Người
Việt có một câu nói: Mỹ là thiên đường giới trẻ, địa ngục giới già. Nay
tôi đã vào cái tuổi giữa 70, câu nói này thật là thấm thía. Mỹ có tất
cả những sản phẩm dành cho thanh thiếu nhi: đồ chơi, phim ảnh, máy chơi
điện tử thính thị, khu giải trí có chủ đề (theme parks). Còn đối với
người già, thì chỉ có sự cô lập và nỗi cô đơn.
Căn
bản nếp sống của người Việt dựa vào gia đình, cộng đồng, và khi ta mất
những cái đó, ta mất đi một phần lớn cái tôi. Khi còn sống ở Việt Nam,
tôi không bao giờ nghĩ đến việc sinh sống tại một nơi nào khác ngoài quê
hương. Ta sống và chết nơi tiền nhân đã sống và đã chết. Ta có thân
nhân, giòng họ; ta có gia đình, có những miếu đền.
Tại
Mỹ, càng già càng mất mát nhiều – bạn bè, thân nhân, trí nhớ, khả năng
di chuyển, và ý nghĩ của chính mình. Chuông điện thoại kêu. Tôi nhấc ống
máy. Đây là bà tên-này-tên-nọ ở Los Angeles. Bà mắc bệnh tiểu đường và
mới bị cưa chân. Rồi chuông điện thoại lại reo nữa: Ông tên-ni-tên-nớ ở
Georgia bị ung thư phổi, chỉ còn sống khoảng vài tháng. Ở Việt nam,
chúng tôi đều là bạn thân. Nhưng với cái tuổi đời chồng chất như tôi,
tôi làm sao đến thăm họ được khi họ hàng ngàn cây số cách xa? Làm sao ta
tưởng tượng được đến việc gọi điện thoại cho người bạn thân khi họ nằm
chờ chết trong bệnh viện, để nói lời xin lỗi là không thể tận mình đến
viếng thăm được lần cuối. Ấy vậy, tôi làm điều này mỗi , buồn lắm.
Tôi
và chồng tôi, chúng tôi dự định đi một chuyến du lịch Âu châu vào kỳ hè
tới đây. Chuyến đi này là chuyến đi cuối cùng, để nói lời giã biệt thân
nhân bè bạn. Chúng tôi biết là sau chuyến đi này, chúng tôi sẽ không đi
đây đi đó được nữa vì sức khỏe đã kém, sẽ không thấy mặt họ nữa. Tôi
gần như không bước xuống được cầu thang nhà vìđầu gối chân rất đau. Nhà
thì đã bán, giờ thì chúng tôi ở trong một chung cư có thang máy vì đó là
điều kiện duy nhất mà chúng tôi có thể sống độc lập không nhờ vả đến ai
bây giờ.
Điều
mà tôi quan tâm nhất là trí nhớ suy sụp rất nhiều. Tôi là người giữ gia
phả của giòng họ, nhưng tất cả đều nằm ở trong đầu. Biết ai liên quan
với ai như thế nào trong họ là nghề đặc biệt của tôi, người con gái
trưởng trong nhà. Nhưng không một đứa con nào của tôi biết được những
mối dây liên hệ gia đình trong gia tộc, ngay cả đến những người em của
chính tôi. Không có tôi, họ hàng thân thích sẽ trở thành kẻ xa lạ nếu
tình cờ gặp nhau trên đường phố. Tôi có thể nhớ đến được những bà con cô
dì chú bác ba đời của gia đình bên tôi và của cả bên chồng. Tôi phải
viết xuống trước khi trí nhớ tôi lụt hết.
Thỉnh
thoảng vào buổi sáng khi thức dậy, tôi lặng nhìn cây cối ngoài phố và
tự hỏi tôi đang ở nơi nào. Đôi lúc, tôi đi sang khu chung cư kế cận, nơi
có một số mèo hoang, và cho chúng ăn những thức ăn thừa. Khi tôi cất
tiếng gọi, chúng nhận ra giọng nói của tôi và bổ xua lại. Bây giờ, chúng
là những niềm vui nhỏ của tôi.
Đương
nhiên những ngày hạnh phúc nhất là những ngày con cháu đến thăm. Nhưng
chúng cũng có đời sống riêng, thỉnh thoảng chỉ đến chơi được một lúc rồi
về, tôi làm gì cho hết những khoảng thì giờ trống trải sau đó?
Mẹ
tôi, bà mất năm bà 97 tuổi, và mẹ chồng tôi, qua đời lúc 95 tuổi; cả
hai người có sống chung trong một khu dưỡng lão nhiều năm. Tôi thường đi
xe buýt đến thăm hai bà mỗi ngày, ngay cả khi còn đi làm. Từ lúc đó tôi
đã biết cái thảm não của người già trên đất Mỹ, ngay khi tôi còn trẻ
trung mạnh khỏe. Các nhân viên điều dưỡng ở đó thường nói với tôi là hai
bà có phước lắm, thường có được con cháu đến thăm. Tôi trả lời: “Đó là
lối sống của người Việt Nam”. Còn những người già khác, con cháu họ ít
đến. Tôi có nhớ một số bà lão, ngồi trên những chiếc xe đẩy, ngóng trông
con cháu hay người thân, ngày này qua ngày khác, nhưng chẳng thấy ai.
Có cả một bà cụ, cụ còn sống lâu hơn những người con trai; mỗi ngày bà
vẫn ngồi chờ trông mong hình ảnh người con trai bước qua khung cửa. Thật
tội nghiệp khi người ta sống dai như vậy trong sự cô đơn!
Ở
xứ Mỹ này, tuổi già đúng là tuổi lỡ thời; cả hai đều không được người
ta kính nể hay cho một chút gì quan trọng. Ở quê nhà, các ông già bà lão
thì được nể vì nhất, vì họ là những người chia xẻ túi khôn cùng kinh
nghiệm cho những người đi sau. Điều đó không có ở đây. Không ai muốn
nghe tiếng nói của người già. Họ cảm thấy bị cô lập ngoài vòng ranh giới
của con cháu Mỹ hóa của họ. Chúng cười vang về nhiều thứ mà tôi không
hoàn toàn hiểu được. Mỹ đúng là một quốc gia của giới trẻ hơn là giới
già như tôi.
Vào
những buổi chiều mùa đông, tôi ngồi nhìn những hàng cây trơ trụi lá,
tâm hồn lạc lõng. Tôi nghĩ về cái thế giới mà tôi đã biết, nay đã bay
xa, như làn khói hương trầm. Tôi nghĩ đến cố hương, đến những mùa lễ Tết
ở Saigon, đến những đám cưới, đám hỏi, đến những chuyến du lịch, những
lần tíu tít họp mặt gia đình, ai ai cũng có mặt, con nít chạy quanh,
người lớn ngồi nói chuyện đời chuyện gẫu, đàn bà con gái quây quần chung
lo việc bếp nước. Và tôi cảm thấy rất khao khát những ngày quá khứ xa
xưa......
cần quan tâm đến người già
Trả lờiXóa