“THỜI THẾ TẠO ANH HÙNG” – TỪ SARS ĐẾN CORONA

Vào ngày này 17 năm về trước, thế giới đã trải qua một trong những giai đoạn đen tối và hoang mang nhất bởi một dịch bệnh. Đó chính là SARS, và một trong những người anh hùng đã hi sinh để kéo nhân loại khỏi hố đen năm ấy, chính là Carlo Urbani, vị bác sĩ đã chết để nhân loại được sống.

SARS LÀ HỘI CHỨNG HÔ HẤP CẤP TÍNH NẶNG TÊN 

KHOA HỌC LÀ SEVERE ACUTE RESPIRATORY 

SYNDROME. SARS DO MỘT LOẠI VI RÚT CÓ TÊN LÀ 

CORONAVIRÚT GÂY RA ( CÙNG HỌ VỚI VIRUS VŨ HÁN 

HIỆN TẠI )

SARS ĐƯỢC GHI NHẬN Ở 32 QUỐC GIA VÀ VÙNG LÃNH 

THỔ TRÊN THẾ GIỚI VỚI 8.422 NGƯỜI MẮC, TRONG ĐÓ 

CÓ 916 NGƯỜI CHẾT (TỶ LỆ TỬ VONG LÀ 10,87%). SARS 

ĐÃ GÂY THIỆT HẠI NGHIÊM TRỌNG TỚI DU LỊCH, KINH 

TẾ, CHÍNH TRỊ VÀ XÃ HỘI CỦA NHIỀU NƯỚC. KINH TẾ 

THẾ GIỚI ƯỚC TÍNH BỊ THIỆT HẠI TỚI 150 TỶ USD, 

TRONG ĐÓ RIÊNG CÁC NƯỚC ĐÔNG Á VÀ ĐÔNG NAM Á 

THIỆT HẠI TỚI 28,4 TỶ USD.

Bác sĩ Carlo Urbani sinh năm 1956, là một bác sĩ người Ý tốt nghiệp Y khoa năm 1981 tại Đại học Ancona và lấy bằng chuyên khoa trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới tại Đại học Messina, và sau đó lấy bằng về bệnh ký sinh trùng nhiệt đới.

Ngày 6 tháng 1 năm 2000, Carlo Urbani nhận công việc mới tại WHO, và nhiệm vụ lần này của ông là ở Việt Nam. Ông và gia đình đến Hà Nội vào khoảng tháng 5 năm 2000. Tại Việt Nam, vị trí công tác của ông là chuyên gia tư vấn cho WHO về kiểm soát bệnh do ký sinh trùng ở khu vực Tây Thái Bình Dương, kỳ hạn công tác là 3 năm.

Vào ngày 28 tháng 2 năm 2003, bác sĩ Carlo Urbani được mời tới Bệnh viện Việt Pháp (Hà Nội) để theo dõi bệnh của Johny Chen, doanh nhân người Mỹ đã bị ốm và được các bác sĩ chẩn đoán là bị bệnh cúm nặng. Ông nhận thấy Johny Chen không phải bị cúm mà có thể là một căn bệnh mới rất dễ lấy nhiễm. Ngay lập tức ông đã thông báo tới WHO, từ đó bắt đầu một chiến dịch phản ứng hữu hiệu nhất trong lịch sử trong việc phòng chống bệnh dịch nghiêm trọng. Ông cũng đã thuyết phục Bộ Y tế Việt Nam cho cách ly và theo dõi khách du lịch, do đó làm chậm sự lây lan của căn bệnh này.

BÁC SĨ CARLO CŨNG ĐƯỢC CẢNH BÁO SỰ NGUY HIỂM, HOÀN TOÀN CÓ QUYỀN VÀ CÓ LÝ DO ĐỂ VỀ NƯỚC. NHƯNG KHÔNG BẬN TÂM, ÔNG THƯỜNG XUYÊN TÚC TRỰC BÊN GIƯỜNG BỆNH, AN ỦI ĐỘNG VIÊN VÀ TÌM CÁCH CHỮA TRỊ CHO BỆNH NHÂN. LÀ MỘT CHUYÊN GIA BỆNH TRUYỀN NHIỄM, BẰNG NHỮNG NGHIÊN CỨU ĐẦU TIÊN CỦA MÌNH Ở VIỆT NAM, CARLO ĐÃ GIÚP CÁC ĐỒNG NGHIỆP NHANH CHÓNG XÁC ĐỊNH VIRUS GÂY BỆNH.

Tháng 3/2003, bác sĩ đi dự hội nghị khoa học ở Thái Lan. Vừa đặt chân xuống sân bay, ông thấy người mệt mỏi và sốt. Là người tiếp xúc trực tiếp và đối phó với căn bệnh SARS, Carlo hiểu rất rõ điều gì đang đến với mình. Một đồng nghiệp là bạn thân lao đến ôm, nhưng Carlo gạt đi, yêu cầu người bạn tránh xa, rồi kiên nhẫn đợi xe cứu thương đến. Bà Giuliani Chiorrini đưa các con đến Bangkok, phòng bệnh của ông dược cách ly tuyệt đối, do đó vợ của ông, bà Chiorrini, chỉ có thể nhìn qua cửa và nói chuyện với ông qua bộ đàm, Carlo kịp nhìn mặt vợ con lần cuối, trong đó có đứa con út vừa tròn 4 tuổi.

Trong một khoảnh khắc tỉnh táo, đồng nghiệp thông báo cho Carlo biết cơn sốt của ông đã hạ. Nhưng Carlo không hề ảo tưởng, biết SARS đã không tha mạng sống của mình. Tâm nguyện trước khi nhắm mắt, Carlo đề nghị các bác sĩ cắt lá phổi của mình để lại làm tiêu bản nghiên cứu. Và ông mãn nguyện: “Công việc liên quan đến tôi, dù nguy hiểm nhưng tôi thấy thoải mái, giờ đây tôi đã có tất cả”. Sau 18 ngày được điều trị đặc biệt, Carlo Urbani đã qua đời vào lúc 11:45 sáng ngày 29 tháng 3 năm 2003. Sau khi ông mất 2 tuần, một loại virus chủng corona (sau được đặt tên là virus SARS) đã được nhận diện là nguyên nhân gây bệnh và đại dịch SARS được khống chế.

Tạp chí y khoa danh tiếng The Lancet viết: Biết công việc của mình đang làm là nguy hiểm, nhưng Carlo Urbani nói với vợ “Nếu không làm những công việc này thì chúng ta đến đây để làm gì? Chẳng lẽ ngồi đọc thư điện tử, ký văn bản giấy tờ, đi dự tiệc? Chúng ta không được ích kỷ, mà phải suy nghĩ và hành động vì sự sống của người khác. Nhiệm vụ của bác sĩ là đến bên người bệnh””.

Trong thời gian ở Việt Nam, bác sĩ Carlo tự đi xe máy, thỉnh thoảng ông đưa vợ con về các làng quê, sống cùng những người nông dân chân lấm tay bùn.

Ngày 7 tháng 4 năm 2003, bác sĩ Carlo Urbani được truy tặng Huân chương công trạng vì Y tế cộng đồng hạng Vàng, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ các vấn đề xã hội Ý.

Nhờ có bác sĩ Carlo Urbani cùng sự hi sinh của 6 y bác sĩ cả trong và ngoài nước, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên tuyên bố đã tiêu diệt được bệnh SARS. Ngày 9 tháng 5 năm 2003, Bộ Y tế Việt Nam đã truy tặng ông Huân chương Hữu nghị và Huy chương Vì sức khỏe nhân dân.

Để tưởng nhớ công lao và sự hi sinh của ông, WHO và các nhà nghiên cứu đã dành tặng ông các kết quả nghiên cứu về virus SARS.

"Khi xảy ra một sự việc, một khi bắt tay làm sẽ có thể hình thành một "thế" lớn mạnh. Đây chính là "thời thế". N Mà người nằm trong "thời thế" và có thể thay đổi thời thế sẽ là anh hùng mà chúng ta nói đến."

Cũng như hiện tại khi virus Vũ Hán đang hoành hành và không có dấu hiệu suy giảm, thì hãy bình tĩnh, chọn lọc thông tin và hãy đặt niềm tin vào những người đang ở tuyến đầu của bệnh dịch để chiến đấu. Đừng tự hại mình và đồng bào vì sự thiếu hiểu biết và cả tin.

• Bài viết được chọn lọc và bổ sung bởi Lê Tiến Nguyên.

• Tổng hợp từ The Lancet; UN News Centre; WHO; Wikipedia; Vnexpress.

Nghi Phan chuyển