiên, sáng hôm sau, bà M. và ông  đại diện  nhà quàn không thấy
bóng dáng bà Phan xuất hiện. Gọi cell phone 5 lần bảy lượt, vẫn êm ru
bà rù. Đợi thêm 3 ngày nữa, không thấy bà Phan, bà M. đành cắn răng
hỏi vay bạn bè  số tiền còn thiếu để lo cho xong chuyện hậu sự. Nhìn
đứa con trai, bà vừa xót thương nó, vừa oán hận ông Phan đã  không
nghĩ gì đến hai mẹ con bà khi ông  cầm bút viết tờ di chúckia.

3. Con Cái Và Tang Lễ
Cuối năm 1995, Ông Nguyễn K., một cựu Sĩ Quan Quân Lực VNCH đến Mỹ
theo diện HO. Gia đình ông gồm vợ và bốn con, ba trai một gái. Sau một
thời gian không lâu, các con ông bà K. đều lập gia đình và mỗi người ở
một Tiểu bang riêng rẽ.  Chỉ có đứa gái út ở Houston, nhưng  cô ta
cũng ra riêng với chồng. Ngôi nhà trước kia ở chung 6 mạng, nay chỉ
còn hai ông bà già.
Đầu năm 2007, ông K. từ trần vì bị ung thư gan. Bà K. thông báo cho 3
con trai ở 3 Tiểu Bang  xa  về  Houston dự tang lễ. Theo lời yêu cầu
của bà K., xác ông K. đã được chở về nhà quàn Vĩnh Phước. Ông bà K.
hưởng tiền già (SSI), hằng tháng, mỗi người lãnh $505.50 (năm trăm lẻ
năm đô la, năm mươi xu). Tổng cộng là một ngàn, mười một đô la
($1,011.00). Bà K, gọi phone cho nhà quàn Vĩnh Phước, yêu cầu  đưa thi
thể chồng về nhà quàn. Nhưng bà không ký hợp đồng thanh toán phí khoản
hậu sự. Lý do đơn giản là vì bà không có tiền. Giá tối thiểu hỏa táng
là $4,000.00 (bốn ngàn đô la). Còn chôn cất tại nghĩa trang thì tùy
từng ca. Tang gia mất khá bộn tiền vì giá đất đắt và quan tài tốt, xấu
có giá khác nhau. Ngoài ra, nếu xử dụng "trong quan, ngoài quách" thì
giá lại cao hơn.


Tóm lại,  chôn tại nghĩa trang, tang gia phải trả ít nhất là  7, 8
ngàn  đô la cho một đám tang hạng bét.
Bà K. tổ chức buổi họp mặt bốn  con, yêu cầu mỗi người góp tiền để lo
đám tang của bố. Trong bốn con, phải có một người ký giấy tờ chịu
trách nhiệm thanh toán phí khoản tang lễ. Không ai nhận lãnh công tác
nầy. Anh hai "chuyền bóng"  cho  anh ba. Anh ba né tránh. Bà mẹ chụp
bóng, "pass"  qua con gái út và  rể. Bà nói rằng tụi con chỉ ký trên
giấy tờ cho hợp lệ mà thôi. Còn tiền bạc, mỗi đứa bỏ ra một phần. Khi
góp đủ, bà đích thân trả cho nhà quàn, có biên nhận đàng hoàng. Cuối
cùng, con gái chịu đứng tên ký giao kèo với nhà quàn. Số tiền cần thu
là  $8,000.00 (tám ngàn đô la). Các con bà miễn cưỡng chấp nhận việc
đóng góp, mỗi người hai ngàn đồng. Cuộc "lạc quyên" được tiến hành hết
sức chậm chạp. Bốn con bà K. viện đủ lý do để trì hoãn. Nào là thu
nhập ít ỏi, con cháu bệnh hoạn, cần đi bác sĩ. Nào là việc làm bấp
bênh, có thể "lay off" bất ngờ v.v...
Tình trạng góp tiền cù cưa, nhùng nhằng  như thế, nên xác thân ông K.
phải nằm trong  phòng lạnh nhà quàn Vĩnh Phước đúng một tháng. Sau đó
mới được nhập quan, đưa ra phòng ngoài cho thân nhân, bạn bè thăm
viếng và  thực hiện những nghi thức đạo, đời cần thiết.
4. Quyên góp cho tang lễ
Ba trường hợp liên quan đến "Hậu Sự"  như trên làm tôi bùi ngùi nhớ
đến anh Hùng, một cựu tù nhân chính trị Cộng sản Việt Nam được đi định
cư tại Hoa Kỳ theo diện HO vào năm 1993. Anh đến Houston một mình,
không vợ con, gia đình, được bạn bè giúp đỡ để sớm hội nhập cuộc sống
mới.
Khoảng hai tháng sau khi đặt chân lên đất Mỹ, anh Hùng  đi khám bệnh
tổng quát thì phát hiện bị ung thư gan thời kỳ chót. Nằm điều trị tại
South West Hermann Hospital một tháng thì từ trần. Ngoài một số ít
giáo dân Giáo Xứ Ngôi Lời Nhập Thể (lúc bấy giờ  còn thống thuộc Giáo
Xứ Mỹ mang tên Notre Dame ở đường Boone), không có bà con, họ hàng nào
của anh Hùng đến  thăm viếng, săn sóc anh. Điều đặc biệt là anh Hùng
ngỏ ý muốn học hỏi để trở thành tín hữu Công Giáo. Anh đã được linh
mục Bảng, tuyên úy bệnh viện, truyền đạt những tín điều căn bản về
Kitô Giáo. Trước giờ lâm chung, anh được linh mục Bảng trao ban   Bí
Tích Thanh Tẩy (baptism).
Vì không có thân nhân, nên anh Th., Hội Trưởng Hội Đạo Binh Đức Mẹ
(Legio Mariae ) thuộc Giáo Xứ Ngôi Lời đứng ra  lãnh nhận việc mai
táng.
Về tài chánh, anh Hùng chỉ được hưởng SSI. Nhóm giáo dân chúng tôi tổ
chức gây quỹ yểm trợ tang lễ dành cho một tín hữu tân tòng vừa nằm
xuống. Nếu hỏa táng thì chỉ tốn khoảng 3,4 ngàn đô  la. Tuy nhiên,
trường hợp anh Hùng không thể hỏa táng, nhưng phải chôn cất tại nghĩa
trang  để đề phòng  trường hợp có người thân khiếu nại về cái  chết
của   anh . Chúng tôi lạc quyên  công khai tại Nhà Thờ. Giáo dân tích
cực  giúp đỡ. Kết quả rất khả  quan.  Nhà quàn Vĩnh  Phước  đảm  trách
việc mai táng. Họ  chỉ lấy phần nửa phí tổn tang lễ. Do đó, số tiền
lạc quyên, sau khi thanh toán cho nhà quàn, còn dư chút đỉnh,  gởi cho
thân nhân anh Hùng ở Việt Nam (cô: Nguyễn Thị Thanh Vân, em gái anh
Hùng, Số 19F, đường 31, Tổ 78, Phường 18, Quận Tân Bình) .

*
Tìm hiểu về chuyện "Hậu Sự", đối chiếu với Việt Nam, tôi nhận thấy có
những điểm khác biệt, như: tại Mỹ, người ta để xác tại nhà quàn
(Funeral Home), chứ không bao giờ để tại tư gia  như ở Việt Nam.
Tôi còn thấy ở Việt Nam có những gia đình mua sắm  cỗ quan tài và
trưng bày ngay tại tư thất để xử dụng khi hữu sự. Đám tang ở thôn quê
Việt Nam còn mang hình ảnh, màu sắc, đường nét đặc thù cổ xưa. Không
biết bây giờ có thay đổi gì không. Nhưng trước năm 1975, có địa phương
còn tổ chức  đám tang với kèn sáo, trống chiêng rộn ràng, với đội ngũ
"Phu Đòn" trai tráng  (công nhân phụ trách khiêng linh cử ) ăn mặc áo
khăn diêm dúa, lạ mắt. Thậm chí có gia đình còn áp dụng chương trình
"khóc mướn, thương vay" để  khách bàng quan cho rằng tang gia thuộc
thành phần giàu sang, con đàn, cháu đống.
Về chi phí , một đám tang ở Mỹ quá tốn kém, nhất là chôn cất tại nghĩa
trang. Bao nhiêu  nhu cầu phải chi tiêu: từ mua đất, đào huyệt, tẩm
liệm , phát thanh, đăng báo phân ưu,  cáo phó,  đến tổ chức lễ cầu
hồn, cầu siêu tại Nhà Thờ, Chùa, di quan bằng xe hơi, thuê mướn cảnh
sát hộ tống, dẫn đường đến nghĩa địa v,v...
Đám cưới ở Mỹ đã tốn. Có khi đám tang còn tốn hơn. Tùy phong tục, tập
quán,Tôn Giáo của mỗi Quốc Gia, chúng ta lo chuyện hậu sự cho người
thân qua đời bằng đám tang  đơn giản, ít tốn kém, hay sang trọng, có
nhiều nghi thức cầu kỳ, mới lạ. Trước là để biểu lộ lòng hiếu thảo của
con, cháu đối với  ông bà, cha mẹ. Sau là bảo tồn và phát huy truyền
thống văn hóa Dân Tộc  đã có từ ngàn xưa. Không nên  viện dẫn lý do
nầy, nguyên nhân nọ như nghèo khổ, tài chánh hạn hẹp chẳng hạn để đám
tang  tiến hành  quá chậm trễ (thi thể người thân để tại nhà quàn một
tháng) đôi khi đám tang đáng lẽ là bi kịch, lại biến thành hài kịch
hoặc nửa bi nửa hài gây bất hòa, chia rẽ trong gia tộc. Từ đó, chúng
ta tin chắc rằng người quá cố khó có thể ngậm cười nơi Chín Suối ./.
 

Lưu Thái Dzo