: Thuốc bổ não

 

Nhiều quý vị hỏi tôi uống gì cho bổ não vì dạo này quý vị thấy mình mau quên, đầu óc không còn minh mẫn nữa. Bài viết này chỉ ra những cách để  "bổ não" hiệu quả nhất, tác dụng của các thuốc "bổ não" bán trên thị trường, và các thuốc do FDA chấp thuận. 

# Não chúng ta là cơ quan quan trọng nhất, cần được chăm sóc tốt nhất

- Mọi hoạt động suy nghĩ quyết định trong đời chúng ta tùy vào những suy nghĩ từ não. Có khoảng 86 tỷ tế bào thần kinh trong não chúng ta. Phần lớn tế bào thần kinh này sinh ra một lần. Số lượng tế bào não giảm dần theo thời gian hay do các các tổn thương vùng não (đột quỵ hay cao huyết áp). Cách đây nhiều năm, nhiều người nghĩ ra các tế bào não chúng ta không có khả năng tái tạo và phục hồi. 

- Đến những năm 2000, các nhà nghiên cứu lần đầu tiên chỉ ra não khỉ có thể tạo ra thêm các tế bào thần kinh ở vùng hồi hải mã (hippocampus).  Nghiên cứu cũng chỉ ra các tế bào thần kinh vùng hồi hải mã, vùng quan trọng trong việc củng cố trí nhớ, có thể phát triển và tái tạo thêm. Điều này giải thích vì sao luyện tập trí nhớ và tập thể dục là một cách quan trọng để giữ trí nhớ. 

- Vì vậy, điểm mấu chốt cơ bản để "bổ não"  là đối xử tốt với não bộ chúng ta, đừng để các hoạt động hại não xảy ra thường xuyên thì não sẽ nhanh chóng tự phục hồi. 

  # Dưới đây là 7 cách chúng ta đối xử tốt với bộ não 

1 Ngủ đầy đủ 

- Giấc ngủ là chìa khóa quan trọng để cơ thể chúng ta tái tạo và phục  hồi sau một  ngày căng thẳng. Các nghiên cứu chỉ ra thiếu ngủ là một cách hại não hay gặp nhất. Khi ngủ, các tế bào não sẽ được phục hồi và tái tạo. Thiếu ngủ thường xuyên dẫn đến tổn thương não do não không có thời gian nghỉ ngơi. Các nghiên cứu chỉ ra thiếu ngủ vài ngày có thể làm não không còn khả năng quyết định. Quý vị nào thức cả đêm sáng sẽ thấy cả người mệt mỏi và không còn minh mẫn nhạy cảm trong việc quyết định. Quý vị xem video làm sao ngủ ngon (# 69) để giúp não mình hồi phục tốt. 

- Quý vị bị thiếu ngủ hay ngủ không đủ cần phải gặp BS để chữa ngay vì để lâu dài có thể ảnh hưởng đến trí nhớ và  não bộ. 

2 Tập thể dục đều đặn

-  Các nghiên cứu cũng chỉ ra tập thể dục đều đặn giúp cho bộ não chậm lão hóa, giúp máu huyết lưu thông tốt, giúp các tế bào hỗ trợ thần kinh khỏe mạnh, và có một bộ não khỏe mạnh. Quý vị nhớ tập ít nhất 15 phút mỗi lần, mỗi tuần 3 lần để có hiệu quả. Quý vị xem lại video tập thể dục đúng cách của tôi (video # 122) để bảo vệ não cũng mình. 

-  Tập vật lý trị liệu sau khi bị đột quỵ cũng là một cách hiệu quả để tập não chúng ta tái tạo và làm việc hiệu quả hơn. Một số nghiên cứu chỉ ra tập trị liệu thường xuyên có thể giúp các tế bào thần kinh tái tạo và cải thiện chức năng vận động. Mời quý vị xem video tập trị liệu sau đột quỵ của tôi để tập. 

3 Kiểm tra huyết áp hằng ngày

-  Cao  huyết áp là căn bệnh giết người thầm lặng vì cao huyết áp thường không có triệu chứng. Cao huyết áp dẫn đến xơ vữa động mạch trên  não, dẫn đến thiếu máu cục bộ, làm tổn thương các vùng li ti trong não, và lâu dài dẫn đến mất trí nhớ do một phần tế  bào  não bị chết. 

- Vì vậy, chỉ việc kiểm tra HA đơn giản sẽ giúp cho não chúng ta khỏe hơn. Quý vị xem video những chiếc máy cứu mạng tại nhà (# 285) để biết cách đo huyết áp và đọc huyết áp. 

4. Dinh dưỡng cân bằng 

- Ăn uống tốt và cân bằng là một cách bảo vệ não hiệu quả. Các nghiên cứu chỉ ra chế độ ăn uống kiểu Địa Trung Hải gồm nhiều cá, ngũ cốc, rau cải xanh, trái cây tươi, olive và hạt giúp não khỏe mạnh và giảm rủi ro bệnh mất trí  Alzheimer.  Với người Việt, chế độ ăn uống nhiều cá, ít thịt đỏ, nhiều rau cải tươi, trái cây tươi giàu vitamin, kết hợp với hạt và ngũ cốc cũng là một lựa chọn tốt. 

- Nói tóm lại, ăn uống da đạng, ăn ít nhưng ngon, chú trọng vào chất lượng chứ không phải số lượng. 

5 Kiểm tra đường, mỡ, và các chỉ số khác 

- Kiểm tra với BS thường xuyên các chỉ số xét nghiệm về mỡ Cholesterol, LDL, vì cao những chỉ số này có thể tăng rủi ro bệnh tim mạch và đột quỵ. Kiểm tra nồng độ uric thường xuyên với bệnh gút để giảm tổn thương mạch máu và  khớp do  uric acid gây ra.  

- Kiểm tra các chức năng thận, gan, và tuyến giáp giúp  não được nhận máu tối ưu và dinh dưỡng. 

6  Tập thể dục não

-  Não chúng ta cũng như cơ thể, cần có các bài tập thể dục cho não để não tiếp tục phát triển. Các nghiên cứu chỉ ra đọc sách (chứ không xem Facebook/Youtube ) là một cách hiệu quả để tập thể dục não. Khi đọc sách, chúng ta  tập cho não kỹ năng phân tích, nhớ và tổng hợp vấn đề. 

- Học hỏi thêm một môn mới như đăng ký học nhảy, làm bánh,  học đàn,  hay học thêm  một bằng đại học khác, hay học bất kỳ cái gì thú vị sẽ khiến não chúng ta kích thích hơn.

7 Tham gia hoạt động xã hội 

- Kết nối với những người thân chúng ta giúp não chúng ta khỏe hơn. Covid-19 khiến nhiều người ở nhà, không gặp mặt hay nói chuyện thường xuyên với bạn bè, dẫn đến trầm cảm và mất trí nhớ. Các nghiên cứu chỉ ra cuộc sống có giao tiếp với xã hội giúp não chúng ta hoạt động tốt hơn. Khi giao tiếp xã hội, gặp nhau trực tiếp là cách hữu hiệu nhất thay vì gặp online hay qua mạng xã hội. 

-  Cần lưu ý với mạng xã hội như Facebook/Youtube vì khi dùng nhiều quá ứng dụng này, thay vì kết nối với mọi người thì con người càng cô đơn hơn. 

  # Các "thuốc bổ não" có tác dụng hay không?

- Các nghiên cứu chỉ ra các thuốc gọi là bổ não hiện nay không chứng minh tác dụng phục hồi não bị tổn thương. Do có nhiều lý do não bị tổn thương nên uống một  loại "thuốc" sẽ không hiệu quả. Phần lớn thuốc bổ não trên thị trường đều là thực phẩm chức năng dạng vitamin hay chất chống oxy hóa. Qúy vị nên thảo luận với BS trước khi dùng các "thuốc bổ " này vì các loại TPCN, có chất bảo quản, có thể làm hư thận quý vị nếu uống không đúng cách. 

- Thuốc Gingo Biloba (bạch quả) thường được xem là bổ não nhưng trong nghiên cứu không chứng minh được hiệu quả trong việc giảm mất trí nhớ. 

# Các thuốc chữa mất trí nhớ FDA chấp thuận: Lưu ý là các thuốc này có thể có những tác dụng phụ nguy hiểm, quý vị cần gặp BS để chẩn đoán và kê toa

- Aducanumab là thuốc mới được FDA chấp thuận gần đây chữa bệnh mất trí nhớ Alzheimer. Thuốc này là thuốc kháng Amyloi bằng cách bám vào và ức chế các Amyloid, giảm thiểu rủi ro tổn thương do Amyloid tạo ra trong não. 

- Donepezil, Rivastigmine, Galantamine là các thuốc ức chế ho Cholinesterase là loại cải thiện tín hiệu giữa các tế bào não. Lưu ý là thuốc này không cải thiện tế não nhưng cải thiện tín hiệu truyền dẫn giữa các tế bào, giúp chúng hoạt động hiệu quả hơn. 

- Memantine là thuốc cải thiện và kiểm soát Glutamate, cải tín hiệu truyền dẫn cho tế bào não

# Tóm lại 

- Chỉ cần bảo vệ não đầy đủ bằng 7 bước phía trên thì não có khả năng phục hồi nhanh chóng

- Các thuốc bổ quảng cáo trên mạng thường không có tác dụng, có khi còn làm tổn thương thận 

- Thuốc chữa mất trí nhớ phải do BS kê toa và theo dõi vì có thể có những tác dụng phụ nguy hiểm 

 

Bs Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ