Về Bài "LÂM GIANG TIÊN Của DƯƠNG THẬN

  DƯƠNG THẬN 楊慎 (1488-1559 Tương đương thời kỳ Văn Hoá Phục Hưng của phương Tây )

 Ông là Văn Học gia đời Minh, tự là Dụng Tu 用修, hiệu là Thăng Am 升庵. Người đất Thành Đô. Đậu Tiến Sĩ hạng nhất năm Chánh Đức thứ 6 đời Minh Võ Tông. Ông là người đất Thục ( tỉnh Tứ Xuyên ) duy nhất đậu Trạng Nguyên dưới triều nhà Minh. Dương Thận tính tình cương trực, gặp việc thì nói thẳng, nên vào đời Minh Thế Tông năm Gia Tĩnh thứ 3 bị biếm đến Vân Nam và mất ở nơi nầy sau hơn ba mươi năm đi đày. Đến năm Thiên Khải đời Minh Hi Tông ( 1621-1627 ) mới được truy phong " Văn Hiến ". Trứ tác của ông còn để lại trong " Thăng Am Tập ".

       Dương Thận là người học rộng biết nhiều, Minh Sử ghi ông là người trứ tác phong phú. Trong " Nhị Thập Nhất Sử Đàn Từ " kể lại lịch sử từ đời Tam Đại cho đến đời Nguyên và cuối đời Minh, văn phong lưu loát, được truyền tụng rộng rãi trong dân gian.

       LÂM GIANG TIÊN là bài từ của ông viết để mở đầu khai quyển cho TAM QUỐC DIỄN NGHĨA của La Quán Trung đã làm tăng thêm sức thu hút của quyển truyện nầy.

       LÂM GIANG TIÊN 臨江仙 là " Tiên trên bến sông ", là TÊN của một THỂ LOẠI " Từ " chuyên tả Thủy Tiên mà thành tên. Với nhịp đôi gồm 58 hoặc 60 chữ, đều gieo thành vần Bằng.

        Bài " Lâm Giang Tiên " của Dương Thận viết để đề từ cho quyển Tam Quốc Chí rất nổi tiếng, gồm có 60 chữ và được gieo vần Bằng như sau :

    臨江仙.                           LÂM GIANG TIÊN

              楊慎                                     Dương Thận

滾滾長江東逝水，   Cổn cổn Trường Giang đông thệ thủy,
浪花淘盡英雄。      Lãng hoa đào tận anh hùng.
是非成敗轉頭空。   Thị phi thành bại chuyển đầu không.
青山依舊在，         Thanh sơn y cựu tại,

幾度夕陽紅。         Kỷ độ tịch dương hồng.
白髮漁樵江渚上，   Bạch phát ngư tiều giang chử thượng,
慣看秋月春風。      Quán khan thu nguyệt xuân phong.
一壺濁酒喜相逢。   Nhất hồ trọc tửu hỉ tương phùng.
古今多少事，         Cổ kim đa thiểu sự,

都付笑談中.           Đô phó tiếu đàm trung !

CHÚ THÍCH :

   1. ĐÔNG THỆ THỦY : THỆ là Mất, là Chết. THỆ THẾ 逝世 là Từ trần. Nên Đông Thệ Thủy 東逝水 là Nước chảy mất hút về hướng đông không trở lại.

   2. ĐÀO TẬN : là Đào thãi hết, đào thãi sạch sẽ không chừa ai cả.

   3. CHUYỂN ĐẦU : là Quay đầu nhìn lại, chỉ thời gian rất nhanh.

   4. BẠCH PHÁT : Tóc trắng, chỉ người gìa.

   5. NGƯ TIỀU : là Ngư Ông và Tiều Phu, nhưng ở đây là Động Từ, có nghĩa là : Bắt cá và đốn củi.

   6. CHỬ : là Bãi nước, là Bến nước , là Cồn ở giữa sông.

   7. QUÁN KHAN : đã quen nhìn, đã thường thấy.

   8. THU NGUYỆT XUÂN PHONG : chỉ Thời gian lần lựa, hết thu nguyệt thì tới xuân phong và ngược lại.

   9. TRỌC TỬU : không phải là rượu dơ, mà là rượu thường của giới bình dân uống thường ngày, chưa được tinh chế chắc lọc.

  10. PHÓ : là Phó mặc, là mặc cho.

NGHĨA BÀI TỪ :

      

         Sông Trường Giang sóng xô nước cuốn cuồn cuộn chảy về biển đông rồi không bao giờ còn trở lại nữa; cũng như biết bao anh hùng hào kiệt đều như hoa sóng kia tan biến biệt tăm và chịu đào thải theo dòng lịch sử. Bất luận là thị hay phi, là đúng hay sai, là thành hay bại, trong chớp mắt quay  đầu nhìn lại thì đã không còn gì nữa. Chỉ có núi xanh vẫn như cũ đứng trơ gan cùng tuế nguyệt và nắng chiều vẫn biết bao lần hồng lên rồi chợt tắt. Những ông lão đốn củi và đánh bắt cá trên bến nước, họ đã quen rồi với thu nguyệt rồi lại xuân phong, thời gian cứ thế trôi đi. Nên khi gặp nhau thì cứ cùng vui với nhau bên chung rượu lạt. Biết bao nhiêu là chuyện lớn chuyện nhỏ trên đời nầy từ xưa đến nay, chẳng qua cũng chỉ là những chuyện nói cười trong lúc nhậu, là chuyện phiếm chuyện gẫu khi trà dư tửu hậu của người đời mà thôi !

      Thật là cảm khái ! Tam Quốc Chí chẳng những viết lại lịch sử, mà còn viết lại những cuộc đời anh hùng, sự chìm nổi hưng suy của anh hùng, cái khí thế và khí phách của anh hùng, cái thành công và thất bại của anh hùng, cuối cùng đều phải chịu chung sự đào thải vô tình của thời gian và lịch sử. Lịch sử đã sang trang, thời gian đà biền biệt, rốt cuộc họ còn được gì ? Chẳng qua chỉ là những câu chuyện khề khà với nhau khi trà dư tửu hậu của hậu thế mà thôi ! Tất cả đều qui về một chữ KHÔNG to lớn !. 

      Bài Từ rất thực tế và sát sao với cuộc sống, nên có những từ Hán Việt cũng rất sát sao với cuộc sống thực tế, không cần phải diễn Nôm mà ai cũng đã hiểu nghĩa cả rồi. Như : Thị Phi Thành Bại, Thu Nguyệt Xuân Phong ...

DIỄN NÔM :

                     LÂM GIANG TIÊN

         Trường giang cuồn cuộn nước về đông,

         Sóng xô đào thải hết anh hùng.

         Thị phi thành bại quay đầu : hết !

         Núi xanh vẫn còn đó,

         Bao lượt nắng chiều hồng.

         Ngư tiều đầu bạc trên sông nước,

         Đã quen rồi thu nguyệt với xuân phong,

         Một bầu rượu lạt thắm tình nồng,

         Xưa nay bao thế sự,

         Cười nói cũng như không !

Lục bát :

             Trường Giang cuồn cuộn về đông,

         Anh hùng như sóng theo dòng trôi xuôi.

             Thị phi thành bại trên đời,

         Quay đầu là hết núi đồi còn đây.

             Núi xanh sừng sửng tháng ngày,

         Hoàng hôn mấy lượt thêm dài hoàng hôn.

             Ngư tiều đầu bạc ven thôn,

         Trên dòng sông nước vùi chôn tháng ngày.

             Một bầu rượu lạt ngà say,

         Cổ kim thế sự nào ai có lòng ?

             Nói cười nhấp rượu như không !

                                                 Đỗ Chiêu Đức.

  

       Bài TỪ nầy rất nổi tiếng trong giới "sồn sồn" của Đài Loan và Hoa Kiều hải ngoại. Vì 3 câu ...

是非成敗轉頭空。   Thị phi thành bại chuyển đầu không. 
青山依舊在，         Thanh sơn y cựu tại,

幾度夕陽紅。         Kỷ độ tịch dương hồng. 

   ... được nữ văn sĩ QUỲNH DAO trích ra làm trọng tâm của quyển tiểu thuyết rất nổi tiếng của bà, đó là quyển : 幾度夕陽紅. Kỷ độ tịch dương hồng. được quay thành phim màn ảnh lớn, màn ảnh nhỏ, phim nhiều tập ... với tựa đề :

        TÌNH BUỒN (Kỷ Độ Tịch Dương Hồng) 幾度夕陽紅 Many Enchanting Nights, sản xuất năm 1986 với Tần Hán và Lưu Tuyết Hoa.

        Lần đầu tiên là phim Màn ảnh rộng với Giang Thanh và Dương Quần, sx năm 1969 với tựa phim là :

                      MƯỜI TÁM NĂM DĨ VÃNG

       

        Hồi còn thanh niên, tôi cũng là một trong những người mê Truyện và Phim của Quỳnh Dao ! Nên 3 câu ...

是非成敗轉頭空。   Thị phi thành bại chuyển đầu không.
青山依舊在，         Thanh sơn y cựu tại,

幾度夕陽紅。         Kỷ độ tịch dương hồng. 

..... hầu như lớp tuổi chúng tôi ai cũng thuộc lòng cả ! Nhưng, chỉ có 3 câu đó thôi, còn NGUYÊN BÀI thì " bù trất " ! và bài từ đó tác giả là ai cũng " bù trất" luôn ! Thế mới vui ! Cứ mở miệng ra là :

是非成敗轉頭空。   Thị phi thành bại chuyển đầu không.
青山依舊在，         Thanh sơn y cựu tại,

幾度夕陽紅。         Kỷ độ tịch dương hồng. 

      Làm như mình là người từng trải, ưu thời mẫn thế lắm vậy !

                     ......................................

            Nhớ lại, cũng vui ghê !!!

                     

                             

                                 Đỗ Chiêu Đức.

Mai Xuân Thanh phỏng theo Diễn Nôm Thơ Lâm Giang Tiên của anh Đỗ Chiêu Đức

qua bài từ Lâm Giang Tiên_ Dương Thận (1488_1559)

Với bài góp vui  như sau :

Tiên Trên Bến Sông

Trường Giang sóng dữ cuộn xuôi đông,

Chiến sĩ anh hùng thác mạng vong.

Thành bại thị phi ai có biết,

Non xanh nước biếc nắng chiều hồng.

Tiều phu đốn củi nay đầu bạc,

Bắt cá ngư ông tóc trắng bông

Mấy độ xuân phong thu tuế nguyệt,

Bạn già cạn chén rượu ngon nồng.

Hàn huyên thế sự ngoài tai bỏ,

Say khướt cười khà rốt cuộc không !

Tam quốc ngày xưa nhiều dũng tướng,

Khổng Minh, Mã Ý thuộc nằm lòng...

                                                Mai Xuân Thanh

                                      

Cám ơn Mai Xuân Thanh đã hưởng ứng