Chuyên gia cảnh báo: Sụt lún ở Đồng bằng sông Cửu Long nguy hiểm hơn nước biển dâng

(VnMedia) 

 - Chuyên gia phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, kịch bản nước biển dâng 1m trong vòng 99 năm chỉ là kịch bản tồi tệ nhất, trong khi đó, tình trạng sụt lút lại đang hiển hiện với tốc độ nhanh chóng...

Sáng 14/12, tại Hà Nội, Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh tổ chức tọa đàm “Tăng cường an ninh nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu và phát triển năng lượng ở Đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam”.

Tọa đàm nhằm đóng góp vào nỗ lực từ cộng đồng tìm giải pháp cho đảm bảo an ninh nguồn nước và thực hiện tinh thần Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, 

Theo bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID), hiện Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo an ninh nguồn nước và phát triển bền vững. Biến đổi khí hậu và nước biển dâng diễn ra nhanh hơn dự báo, gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến sinh kế và đời sống của người dân.

Việc khai thác tài nguyên nước trên thượng nguồn châu thổ, đặc biệt là xây dựng đập thủy điện đã làm thay đổi dòng chảy, giảm lượng phù sa, suy giảm nguồn lợi thuỷ sản, xâm nhập mặn sâu vào nội vùng, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội của vùng.

Mặt trái từ hoạt động phát triển kinh tế với cường độ cao ở nội vùng bộc lộ ngày càng gay gắt, gây nhiều hệ lụy như: ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái nghiêm trọng. Thêm vào đó, quy hoạch phát triển điện lực quốc gia tới 2030 dự kiến xây dựng 14 nhà máy nhiệt điện than ở các vùng ven sông và ven biển ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ đặt thêm những áp lực và trở ngại lớn cho các nỗ lực ứng phó và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu tại vùng đồng bằng này.

Ông Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long nhận định, trong bối cảnh an ninh nước tại Đồng bằng sông Cửu Long cần tính đến vấn đề lớn nhất là chất lượng nước mặt, bởi chất lượng nước mặt sẽ dẫn đến sự khai thác nước ngầm quá mức gây sụt giảm mực nước và sụt lún đất.

Ảnh minh họa

"Hiện tại có hơn 1 triệu giếng nước khoan nước ngầm, gây sụt giảm mực nước ngầm trung bình khoảng 26cm/năm trên toàn ĐBSCL; sụt lún đất 1,6cm/năm. Và nếu tốc độ khai thác nước ngầm hiện nay vẫn tiếp diễn, thì tổng sụt lún đến 2050 so với giữa những năm 1990 là 0,88cm" - ông Thiện dẫn chứng và nhấn  mạnh, việc sụt lún này đến nhanh và hiện hữu trong khi kịch bản nước biển dâng lên 1m chỉ là kịch bản xấu nhất, và nếu có xảy ra cũng phải trong 99 năm, "rất dài".

Chính vì vậy, theo ông Hậu, không nên dựa vào sự kiện cực đoan và những điều chưa chắc chắn mà "ra tay" trước với đồng bằng với những biện pháp gây hối tiếc cao.

"Ví dụ như mùa khô năm nay chắc chắn sẽ không có hạn mặn như mùa khô năm trước" - ông Thiện tiếp tục giải thích.

Ông Nguyễn Hữu Thiện cũng cho rằng, cần biến thách thức thành cơ hội.

"Trước đây, chúng ta cứ coi nước mặn là kẻ thù, và cứ đối xử như vậy thì nó sẽ thành kẻ thù thật. Đừng coi nước mặn là kẻ thù nữa. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện nhấn mạnh.

Còn theo ý kiến của ông Lê Anh Tuấn, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu  (Đại học Cần Thơ) lại nhận định, hiện nay ĐBSCL đang gặp 6 thách thức về nguồn nước, bao gồm biến đổi khí hậu và nước biển dâng, phát triển chuỗi các đập thủy điện ở thượng nguồn, gia tăng dân số và di dân, thay đổi sử dụng nước, khai thác tài nguyên quá mức và suy giảm chất lượng môi trường đất – nước.

Theo ông Tuấn, để thích ứng với biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long, cần cân bằng an ninh nước, lương thực và năng lượng. Theo đó, làm sao tái sử dụng nước để giảm thiểu mâu thuẫn giữa sản xuất lương thực và năng lượng, vận hành đập bằng cách nào để phù hợp cho thuỷ sản vùng đất ngập nước, quản lý lưu vực như thế nào để hỗ trợ thuỷ điện và công nghệ xử lý nước để tăng hiệu quả về năng lượng.

Ông Lê Anh Tuấn kiến nghị, Chính phủ cần xem xét lại điều chỉnh quy hoạch năng lượng của Đồng bằng sông Cửu Long trong quy hoạch tổng thể với quy hoạch nước và lương thực. Đồng thời, Chính phủ nên ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu năng lượng đồng thời không tác động tiêu cực tới an ninh nguồn nước.

Bên cạnh đó, nhiều đại diện sở, ban ngành các tỉnh và địa phương đã chia sẻ kinh nghiệm từ các địa phương trong nước và quốc tế về công tác bảo vệ nguồn tài nguyên nước và phát triển năng lượng nhằm phân tích kỹ lưỡng về tác động của thủy điện ở thượng nguồn, ô nhiễm môi trường của nhiệt điện; mối quan hệ giữa an ninh nguồn nước và an ninh năng lượng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long.

Xuân Hưng