Trung
tâm này đã mang đến cho dân Sài Gòn những tiện lợi trong chuyện mua sắm mà trước đó không hề có.
Diễn viên điện ảnh Kiều Chinh đến mua hàng tại siêu thị Nguyễn Du trước 1975 - Ảnh: Tư liệu
|
Một
dịp sát tết, tôi được đến siêu thị với anh trai, thấy nó giống một cửa
hàng cực lớn, máy lạnh mát rượi và đầy những thứ lạ lẫm.
Khách mua hàng toàn những người lớn ăn bận lịch sự, nam với áo chemise
bỏ vào quần, những người lính và nhiều phụ nữ bận áo dài. Do xe đẩy
không có nhiều như bây giờ, khách mua hàng toát mồ hôi sắp hàng tính
tiền, tay lủ khủ hàng hóa trong những cái túi lưới.
Siêu
thị Nguyễn Du được thiết lập ở góc đường Nguyễn Du và Chu Mạnh Trinh,
Sài Gòn (hai con đường này nay thuộc quận 1, tên đường không
thay đổi cho đến nay) do Tổng cuộc Tiếp tế thành lập. Theo một số tài
liệu, năm 1966, ông Trần Đỗ Cung, đứng đầu cơ quan trên được giao nhiệm
vụ quân bình thị trường. Ngoài việc cấp bách như giải quyết những việc
cần thiết cho đời sống người dân như nhập xe
gắn máy, điều hòa việc phân phối thịt heo, gạo, ông dự tính thiết lập
tại VN các trung tâm bán lẻ để phục vụ đại chúng, nhất là những người có
đồng lương ổn định.
Đầu
tháng 2.1967, một phái đoàn do ông Cung cử ra đã đến thăm chợ Mỹ
(Commissary) ở đường Hùng Vương, Chợ Lớn để quan sát hoạt động
cùng cách tổ chức của cơ sở này. Sau đó một tuần, ông Trần Đỗ Cung cùng
một chuyên viên tài chính lên đường đi Philippines theo lời mời của Tập
đoàn siêu thị Makati ở thủ đô Manila để nghiên cứu về quản lý, kiểm
soát, tổ chức và sản xuất thực phẩm. Họ còn
tiếp tục đến Hồng Kông, Singapore để tham quan các siêu thị. Sau đó, tổ
chức đào tạo về cách vận hành siêu thị cho nhân viên và tổ chức một khu
chợ tết vào tháng 1.1967, vừa để phục vụ việc mua sắm tết vừa tổ chức
buôn bán theo hình thức mới để huấn luyện
nhân viên của mình.
Theo
hồi ký của ông Trần Đỗ Cung xuất bản tại Mỹ năm 2011, một kiến trúc sư
người Đức tên Meier đã được thuê vẽ họa đồ xây cất siêu
thị, phối hợp với Công ty NCR về trang bị, thiết bị bên trong. Ngày
16.10.1967, siêu thị đầu tiên ở VN chính thức ra đời, mở đầu một kỷ
nguyên mới cho ngành bán lẻ. Từ cửa vào, khách đi tay không vô siêu thị
bằng một cửa quay, tự lấy một giỏ xách hay xe đẩy
và đi lựa chọn hàng đã ghi sẵn giá trên kệ. Chọn xong, họ tính tiền ở
các quầy thu ngân có máy tính tự động. Siêu thị này có 6 quầy thu ngân ở
cửa ra, trong đó có một “quầy hỏa tốc” dành cho những người mua ít
hàng. Còn có một lối ra cho người không mua hàng.
Cách thức không khác gì siêu thị ngày nay, nhưng khi nó được áp dụng
cách nay gần 50 năm thì là một sự ngạc nhiên và kỳ thú đối với khách mua
hàng Sài Gòn. Trong hồi ký, tác giả tả không khí lúc đó: “Siêu thị đã
hoàn tất trên đường Nguyễn Du, có bãi đậu xe
rộng rãi. Ngày khai trương cả đoàn xe Honda, Mobylette và Vespa rầm rập
kéo đến chở vợ con hí hửng bước vào ngôi chợ tối tân mới mở cửa, phục
dịch khách mua hàng một cách niềm nở và lịch sự”.
Sau
khi khai trương hơn một tháng, siêu thị Nguyễn Du tổ chức một sự kiện
đánh dấu sự thành công của mình. Khi người khách thứ 100.000
đến đây và đặt tay vào cửa quay, loa phóng thanh phát to: “Hoan nghênh
công dân siêu thị thứ 100.000, là anh Lê Văn Sâm...”. Anh được choàng
băng kỷ niệm và được ông quản đốc trao tặng giải thưởng trị giá 10.000
đồng.
Siêu
thị Nguyễn Du nằm trên diện tích 30.000 m2, ở một khu phố còn vắng vẻ
không phù hợp cho việc buôn bán lắm nhưng khi siêu thị được
lập ra, số khách hàng lui tới được đánh giá là “ngoài mức tưởng tượng”.
Trung bình mỗi ngày có khoảng 2.500 người đến mua sắm và doanh thu mỗi
ngày tối đa là 1,5 triệu đồng thời đó.
Trước
khi siêu thị được thành lập, trong giới doanh thương Sài Gòn, tuy rất
nhanh nhạy với cái mới đã có nhiều ý kiến cho rằng đây
là việc làm “không tưởng”. Tuy nhiên, Tổng cuộc Tiếp tế với ý định sẽ
thiết lập các chuỗi dây chuyền siêu thị tư nhân đã không chùn bước. Sau
khi siêu thị này hình thành ít lâu, họ nhận được nhiều thư tán thưởng và
nhiều tư nhân tấp nập gửi đơn đến đề nghị
cộng tác thiết lập siêu thị tư nhân dưới hình thức này hay hình thức
khác. Đến tháng 12, đã có hai siêu thị tư nhân cỡ nhỏ là An Đông và Đoàn
Thị Điểm mở ra. Cái thứ ba ở Biên Hòa được trang bị để mở vào Tết Mậu
Thân năm 1968.
Siêu
thị này và những siêu thị nhỏ khác ở Sài Gòn và các vùng lân cận hoạt
động đến 1975 thì chấm dứt. Sau đó là khoảng thời gian vắng
bóng siêu thị cho đến gần 20 năm sau mới xuất hiện trở lại (khoảng
1993). Đến nay nhiều người vẫn cho rằng, siêu thị ở VN bắt đầu quá muộn
mà không biết nó đã hình thành từ gần nửa thế kỷ nay và đã được tổ chức
hoạt động rất tốt không khác gì các siêu thị
bây giờ.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Những hình ảnh tư liệu về siêu thị Nguyễn Du - siêu thị đầu tiên ở Việt Nam
|
Đi trước cả Bangkok
Sau
khi siêu thị Nguyễn Du được thành lập không lâu, ông Cung được SMI
(Viện Siêu thị - Super Marketing Institute) mời qua Bangkok (Thái
Lan) gặp các nhà buôn Thái để trình bày kinh nghiệm khi hình thành siêu
thị đầu tiên này. Như vậy, dù đang trong hoàn cảnh chiến tranh, Sài Gòn
đã đi trước Bangkok, một thành phố lớn sống trong hòa bình về việc buôn
bán lẻ qua hệ thống siêu thị.
Phan Cao Tri post
(H.Phi chuyển )
rất tuyệt vời
Trả lờiXóa