Vì sao những con sông không bao giờ chảy theo đường thẳng? (Từ tinhhoa.net)

Đường thẳng là con đường ngắn nhất, nhưng các con sông có vẻ như thích tự làm khó mình, khi liên tục uốn lượn kéo dài hàng ngàn cây số. Tại sao lại như vậy?

Sông Iguazu ở Nam Mỹ. (Ảnh: 360doc)

Nếu không tính đến những con sông, hồ nhân tạo, thì có thể khẳng định rằng không có một hệ thống sông ngòi nào trên thế giới chảy theo đường thẳng. Bạn có thể tự mình kiểm chứng bằng ứng dụng Google Earth.

Không con sông nào có đường thẳng, nhưng để cong được thì mất một thời gian dài.

Nước luôn chảy xuống dốc, nhưng có thể cái vùng dốc ấy không thẳng. Mà ngay cả khi con đường nước chảy có thẳng đi chăng nữa, lâu dần dòng sông vẫn bị uốn cong. Và độ cong của những con sông đến từ sự kết hợp giữa rất nhiều yếu tố của tự nhiên.
Thử tưởng tượng như sau: Bỗng nhiên xuất hiện một chú rái cá “đục khoét” một bên bờ sông để làm tổ. Lỗ nhỏ thôi, nhưng điều đó vô tình làm lớp đất bên bờ sông yếu đi.

Nước sẽ dần chảy vào cái lỗ với tốc độ ngày càng nhanh hơn vì lớp đất bị bào mòn, đồng thời khiến dòng nước ở bờ còn lại yếu dần. Dòng nước chậm chạp ấy mang theo đất cát, bồi đắp phía bờ còn lại. Và rồi qua thời gian, đoạn sông đang thẳng thành cong theo đúng nghĩa đen.

Tất nhiên, chú rái cá chỉ là một ví dụ vui mà thôi. Còn thực tế trong tự nhiên, có rất nhiều yếu tố tác động đủ để cong một con sông mà chẳng cần đến một chú rái cá đào đất nào cả.
Bẻ cong được một đoạn sông, tức là đã đổi hướng chảy của dòng nước. Dòng nước bị đổi hướng sẽ tạo một lực tác động lên đất bờ sông, làm tăng sự xói mòn, và rồi phần còn lại cũng dần cong theo như một quy luật tất yếu.

Những đoạn sông có lưu lượng càng lớn, độ dài giữa các đoạn uốn càng xa nhau. Nhưng có một điểm thú vị của tất cả các con sông trên thế giới, đó là độ dài giữa một đoạn uốn hình chữ S sẽ bằng 6 lần chiều rộng 2 bờ sông. Tức là một đoạn sông ngắn sẽ giống như phiên bản thu nhỏ của khúc sông lớn hơn.

Một đoạn sông ngắn… (Ảnh: megacurioso.com.br)

…sẽ là bản sao của các khúc sông lớn hơn. (Ảnh: megacurioso.com.br)

Sự cong này sẽ diễn ra liên tục theo thời gian. Và nếu như không gặp phải vật cản như đá tảng, núi,… sẽ có lúc 2 đoạn uốn lượn của sông chạm vào nhau.
Lúc ấy, dòng sông sẽ lại chảy thành thẳng, để lại sau lưng quá khứ “cong vẹo”. “Quá khứ” ấy được gọi là hồ móng ngựa (oxbow lake).

Quá trình hình thành của hồ móng ngựa. (Ảnh: megacurioso.com.br)

Hồ móng ngựa có thể nói là một đặc trưng cho thấy sự tồn tại của một con sông gần đó. Và bạn biết không, trên sao Hỏa cũng có những dấu vết của hồ móng ngựa, cho thấy rằng hành tinh Đỏ đã từng là nơi chứa rất nhiều đại dương cùng hệ thống sông ngòi phong phú.

Sao Hỏa cũng từng có đại dương và sông ngói. (Ảnh: newscientist.com)

Theo SH