BÙI BẢO TRÚC
(1944-2016)
(1944-2016)
RIP
Ông Bùi Bảo Trúc qua đời ngày 16 tháng 12, 2016 (72 tuổi)
Ông Bùi Bảo Trúc qua đời ngày 16 tháng 12, 2016 (72 tuổi)
Trong Blog OVV có đăng mồt số bài Thư Gửi Bạn Ta của ông .
CÁO PHÓ
Tôi
không nhớ đã đọc cái cáo phó đầu tiên hồi nào nhưng chắc không phải ở
Hà Nội. Hồi ấy (trước năm 1954) ở Hà Nội chỉ có hai tờ nhật báo là tờ
Tia Sáng và tờ Giang Sơn mà tôi (mới biết “đọc báo” ) cầm chúng lên, ở
tuổi lên 8 hay lên 9, tôi chỉ thích xem những bức hí họa của hai họa sĩ
Mạnh Quỳnh và Dzuy Nhất cùng với những truyện bằng tranh mà phòng thông
tin Hoa Kỳ cung cấp cho các báo này, trong đó có một truyện tuyên truyền
chống Cộng rất hấp dẫn của George Orwell, Trại Thú Vật (Animal Farm).
Thỉnh thoảng tôi cũng tò mò đọc những bản tin về chiến sự và nhờ đó,
biết lơ mơ về những trận đánh ở Na Sản, Cánh Đồng Chum, Điện Biên Phủ,
rồi hội chợ ở Bờ Hồ, đức Quốc Trưởng Bảo Đại đi đâu, làm gì… Nhưng những
mẩu cáo phó thì không và cũng vì hình như chúng rất ít thì phải. Ngay
hồi chú tôi tử trận ở Đại Đồng, Bùi Chu năm 1954 gia đình tôi cũng không
đăng cáo phó trên hai tờ Tia Sáng và Giang Sơn ở Hà Nội. Có lẽ phải tới
khi vào Sài Gòn khoảng cuối những năm 50 tôi mới đọc những thứ tin này.
Tôi
không biết những tờ báo tiên phong của nền báo chí Việt Nam có đăng
những cáo phó không, nhưng khi tôi biết đọc “nhựt trình” thì chúng đã có
rồi, khoảng những năm cuối của thập niên 50 ở Sài Gòn. Rất tiếc cụ
Vương Hồng Sển không còn nữa để hỏi cụ.
Phải tới khoảng giữa những năm 50 tôi mới tìm đọc chúng. Cáo phó là thông báo về sự qua đời của một người mà gia đình của người đó muốn gửi tới bạn bè và quyến thuộc. Nhưng chúng được viết theo một lối văn đặc biệt không biết ai là người đầu tiên viết xuống để sau đó được những người khác viết theo. Có thể trong lúc tang gia bối rối, gia đình không có thì giờ cho câu cú văn chương để viết mẩu tin thông báo chuyện buồn của gia đình. Thế là cứ theo những cáo phó đã đọc thấy trước và viết lại.
Chính vì thế mà tôi tìm đọc chúng trên những tờ báo hồi ấy. Và cũng đó mà lần đầu tiên tôi biết những từ ngữ như vãng sinh miền cực lạc, qui tiên, phiêu diêu nơi tiên cảnh, hưởng nhan Thánh Chúa…
Phải tới khoảng giữa những năm 50 tôi mới tìm đọc chúng. Cáo phó là thông báo về sự qua đời của một người mà gia đình của người đó muốn gửi tới bạn bè và quyến thuộc. Nhưng chúng được viết theo một lối văn đặc biệt không biết ai là người đầu tiên viết xuống để sau đó được những người khác viết theo. Có thể trong lúc tang gia bối rối, gia đình không có thì giờ cho câu cú văn chương để viết mẩu tin thông báo chuyện buồn của gia đình. Thế là cứ theo những cáo phó đã đọc thấy trước và viết lại.
Chính vì thế mà tôi tìm đọc chúng trên những tờ báo hồi ấy. Và cũng đó mà lần đầu tiên tôi biết những từ ngữ như vãng sinh miền cực lạc, qui tiên, phiêu diêu nơi tiên cảnh, hưởng nhan Thánh Chúa…
Bẵng
đi mấy năm không ở trong nước, không đọc báo Việt ngữ, đến khi đọc lại
báo chí trong nước, thì bỗng một hôm đọc thấy tên một người bạn cũ thời
trung học. Người bạn này nhập ngũ sau khi hỏng kỳ thi tú tài. Sau đó
thỉnh thoảng chàng trở lại trường thăm bạn bè. Có người đùa chúc chàng
sớm vinh thăng lon mới. Và ít lâu sau, chàng được vinh thăng thật. Rồi
xuất hiện trong những cáo phó những từ ngữ mới như truy thăng, anh dũng
hy sinh, truy tặng bảo quốc huân chương với nhành dương liễu…
Thế là những mẩu cáo phó lại nghe khác hẳn những cáo phó vẫn đọc được trước đó. Và cũng từ đó, tôi chú ý đọc chúng thường hơn. Đó là trong những buổi chiều tan sở ngồi ở một quán cà phê đọc mấy tờ báo vừa phát hành.
Thế là những mẩu cáo phó lại nghe khác hẳn những cáo phó vẫn đọc được trước đó. Và cũng từ đó, tôi chú ý đọc chúng thường hơn. Đó là trong những buổi chiều tan sở ngồi ở một quán cà phê đọc mấy tờ báo vừa phát hành.
Cuộc
chiến càng ngày càng khốc liệt thì những trang cáo phó càng nhiều tên
tuổi hơn. Và tuổi tác của người chết cũng gần với tôi nhiều hơn. Có
những người hơn hai hay ba tuổi, có những người bằng tuổi và có những
người thua vài tuổi. Có những người chưa vợ con và có những người để lại
mấy đứa con còn rất nhỏ. Đó là những mẩu cáo phó của thời chiến. Cuộc
chiến càng dữ dội cuối thập niên 60 và đầu những năm 70 thi những cáo
phó như thế càng đọc thấy nhiều hơn. Tuổi của những người ra đi cũng xấp
xỉ tuổi của tôi hồi ấy.
Rồi bẵng đi một vài năm sống ở Mỹ, tôi bỗng thấy trong những tin cáo phó đọc thấy trên mấy tờ báo Việt ngữ, tuổi tác của những người ra đi rất gần với tuổi của mình trong hoàn cảnh không còn chiến tranh tang tóc nữa. Lác đác không còn nhiều những trướng hợp hưởng dương dưới 50 tuổi nữa mà đã được coi là hưởng thọ nghĩa là đã sống được trên tuổi 50. Rồi thoắt một cái, những cái tuổi trên 60 cũng ập tới, và nay, những tuổi trên 70 cũng trở thành rất thường. Thỉnh thoảng lại thấy tên một người bạn vừa gặp vài tháng trước.
Rồi bẵng đi một vài năm sống ở Mỹ, tôi bỗng thấy trong những tin cáo phó đọc thấy trên mấy tờ báo Việt ngữ, tuổi tác của những người ra đi rất gần với tuổi của mình trong hoàn cảnh không còn chiến tranh tang tóc nữa. Lác đác không còn nhiều những trướng hợp hưởng dương dưới 50 tuổi nữa mà đã được coi là hưởng thọ nghĩa là đã sống được trên tuổi 50. Rồi thoắt một cái, những cái tuổi trên 60 cũng ập tới, và nay, những tuổi trên 70 cũng trở thành rất thường. Thỉnh thoảng lại thấy tên một người bạn vừa gặp vài tháng trước.
Nhưng
vẫn có một cách viết cáo phó tôi thấy rất kỳ lạ. Đó là những câu như “…
đau đớn báo tin XYZ đã được Chúa gọi về…”Tôi nghĩ là được Chúa gọi về
phải là một hạnh phúc, môt ân sủng thì tại sao gia đình phải đau đớn ?
Tôi có đem hỏi một linh mục thì được ngài cho biết nói như vậy là không
đúng. Chúa không bao giờ muốn con của người phải chịu những khổ đau.
Nhưng một bữa tôi đã bị một người đàn ông phản bác kịch liệt nói rằng
bài báo tôi viết đề cập tới chuyện đó là xúc phạm tới tôn giáo của ông
và tôi hoàn toàn sai lầm mặc dù tôi có dẫn lờì của linh mục T.Q.T. nay
đã khuất.
Mấy
chục năm đọc những cáo phó từ khi những người ra đi hơn tuổi, rồi bằng
tuổi và nay là những người ít tuổi hơn có khi cả chục tuổi. Một ông bạn
tôi tuần trước viết cho cái e-mail và kết bằng câu “Chẳng cũng khoái ư!”
Nghe cứ như Nguyễn Hiến Lê dịch Lâm Ngữ Đường vậy.
Nghe cứ như Nguyễn Hiến Lê dịch Lâm Ngữ Đường vậy.
BÙI BẢO TRÚC – August 26, 2016.
(Từ Cảnh chuyển)
bài rấtb hay
Trả lờiXóa