Câu chuyện một bác sĩ trẻ quyết tâm loại trừ căn bệnh quái ác Framboesia khỏi Trái Đất

Bệnh Framboesia, do một loại vi khuẩn gây ra các tổn thương trên da (Ảnh: Hien Lam Duc/MSF)

 Bộ phim tài liệu dưới đây giới thiệu về những nỗ lực của bác sĩ Oriol Mitja, người đang chiến đấu để tiêu diệt một loại vi khuẩn gây tổn thương sâu trên khuôn mặt và thân thể người.

Khi bác sĩ trẻ người Tây Ban Nha Oriol Mitja đến đảo Lihir ở Thái Bình Dương, thuộc Papua New Guinea, anh đã bắt gặp những nghịch lý. Nơi đó có miệng núi lửa đã tắt Luise, chứa đựng một trong những mỏ vàng lớn nhất thế giới, nơi người ta đã khai thác được 280.000 kg vàng trong 15 năm qua. Tuy nhiên trớ trêu thay, hầu hết trong số 18.000 cư dân của hòn đảo này, những người da đen với mái tóc vàng sẫm, lại sống trong nghèo đói cùng cực.

Năm 2010, Mitja đến làm việc một tháng tại Trung tâm Y tế Lihir, và ở đây đang hoành hành những căn bệnh thời trung cổ, trong đó có một bệnh mà anh chưa từng nghe: bệnh Framboesia, do một loại vi khuẩn gây ra các tổn thương trên da, đặc biệt là trên mặt (nhất là trẻ em) và làm chân bị biến dạng.

Framboesia hiện ảnh hưởng đến khoảng 500.000 người, đa số là trẻ em, trong 13 quốc gia ở châu Phi, Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương. Mitja khi đó 29 tuổi, đã quyết định ở lại để tìm cách chống lại căn bệnh bị bỏ quên này. Và anh đã tìm thấy phương thuốc hữu hiệu: chỉ từ một viên kháng sinh rẻ tiền, tên là azithromycin – được sử dụng ở các nước giàu để trị nhiễm trùng tai và viêm phế quản.

Lấy ý tưởng của Mitja, Tổ chức Y tế Thế giới đã phát động một chiến dịch diệt trừ bệnh Framboesia tới năm 2020. Nếu thành công, nó có thể là căn bệnh thứ hai bị loại bỏ, sau bệnh đậu mùa.

Framboesia là gì?

Ngay cả khi những mô tả đầu tiên của bệnh đã được Willem Piso thực hiện trong năm 1679, thì các bằng chứng khảo cổ học cho thấy bệnh Framboesiei trên người có thể đã xuất hiện từ cách đây 1,6 triệu năm.

Framboesia còn được gọi là frambesia nhiệt đới, thymosis, polypapilloma tropicum, Parangi, bouba, frambösie, là một bệnh nhiễm trùng có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới, ảnh hưởng đến da, xương và khớp. Bệnh do vi khuẩn loại xoắn Treponema pallidum pertenue gây ra. Giai đoạn đầu tiên biểu hiện bởi sự xuất hiện của các sẩn có đường kính từ 2 đến 5 cm. Khu vực ở giữa các sẩn này có thể bị vỡ ra, tạo thành các vết loét. Nói chung, tổn thương da này ban đầu thường lành và sẽ khỏi trong vòng 3-6 tuần.

gây ra các tổn thương trên da, đặc biệt là trên mặt (nhất là trẻ em) và làm chân bị biến dạng. (Ảnh chụp/Youtube)

Có thể xuất hiện đau cơ xương khớp sau một thời gian từ vài tuần đến vài năm, mệt mỏi và cũng có thể xuất hiện các tổn thương da mới. Da của lòng bàn tay và lòng bàn chân có thể bị rách ra một cách dễ dàng và lên vẩy. Xương (đặc biệt là xương mũi) có thể bị biến dạng. Sau khoảng năm năm, các vùng da bị ảnh hưởng có thể thành sẹo. Bệnh này thường gặp ở trẻ em, và lây lan khi chúng chơi với nhau.

Bộ phim tài liệu mang tên “Nơi các con đường kết thúc” của đạo diễn Naomi Cuni và gần đây được trình chiếu ở Barcelona, ​​kể về câu chuyện của bác sĩ Oriol Mitja, nghiên cứu viên tại Viện Sức khỏe toàn cầu. Tiêu đề của bộ phim là cách gọi phổ biến của các bác sĩ đã đối mặt với căn bệnh này. Framboesia xuất hiện nơi những con đường kết thúc, nơi bắt đầu của sự đói nghèo cùng cực, ở các vùng xa xôi nhất của hành tinh, không có nước, không có điện và không có xà phòng.

Trường hợp trên đảo Lihir là bi thảm nhất, bởi vì, ở đây ẩn chứa một kho báu khổng lồ đang được công ty mỏ Newcrest của Úc khai thác. “Công ty dùng lao động người địa phương với một mức lương rất thấp. Chính phủ ở Papua New Guinea cũng kiếm được khá với một tỷ lệ phần trăm nhất định khi công ty khai thác trả cho chính quyền bằng vàng, nhưng người dân thì không nhìn thấy tí gì trong kho báu này“, Mitja than vãn.

Newcrest là một trong số ít các tổ chức tài trợ cho việc nghiên cứu của bác sĩ người Tây Ban Nha. Trong năm 2012, Mitja đã công bố trên tạp chí The Lancet  những kết quả của nghiên cứu lâm sàng đầu tiên ở Lihir, thực hiện trên 250 đứa trẻ. Sau sáu tháng chỉ dùng thuốc azithromycin, 96% đứa trẻ đã lành bệnh. Thuốc là do bác sĩ mua.

Các sĩ Oriol Mitja đã tìm ra được phương pháp chữa trị hiệu quả chỉ cần dùng thuốc azithromycin. (Ảnh chụp/Youtube)

Thấy kết quả thu được, Mitja muốn huy động vốn để khởi động một chiến dịch điều trị rộng lớn trên đảo để tiêu diệt căn bệnh này.

Vì vậy, anh đã tìm kiếm sự giúp đỡ của Bộ kinh tế Tây Ban Nha, Chính phủ Australia, Ủy ban châu Âu và Quỹ ủy thác của Anh Wellcome Trust, nhưng đã không nhận được một xu nào. Công ty mỏ Newcrest hàng năm tặng 25.000 euro, một khoản tiền quá khiêm tốn so với 700.000 ounce vàng khai thác hàng năm tại Lihir.

Theo WHO, kế hoạch của Mitja đã thu được những kết quả “ngoạn mục”

Nhân vật chính của bộ phim tài liệu “Nơi các con đường kết thúc” đã trở thành cố vấn kỹ thuật trong chiến dịch diệt trừ căn bệnh Framboesia, do WHO phát động. Mitja rất lạc quan về thời hạn đề xuất để tiêu diệt căn bệnh, cụ thể là tới năm 2020, nhưng anh cũng thừa nhận những trở ngại. Vấn đề chính luôn luôn là như nhau: tiền.

Để thực hiện kế hoạch này cần khoảng 300 triệu euro, rất khó để kiếm được ở những nước mà bệnh đang khư trú, như Bờ Biển Ngà, Cộng hòa Dân chủ Congo và Đông Timor, theo El Pais.

Ngoài ra, hãng dược phẩm khổng lồ Pfizer, với lợi nhuận ròng 7.745 triệu đô la trong năm 2015, đã từ chối tặng azithromycin để diệt trừ căn bệnh này, Mitja cho biết. Tuy nhiên công ty đa quốc gia này đã tặng 500 triệu liều kháng sinh loại này ở Mỹ cho một chiến dịch quốc tế khác, để điều trị căn bệnh trahom (viêm kết mạc granulosa) gây ra mù lòa cho hơn một triệu người trên hành tinh.

“Khi nhìn thấy một nhóm trẻ em vui chơi hạnh phúc, chạy nhảy, khi mà chỉ vài tháng trước chúng đang bị Framboesia, vết thương đầy mình, tôi cảm thấy rất vui. Điều đó đem lại ý nghĩa cho cuộc sống của tôi và tiếp cho tôi niềm tin để tiếp tục công việc của mình“.

Theo Đại Kỷ Nguyên tiếng Romani Xuân Hà